Pierwsza pomoc w wypadkach drogowych

Wypadki drogowe stanowią zagrożenie dla każdego użytkownika ruchu, nie tylko kierowców, ale także pasażerów, rowerzystów i pieszych.

Wypadki komunikacyjne należą do najczęstszych przyczyn obrażeń ciała i zagrożenia życia innego człowieka. Udzielając pierwszej pomocy, należy postępować zgodnie z zasadą- "po pierwsze nie szkodzić".

Jeśli jesteśmy świadkami wypadku, czy zaobserwowaliśmy, że ktoś potrzebuje naszej pomocy, to należy jej udzielić. Przeszkodą bardzo często jest strach przed źle udzieloną pomocą i tłum gapiów, którzy obserwują, a nie reagują na wołanie o ratunek. Najważniejsze jest aby nie panikować. Każdy może udzielić pierwszej pomocy pod warunkiem, że miał wcześniej styczność z przysposobieniem obronnym lub kto przeszedł podstawowe szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

Często zdarza się, ze udzielenie pierwszej pomocy w wypadkach drogowych nie jest możliwe przez przypadkowego, a chcącego udzielić pomocy przechodnia, więc pomoc polega głównie na fachowym wezwaniu służb ratowniczych i tzw. zabezpieczeniu miejsca wypadku, czyli niedopuszczenia do miejsca osób postronnych.

Po zabezpieczeniu miejsca wypadku należy ocenić stan poszkodowanego:
1. Czy jest przytomny - czy reaguje na głos, na dotyk, na ból.
2. Czy oddycha - czy klatka piersiowa rytmicznie się unosi, czy za pomocą przyłożenia ucha do jamy ustnej i nosa daje się wyczuć strumień wydychanego powietrza.
3. Czy ma zachowane tętno - kontroli dokonuje się w zagłębieniu pomiędzy krtanią a mięśniami szyi, trzecim i czwartym palcem.

Meldunek o wypadku powinien zawierać takie dane, jak: (dotyczy to wszystkich numerów ratunkowych):
- Co się wydarzyło - chodzi tu głównie o rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów, atak padaczki, omdlenie itp.);
- Gdzie się to wydarzyło - miejsce wypadku- jest to informacja bardzo istotna w wypadkach na terenie dużych miast;
- Ilu jest poszkodowanych - przypuszczalna liczba;
- Jaki jest stan poszkodowanego - czy jest przytomny, ważną informacją jest również przypuszczalny wiek poszkodowanego;
- Czy i jaka pomoc została już dotychczas udzielona;
- Dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu, z którego została wezwana pomoc).

W przypadku braku wyczuwalnego tętna i oddechu należy przystąpić do akcji reanimacyjnej.

- Poszkodowanemu z wyczuwalnym tętnem, ale bez oddechu, należy udrożnić drogi oddechowe i wykonać sztuczne oddychanie.
- Osobę nieprzytomną z zachowanym oddechem i krążeniem należy ułożyć w pozycji bezpiecznej (bocznej ustalonej). Następnie należy dokonać bardziej szczegółowej oceny stanu poszkodowanego z uwzględnieniem krwawień, złamań, urazów głowy
i kręgosłupa, oparzeń, wstrząsu. Należy zabezpieczyć miejsca krwawienia, unieruchomić złamania itp.
- W urazach głowy i szyi należy unieruchomić głowę, szyję i tułów rannego.
Można wykorzystać do tego części odzieży, koców lub innych twardych przedmiotów, układając je po bokach poszkodowanego. Należy okryć rannego kocami lub płaszczami w celu utrzymania ciepła i zapobiegania wstrząsowi.

Bardzo liczy się czas i natychmiastowe rozpoczęcie czynności ratowniczych.

Akcję reanimacyjną typu sztuczne oddychanie i masaż serca prowadzić należy aż do przybycia lekarza. Wcześniejsze jej zakończenie jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy ratownik z powodu wyczerpania nie jest zdolny do dalszego działania. Nawet najlepszy specjalista z najlepszym sprzętem będzie bezradny, jeśli od zatrzymania krążenia minęło kilka minut, podczas których tzw. bezprzyrządowa reanimacja nie była prowadzona.

