Promocję zdrowia definiuje się jako proces umożliwiający zarówno jednostce, jak i społeczeństwu zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem i jego poprawę. W promocji zdrowia dba się o dostarczenie pozytywnych wzorców zachowań, a także o tworzenie możliwości realizacji tych wzorców. Dlatego ze swej natury promocja zdrowia ma orientację ponadsektorową. W obszarze jej zainteresowań leżą polityka zdrowotna, sprawy środowiskowe, poprawa indywidualnej i społecznej kultury zdrowotnej, a także reorientacja w kierunku i profilaktyki działań służby zdrowia.

Promocja zdrowia jest nowym trendem w nurcie ochrony zdrowia, który trzeba wprowadzić we wszystkich dziedzinach życia. Jest to problem społeczny gdyż zdrowy obywatel to zdrowy i bogaty kraj.. Rola menedżera promocji zdrowia polega na stałym poszerzaniu wiedzy na uczelniach, kursach i studiach podyplomowych, aby wiedzę tę wdrażać w przyszłej pracy (bez względu na jej różnorodność). Jest to zgodne z polityką Państwa w realizacji zadań Narodowego Programu Zdrowia.

     W każdej szkole konieczne jest zintegrowanie promocji zdrowia z profilaktyką. Do takiego wyboru skłania nas przekonanie, że w procesie budowania odpowiedzialności za swoje zdrowie konieczne jest uwzględnienie sytuacji zdrowotnej i społecznej.

     Zdrowotność naszego społeczeństwa pogorszyła się drastycznie w ostatnich kilkunastu latach. Dla przeciwstawienia temu, konieczne jest uświadomienie w jaki sposób możemy skutecznie chronić nasze zdrowie. Pilnie potrzebne są działania w sferze edukacyjnej, propagandowej, legislacyjnej, ekonomicznej zmierzające do stworzenia wszechstronnych warunków do zachowania zdrowia. Aby tego rodzaju działania, zwane promocją zdrowia, miały szanse na sukces, musi w Polsce powstać grupa lub środowisko ludzi różnych profesji, którzy poświęcą temu swój czas i wysiłek.

     Dobre zdrowie społeczeństwa jest podstawą zrównoważonego rozwoju gospodarczego, jest też miarą wewnętrznej spójności i równowagi społecznej. Dlatego wspieranie i kreowanie przedsięwzięć służących rozwojowi potencjału zdrowotnego społeczności lokalnej należy do głównych zadań polityków. Zintegrowane i wszechstronne podejście do działań na rzecz zdrowia obejmujące całokształt warunków życia mieszkańców jest bowiem bardziej skuteczne i efektywne, lepiej służy zaspokajaniu potrzeb niż odosobnione jednostkowe działania. Nie tylko dobrze zorganizowana i dostępna dla wszystkich opieka medyczna służy zdrowiu ale także to w jakim stopniu zaspokajane są potrzeby społeczne m.in. w zakresie mieszkalnictwa, przyjaznego środowiska i wiążącego się z nim zagospodarowania terenu, jak również dostępu do oświaty i pracy

Koncepcja SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE (SzPZ) zrodziła się w Europie w latach osiemdziesiątych.

W Polsce prace nad projektem zostały rozpoczęte w 1991 roku. Współpraca międzyresortowa pomiędzy Ministrem Edukacji Narodowej i Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej zaowocowała powołaniem Polskiego Zespołu d / s Projektu Szkoła Promująca Zdrowie oraz Głównego Koordynatora którym została prof. dr hab. Barbara Woynarowska.

1. Nie ma konkretnej, jednej definicji dającej odpowiedź na powyższe pytanie. "Szkoła promująca zdrowie jest ideą, wartością -idei nie da się osiągnąć, można ją wcielać w życie, dążyć do niej podejmując długofalowe działania". Nie ma gotowej recepty na SzPZ. Dlatego każda szkoła poszukuje dróg i dąży do tworzenia placówki, będzie sprzyjała zdrowiu i dobremu samopoczuciu.

Zgodne z założeniami Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie, nadrzędnym celem szkoły jest zdrowy styl życia tak uczniów jak i pracowników oraz promieniowanie ideą na zewnątrz.

Zasady tworzenia szkół promujących zdrowie:

• podejście "od ludzi do problemu" - ludzie dokonują identyfikacji własnych problemów lub potrzeb, określają cel priorytetowy i dążą do jego rozwiązania przy pomocy "ważnych, którzy zachęcili ich do działań w tym zakresie i zadeklarowali wsparcie w rozwiązaniu ich własnego problemu;
• podejście siedliskowe; siedlisko - to miejsce, w którym ludzie żyją uczą się, pracują, odpoczywają;
• szkoła promująca zdrowie jest szkołą skutecznego działania, toteż niezbędne jest prawidłowe diagnozowanie, planowanie i ewaluacja działań;
• metoda "małych kroków" - nie próbuje się osiągnąć zbyt wiele na raz, można planować nawet drobne, ale osiągalne cele;
• cel osiąga się we własnym tempie i można do niego dojść różnymi (własnymi) drogami - nie ma współzawodnictwa i konkurencji;
• przyznaje się prawo do błędów; błąd - ważne, że go zauważyłeś;
• należy być elastycznym i otwartym, należy pytać innych o zdanie;
• pamiętać trzeba, że w każdym działaniu są wzloty i upadki; świętować należy nawet małe sukcesy, cieszyć się tym co się zrobiło - dzięki temu podtrzymywać można entuzjazm i chęć do dalszej pracy.

Tworząc szkołę promującą zdrowie musimy być wiarygodni dla siebie i innych.

