Chciałabym podzielić się swoimi doświadczeniami w pracy z dziećmi mającymi kłopoty w komunikowaniu się z otoczeniem. Jestem nauczycielką w Zespole Placówek Przedszkolnych nr 1 w Olsztynie. Prowadzę grupę dzieci z Zespołem Downa.

Dużym problemem naszych dzieci jest ograniczona możliwość werbalnego komunikowania się. U części dzieci mowa jest jeszcze nie wykształcona, u innych jej rozwój jest niewystarczający do zrozumiałego przekazu informacji. Wszystkie nasze dzieci mają dobrze rozwiniętą mowę bierną (rozumienie mowy). Potrafią więc zrozumieć informacje przekazane przez osoby z nimi przebywające. Napotykają na barierę w momencie, gdy same chcą coś powiedzieć, podzielić się przeżyciami, odczuciami czy wyrazić swoje potrzeby.

Taki stan powoduje poczucie bycia nie rozumianym, niemożności wyrażenia siebie, narastające zdenerwowanie, często agresję, a to prowadzi do zaburzeń emocjonalnych. Aby ułatwić dzieciom kontakt z otoczeniem zaproponowałam Rodzicom wykonywanie z dziećmi w domu "albumu wydarzeń".

Jest to metoda z powodzeniem wykorzystywana w pracy z dziećmi z wadą słuchu, wspomagająca naukę mowy. Album umożliwia dzieciom przekazywanie swoim rówieśnikom, nauczycielom w przedszkolu wydarzeń dla nich ważnych. Umożliwia im jednocześnie przeżycie raz jeszcze czegoś, co jest dla nich ważne, istotne, ciekawe. Nie zawsze rodzice mają czas czy możliwość osobistego przekazania tych istotnych informacji nauczycielowi.

Nam natomiast pozwala to lepiej zrozumieć zachowanie dziecka, emocjonalnie związać się z jego środowiskiem rodzinnym. Kontakty nauczyciel-rodzic również zmieniły swój charakter. Staliśmy się sobie bardziej bliscy. Rozmowy nie dotyczyły już tylko wymiany informacji na temat pobytu dziecka w przedszkolu, jego osiągnięć czy problemów. Wprowadziło to bardziej otwartą, rodzinną atmosferę. Przyznaję, że początkowo rodzice podchodzili do sprawy z lekkim uśmiechem, nawet może skrępowaniem, ale nie trwało to długo.

Album wydarzeń to:

• Luźne kartki zbierane w segregator, aby je można było wypiąć, dołożyć bez kłopotu następną;
• Kartki albumu powinny powstawać krótko po wydarzeniach;
• Na kartkach rodzice (lub nauczyciele w przedszkolu) rysują to, co się wydarzyło. Są to sprawy ważne dla dziecka, nie dla dorosłych;
• Rejestrowane są sprawy pozytywne i negatywne, wywołujące radość dziecka i jego smutek, łzy czy lęk. Konieczne jest zabarwienie emocjonalne.
• Występujące w albumie osoby muszą na rysunku mieć jakąś cechę dla niej charakterystyczną (kolor włosów, broda, okulary itp.), aby dziecko patrząc na obraz wiedziało o kogo chodzi.
• Każda strona jest opisana kilkoma słowami lub zdaniami;

Ten słowny opis czytamy wielokrotnie wspólnie z dzieckiem i jego rówieśnikami w grupie. Systematyczne powtarzanie tych samych słów, zdań, zwrotów prowadzi do zapamiętania ich i w rezultacie do prób samodzielnego ich wypowiadania. Gdy wykonamy podpisy taką samą czcionką (najlepiej litery małe drukowane, ponieważ najczęściej się z nimi spotykamy w prasie, książkach, reklamach) posłużą do czytania globalnego (całościowego). Wielkość liter uzależniona jest od wieku i możliwości indywidualnych dziecka. Wraz z wiekiem i nabywaniem przez dziecko umiejętności czytania wielkość liter zmniejszamy.

Rysunki wykonywane są własnoręcznie przez rodziców. Bardzo ważne jest, aby były one robione przy współudziale dziecka. Jego aktywny udział ma wpływ na rozwój sprawności manualnej a ten z kolei prowadzi do rozwój mowy, gdyż ośrodki odpowiadające za ruchy palców położone są w korze mózgowej obok ośrodków odpowiedzialnych za ruchy narządów artykulacyjnych. Tak więc usprawniając dłonie wspomagamy rozwój narządów mowy.

Aktywny udział dziecka w wykonywaniu kart wpływa również na jego rozwój grafomotoryczny.

Karty albumu są gotowymi pomocami i służą, nam w przedszkolu a rodzicom w domu, do wprowadzania i utrwalania pojęć matematycznych, przestrzennych, czasowych, poszerzania słownictwa dzieci o nowe określenia, rozwijania myślenia przyczynowo- skutkowego. Pamiętajmy jednak, że aby wykorzystać kartę wydarzeń w pracy z dzieckiem nie może ona zawierać wielu elementów, szczegółów. Ilość ich uzależniona jest od wieku i możliwości dziecka. Rozpocznijmy od większych, pojedynczych przedmiotów stopniowo je zmniejszając i wzbogacając.

Wykorzystując album wydarzeń w przedszkolu zauważyłyśmy, że konieczna jest zwrotna informacji dla rodziców, gdyż dziecko przebywa z nami nawet do 9 godzin dziennie. W tym czasie dzieje się wiele rzeczy istotnych dla dziecka, które trzeba umieści w albumie. Dlatego też zaczęłyśmy tworzyć z dziećmi karty albumu w przedszkolu. Nie rejestrujemy wszystkich form aktywności dzieci (byłoby to niemożliwe ze względu na brak czasu i ilość dzieci). Zapisujemy w formie plastycznej tylko to, co dla danego dziecka miało emocjonalne zabarwienie (każde dziecko przeżywa daną sytuację inaczej).

Mam nadzieję, że zachęciłam Państwa do pracy z własnym dzieckiem metodą "album wydarzeń". Starałam się ukazać zalety wypływające z jej zastosowania. Z praktyki wiem, że dzieci bardzo chętnie podejmują działalność plastyczną. Gdy dołączymy do tego emocjonalny stosunek dziecka do danego wydarzenia zobaczymy, że będzie ono chciało bawić się w sposób spontaniczny, bez oporów czy dużej zachęty z naszej strony. Poprzez właściwe pokierowanie tą zabawą wpłyniemy na rozwój naszych dzieci. Musimy tylko chcieć właściwie wykorzystać ich aktywność.

Jak już nadmieniałam, jest to metoda którą pracuje się z dziećmi z wadą słuchu. Ja zaadoptowałam ją do potrzeb dzieci z Zespołem Downa. Można ją również wykorzystywać z powodzeniem ze wszystkimi dziećmi, aby wspomóc ich harmonijny rozwój.

Podsumowując, chciałabym zachęcić do pracy z albumem wydarzeń nie tylko rodziców, ale i nauczycieli, którzy mają do czynienia z dzieckiem z trudnościami w komunikacji lub adaptacji. Jest to wspaniała metoda ułatwiająca stabilizację emocjonalną, komunikację z dzieckiem, wzbogacająca jego zasób słownictwa, umiejętności matematyczne. Przede wszystkim jednak daje ona dziecku pewność, że jest rozumiane, że to, co ważne dla niego będzie zrozumiane i zauważone przez otoczenie. Stwarza poczucie pewności i bezpieczeństwa.

Opracowanie: Małgorzata Maria Michałowska

Wyświetleń: 686