Niezbędnym elementem tego systemu ratowania zdrowia i życia jest posiadanie w pojeździe samochodowej apteczki pierwszej pomocy.

Co powinna zawierać apteczka samochodowa?
- Opatrunki - zestaw sterylnych kompresów różnej wielkości, również jałowe bandaże, gaza w różnych formatach, a także opaski elastyczne, zestaw plastrów z opatrunkiem.
- chusta trójkątna - służy głównie do stabilizacji kończyn, może służyć jako opatrunek.
- Jednorazowe lateksowe rękawiczki - kilka par. chronią nie tylko rannego przed zakażeniem ran, ale również ratownika przed zakażeniem chorobami zakaźnymi.
- Maseczka do bezpiecznego wykonywania sztucznego oddychania metodą usta - usta.
- Folia NRC (izotermiczna folia poliestrowa) zapobiegająca wychłodzeniu poszkodowanego - częstemu i niebezpiecznemu zjawisku następującemu po urazach. Należy zwrócić uwagę, która jej strona odbija ciepło (srebrna), a która je przewodzi (złota).
- Bezpieczne narzędzie do cięcia - (nożyczki, nóż) do przecinania odzieży, opatrunków, a nawet pasów bezpieczeństwa.
- Preparaty do dezynfekcji w płynie lub pakowane osobno jednorazowe gaziki nasączone środkiem dezynfekcyjnym.
- Wykaz telefonów alarmowych

W oczekiwaniu na fachową pomoc podejmujemy wszelkie potrzebne czynności ratownicze. Pierwsze minuty tuż po wypadku mogą zadecydować o dalszym losie chorego. Najważniejsze to zachować zimną krew i szybko udzielić pierwszej pomocy.
Jeśli nie wyczuwamy tętna ani oddechu trzeba natychmiast rozpocząć reanimację.

Sztuczne oddychanie

- Chory leży na twardym podłożu na plecach. Palcem lub chusteczką owiniętą wokół palców trzeba sprawdzić, czy w jamie ustnej nie ma krwi, śluzu, złamanych zębów.
- Głowa chorego odchylona do tyłu. Odchylamy ja bardzo ostrożnie, podciągając podbródek. Wsuwamy mu jedna dłoń pod kark, palcami drugiej zaciskamy mu nozdrza.
- Robimy głęboki wdech. Obejmujemy swoimi ustami usta chorego, wdmuchujemy powietrze- bezpośrednio przez maseczkę, gazę lub nawet chusteczkę (trzeba w niej zrobić otwór)- czekamy, aż klatka piersiowa chorego się uniesie.
- Odsuwamy na chwilę twarz od twarzy chorego na czas wydechu. Powtarzamy czynność w normalnym rytmie oddychania. Sprawdzamy, czy puls jest wyczuwalny. W miarę potrzeby czynność powtarzamy.

Masaż serca

Jeśli tętno nie jest wyczuwalne, należy natychmiast wykonać zewnętrzny masaż serca.

Masaż to rytmiczny ucisk mostka w jego dolnej części rękoma wyprostowanymi w łokciach.

- Nasadę jednej dłoni kładzie się na mostku, nieco poniżej środka. Na niej, na krzyż, nasadę drugiej reki. Palce odchylone, tak by nie dotykać żeber.
- Obie dłonie, ułożone na krzyż, wykonują krótkie i energiczne pchnięcia uciskające mostek. Mostek powinien się uginać na około 5 cm.
- Jeśli ratuje jedna osoba: robi 15 ucisków mostka, 2 wdmuchnięcia powietrza- musi być około 80 ucisków na minutę. szybsze od wskazówek sekundnika. Pamiętajcie 15-2-80!
- Jeśli ratują dwie osoby: jedna uciska na mostek pięć razy (w rytmie 60 ucisków na minutę).Druga natychmiast po tym wdmuchuje jeden raz powietrze- i na przemian. Pamiętajcie:5-1-5!
- Jeśli tętno jest już wyczuwalne, należy zaprzestać masażu serca, ale kontynuować sztuczne oddychanie- w rytmie od 12 do 15 razy na minutę.