Szkoła dążąca do tworzenia Szkoły Promującej Zdrowie to szkoła:

• dobrze pracująca, w której są zadowoleni pracownicy, uczniowie i rodzice;
• mająca zespół aktywnych, otwartych i ustawicznie kształcących się nauczycieli, dobrze przygotowanych do wdrażania reformy systemu edukacji, do wprowadzania zmian;
• w której nauczyciele znacznie rzadziej korzystają ze zwolnień lekarskich i urlopów zdrowotnych;
• zachęcająca do zdrowego stylu życia;
• stosująca aktywizujące metody nauczania i oferująca uczniom więcej zajęć pozalekcyjnych (szkoła "żyje" po południu);
• stwarzająca dobre warunki do rozwoju samorządności uczniów;
• umożliwiająca uczniom rozwój ich potencjalnych możliwości fizycznych, psychicznych i społecznych oraz wzmacnia poczucie ich własnej wartości;
• korzystająca z pomocy specjalistów i innych ośrodków istniejących i wspierających;
• kształtująca dobre relacje międzyludzkie;
• tworząca środowisko społeczne i atmosferę sprzyjającą zmniejszeniu agresji i innych niepożądanych zachowań wśród uczniów;
• aktywizująca rodziców do współuczestnictwa w poprawie warunków pracy szkoły, poszukiwaniu rozwiązywania problemów, organizacji wspólnych przedsięwzięć;
• poszukująca nowych form dialogu i współpracy z rodzicami oraz ich edukacji (np. dotyczącej zdrowego stylu życia, umiejętności wychowawczych);
• podejmująca długofalowe (a nie tylko "akcyjne") działania wewnątrz szkoły oraz wychodzące poza różnorodne inicjatywy w środowisku lokalnym związane z szeroko rozumianym zdrowiem i demokratyzacją życia

Zgodnie z założeniami Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie, której Polska jest członkiem, nadrzędnym celem szkoły promującej zdrowie jest zdrowy styl życia całej społeczności szkolnej, tzn. pracowników i uczniów

Wdrożenie w jak najmłodszym wieku nawyków zdrowotnych sprzyjających zdrowiu to uzupełnienie edukacji szkolnej, która pomija wiele ważnych dla zdrowia aspektów życia człowieka. Służy temu program Szkoła Promująca Zdrowie. Taka szkoła to miejsce, w którym społeczność lokalna (pracownicy i uczniowie) podejmują wspólnie działania dla poprawy swego zdrowia i samopoczucia (tworzenie zdrowego środowiska fizycznego i społecznego), uczą się jak zdrowiej i lepiej żyć (edukacja zdrowotna, rozwój osobisty, społeczny i zawodowy) oraz zachęcają innych w swym otoczeniu do podobnych działań (współdziałanie z rodziną, środowiskiem lokalnym).

Okres wczesnoszkolny i szkolny szczególnie sprzyja promocji zdrowia fizycznego, ze względu na dobroczynny wpływ aktywności ruchowej na dziecko. Systematyczne i prawidłowo prowadzone ćwiczenia rozwijają i doskonalą takie cechy motoryczne jak: szybkość, siłę, zwinność, wytrzymałość, uczą sprawności ruchowej w biegach, skokach, wspinaniu, chwytach, itp. Kształtują również wartościowe cechy charakteru takie jak: odwaga, samodzielność, wytrwałość, gotowość do niesienia pomocy, ambicja, umiejętność kolektywnego działania i pokonywania trudności.

Troska o sprawność i wydolność fizyczną dzieci to jedno z ważniejszych zadań szkoły, a przed wszystkim zadań gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej. Aby rozbudzić zamiłowanie do ruchu proponujemy dzieciom bogaty program aktywności ruchowej.

Szkoła promująca zdrowie to wyzwanie dla nauczycieli. Od ich inwencji tak wiele zależy, gdyż są oni władni zmieniać rzeczywistość szkolną. Muszą być do tej pracy odpowiednio przygotowani. Konieczna jest w tym zakresie drożność systemu edukacyjnego. Stosowanie nowych treści edukacyjnych, alternatywnych metod pracy, otwartość na wyzwania "edukacji w wolności" winno w konsekwencji przynieść zmiany w relacjach środowiskowych. Kształcenie pracujących w tym zakresie nauczycieli powinno być "wtopione" w praktykę i działalność zawodową, w sercu szkoły promującej zdrowie znajduje się nowoczesny, pełen zrozumienia stosunek nauczycieli do tej koncepcji. Bez tego szkoła promująca zdrowie zostanie tylko marzeniem. Szkoła promująca zdrowie to placówka otwarta, chcąca współpracować ze środowiskiem mająca dla niego ofertę wspólnych działań dla dobra własnego i siedliska w którym funkcjonuje.

Jestem przeświadczony, że szkoła to najważniejsze miejsce wspomagające wsparcia w zakresie programów promocji zdrowia. Szkoła promująca zdrowie nie tylko przekazuje wiedzę, ale uruchamia proces, w który włączeni są uczniowie, rodzice, inni pracownicy szkoły, pielęgniarka szkolna oraz przedstawiciele lokalnej społeczności. Uwzględnia się też aspekt warunków środowiskowych które mają wpływ na zdrowie całej społeczności szkolnej.

     W strategicznym założeniu Narodowego Programu Zdrowia szkoła jest integralnym elementem całej społeczności i tez w takiej szerokiej perspektywie należy ją rozumieć i widzieć. Najekonomiczniej jest uświadamiać i uczyć właściwych zachowań zdrowotnych. Zmiany i procesy na rzecz zdrowia powinny zachodzić więc w środowisku szkolnym.

Opracowanie: Marek Dąda
Szkoła Podstawowa w Dwikozach

Wyświetleń: 1589