Drama jest stosowana w nauczaniu wielu krajów. Nawiązuje ona bezpośrednio do idei prezentowanej przez Johna Deweya i jego koncepcji Nowego Wychowania, a także do Nowoczesnej Szkoły Francuskiej Technik Freineta. Istotą Nowego Wychowania było uzależnienie zasad, treści i metod kształcenia od właściwości psychicznych dziecka, od jego potrzeby działania, zabawy i ekspresji twórczej. Drama jest "fikcyjną sytuacją, która powstaje, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danym czasie obecne, używając jako środków wyrazu swoich ciał i głosów. Drama wywodzi się z praktyki ludzi teatru." (B.Way, 1995, s.277). Należy jednak zwrócić uwagę na istotne cechy odróżniające dramę od teatru, a mianowicie:

• dramę interesuje logiczne zachowanie się jednostek ludzkich;
• w dramie nie ma podziału na aktorów i widzów;
• najważniejszy jest całościowy rozwój indywidualności człowieka;
• uczestnicy improwizują bez scenariusza;
• zajęcia odbywają się w sali lekcyjnej lub na holu, a nie na konwencjonalnej scenie ( M. Lewalska, 1997, s.392).

Dramę stosuje się jako:

• metodę uzupełniającą, dydaktyczną;
• przedmiot artystyczno - wychowawczy, często fakultatywny.

W dramie wykorzystuje się spontaniczność, chęć aktywnego działania i zabawy, a intuicyjne zachowania naśladowcze nabierają celowego i zorganizowanego charakteru. Główne cele dramy to:

• kształcenie wrażliwości uczniów;
• doskonalenie umiejętności rozmowy o uczuciach;
• wyrażanie stanów psychicznych, uzewnętrznianie uczuć;
• uświadomienie własnej indywidualności przy jednoczesnym poszanowaniu odrębności innych;
• kształcenie określonych zachowań społecznych;
• panowanie nad emocjami, koncentracja, współdziałanie w grupie;
• doskonalenie mimiki, ekspresji, operowania ciałem;
• wzbogacanie słownictwa, frazeologii, zakresu pojęć;
• rozwijanie fantazji, pobudzanie do aktywności, odkrywanie rzeczy nowych;
• przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu poprzez umiejętne i świadome korzystanie z dóbr kultury (B.Sikorska-Żyrek,1997, s.77).

Najważniejsze jest kształtowanie osobowości, wrażliwości, ekspresji i uczuciowości dziecka. Drama uczy chyba najważniejszej sprawy w edukacji: samowiedzy, rozumienia siebie i innych na poziomie emocji i uczuć. Polega ona na wczuwaniu się w role, na improwizacji angażującej ruch, gest, mowę i uczucia. Dostarcza bezpośredniego doświadczenia, przekraczającego zakres zwykłej informacji, wzbogacającego wyobraźnię i poruszającego emocje tak samo jak umysł. Dramę w systemie szkolnym można wykorzystać jako:

• technikę pomocniczą przy prowadzeniu dowolnych zajęć dydaktycznych;
• zajęcia pozalekcyjne dla uczniów jednej lub wielu klas.

Pracę z dramą należy rozpocząć od technik najprostszych, należy ustalić reguły gry, słowa kluczowe i inne znaki, temat powinien być ciekawy i bliski dzieciom. Nauczyciel powinien pełnić funkcję doradcy, czasami inicjować improwizację i kierować się w pracy z dramą zasadą kontrastu i różnorodności, tajemniczości i niespodzianki. W zakres dramy wchodzą różne techniki, a mianowicie:

• rozmowa - jest to najprostszy sposób bycia w roli. W czasie rozmowy najczęściej dwóch osób odbywa się żywa wymiana argumentów. Należy pamiętać, że podstawą dyskusji w każdym ćwiczeniu dramowym jest konflikt. Po ściśle wyznaczonym czasie następują relacje z rozmowy na forum całej klasy.
• wywiad - jest równie częsty sposobem pracy. Może być intymny, dwuosobowy lub oficjalny, prowadzony przez całą grupę z jedną lub kilkoma osobami. Wywiady mogą prowadzić uczniowie występując w roli dziennikarzy, urzędników. Technika ta kształci przede wszystkim trudną umiejętność zadawania pytań, a fikcyjna sytuacja rozwija fantazję.
• scenki i sytuacje improwizowane - mogą to być poszerzone wersje "wchodzenia w role". Konieczny jest tu udział większej grupy, z którą wcześniej omawia się przebieg scenki. Tego typu ćwiczenia są np. dobrym ćwiczeniem w mówieniu.
• przedstawienie improwizowane - jest to czasochłonna technika. Wymaga doświadczenia, koncentracji. Przedstawienie odbywa się na podstawie dłuższej historii z książki lub opowiadania.
• inscenizacja - nie jest ona typową dramą, opiera się bowiem na wyuczonym wcześniej tekście. Wszystkie ćwiczenia improwizacyjne są tu jednak zastosowane i pomagają w zorganizowaniu przedstawienia na określony temat.
• pomnik - doskonali plastykę ciała, rozbudza fantazję dziecka, kształci opanowanie i koncentrację.
• żywe obrazy - uczniowie zastygają w bezruchu w najbardziej dramatycznym momencie granej scenki. Po chwilowym zatrzymaniu akcja toczy się nadal aż do następnego zatrzymania.
• ćwiczenia pantomimiczne - zadaniem uczniów jest przedstawienie ciałem, gestem i mimiką określonego problemu. Ćwiczenia te rozwijają język ciała, uczą komunikatywności, ułatwiają wchodzenie w role, wczuwanie się w klimat i atmosferę w klasie.
• list - wprowadzamy, gdy uczniowie posiadają umiejętność pisania i konstruowania zdań. Tematy do pisania muszą być ciekawe, muszą zaskakiwać uczniów. Dobrze jest gdy dzieci wcielają się w inną postać. Tą formę można wykorzystać do charakterystyki bohaterów czytanek, opisu zwierząt lub problemów matematycznych.

Biorąc pod uwagę, że w zakres dramy wchodzą : rozmowa, wywiad, pantomima, improwizacja, rzeźba, żywy obraz, można ja stosować na niemal wszystkich przedmiotach. Dlaczego więc należy stosować dramę? Drama :

• jest doskonałym ćwiczeniem językowym;
• rozwija myślenie i wyobraźnię;
• pozwala głębiej zrozumieć przeżycia i zachowania innych ludzi, postaci literackich, pogłębia emocjonalny związek z nimi;
• uczy komunikatywności;
• ćwiczy koncentrację, spontaniczność;
• rozwija język ciała i uczy rozumienia go;
• uatrakcyjnia edukację szkolną;
• ułatwia zapamiętanie odgrywanych faktów (K.Rau, E.Ziętkiewicz, 2000, s.79).

Drama to nie naśladowanie, ale uchwycenie czegoś, co można przekazywać lub poszukiwać we własnym sposobie zachowania, zrozumienie sytuacji w jakiej znajduje się wybrany bohater. Drama umożliwia przeżycie określonych problemów, poszukiwanie własnych rozwiązań i dokonywanie wyborów. Umożliwia także ewentualną korektę zachowania, ale również umożliwia zmianę interpretacji oceny określonej przeżytej kiedyś sytuacji, zmianę doświadczenia. W wyniku ćwiczeń dramowych obserwuje się znaczne przyspieszenie dojrzewania dzieci w aspekcie emocjonalnym, intelektualnym i społecznym. Zaproszenie do wniknięcia w świat swoich emocji, myśli, wrażeń - to najważniejsza faza pracy dramą! (M.Taraszkiewicz, 1999, s.125).


Literatura do której warto sięgnąć:


Andrzejczak M, Więckowski R., Drama w edukacji polonistycznej dziecka, "Życie szkoły" 1997 nr 1
Kołodziejski W., Nauczanie dramą, Warszawa 1995
Lewalska M., Drama w nauczaniu początkowym, "Życie szkoły" 1997 nr 7
Machulska H., Drama. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców, Warszawa 1991
Pankowska K., Drama - zabawa - myślenie, Warszawa 1990
Pankowska K., Edukacja przez dramę, Warszawa 1997
Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów? , "Burza mózgów" i inne techniki w edukacji, Poznań 2000
Rozner D., Pedagogika zabawy, "Życie szkoły" 2000 nr 1
Rybotycka L., Gry dramowe, Warszawa 1982
Sikora - Żyrek B., Drama w edukacji wczesnoszkolnej, "Życie szkoły" 1997 nr 2
Szymańska M. A., Drama w nauczaniu początkowym, Łódź 1996
Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Warszawa 1998
Way B., Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1995

Opracowanie: Joanna Pionke

Wyświetleń: 1535