Pozycja boczna ustalona

Jeśli chory oddycha i ma zachowaną czynność serca, ale jest nadal nieprzytomny, należy ułożyć go w pozycji bocznej- na prawym lub lewym boku. Pozycja ta ułatwi krążenie krwi i ewentualne wypływanie zawartości z jamy ustnej. Odpinamy wszelkie paski, rozpinamy kołnierzyk. Odchylamy bardzo ostrożnie głowę chorego, otwieramy mu usta, by usunąć wszystko, co mogłoby doprowadzić do uduszenia (krew, wymioty, protezy itp.).
Jeśli chory ma leżec na prawym boku to wykonujemy następujące czynności:
- Jego prawą nogę podciągamy, tak by zgięła się w stawie biodrowym i kolanie. Prawą rękę przysuwamy do tułowia.
- Chwytamy nieprzytomnego za lewy bark i biodro, delikatnie obracamy na bok. Dobrze jest przełożyć swoje ramię pod ramieniem chorego. Obrót powinien być bardzo ostrożny, ale zrobiony jednym ciągłym ruchem.
- Lewą rękę zginamy w stawie łokciowym, dłoń wsuwamy pod policzek, głowę lekko odchylamy. Usta powinne być skierowane ku ziemi.
- Chorego nie wolno kłaść w tej pozycji, jeśli podejrzewamy złamanie kręgosłupa. Nie należy go również samowolnie przenosić, jeśli istnieje ryzyko, że chory ma złamany kręgosłup, miednicę lub kończyny.
Chory, który czeka na przyjazd lekarza, przytomny czy nie, może bardzo marznąć. Należy przykryć go czymś ciepłym. Wszystkim kierowcom poleca się wożenie ze sobą, oprócz apteczki pierwszej pomocy, specjalnej maty chroniącej przed zimnem. Ogromnie pożyteczne są też specjalne maski do sztucznego oddychania.

Małe dziecko

U małego dziecka usta ratującego obejmują jednocześnie usta i nos chorego. Powietrze należy wdmuchiwać powoli i bardzo delikatnie w rytmie od 25 do 30 razy na minutę. Masaż serca niemowlęcia (poniżej roku) - ucisk mostka tylko trzema palcami. Masaż serca dziecka w wieku od jednego roku do siedmiu lat- ucisk tylko jedną dłonią.

Każdy z nas może znaleźć się w sytuacji, w której z różnych przyczyn potrzebne będzie wykorzystanie zabiegu reanimacyjnego, koniecznego w przypadku tzw. śmierci klinicznej. Terminem tym określa się stan pomiędzy ustaniem czynności serca a powstawaniem nieodwracalnych zmian w narządach, uniemożliwiających dalsze życie nawet po przywróceniu czynności serca. W praktyce po 3-4 minutach przerwy w dopływie krwi dochodzi do nieodwracalnych zmian, tzn. śmierci mózgu. Jedynym sposobem jej zapobieżenia jest natychmiastowe przywrócenie czynności serca.

W przypadku stwierdzenia zatrzymania czynności serca zawsze należy wykonać równocześnie masaż serca i sztuczne oddychanie, a wiec tzw. podstawowe zabiegi reanimacyjne.

Jeżeli zabiegi te rozpocznie się odpowiednio wcześnie, w czasie nie przekraczającym 3-4 minuty od ustania czynności serca, to nawet przy znacznie opóźnionej pomocy fachowej udaje się często uratować chorego. Każdy człowiek ma moralny obowiązek podjęcia podstawowych zabiegów reanimacyjnych, jeżeli znajdzie się na miejscu zdarzenia. Osoba nie posiadająca doświadczenia w tym zakresie nie powinna mieć zahamowań wynikających ze strachu przed popełnieniem błędów: zaniechanie przesądza o nieodwracalnej śmierci.

LITERATURA:
1. Miklaszewski Paweł, Załupka Grzegorz "Pierwsza pomoc przedmedyczna" Gdańsk: Ośrodek doradztwa i Doskonalenia Kadr 2000.
2. Stebelski Marian "Pierwsza pomoc_ poradnik dla każdego" Warszawa: Dom wydawniczy "Elipsa" 2002.
3. Stępińska Janina i Szajewski Tomasz "Pierwsza pomoc" wyd. Pruszyński i S-ka 1998

 

Opracowanie: mgr Katarzyna Wietrzyk

Wyświetleń: 9694