Katalog

Grażyna Szewczyk
Pedagogika, Referaty

Dzieciństwo bez przemocy

- n +

Dzieciństwo bez przemocy

Wiek XX wzbudził duże zainteresowanie dzieckiem - jego rozwojem, potrzebami zainteresowaniami. W tym wieku odkryto również przemoc wobec dzieci: bicie, wykorzystywanie seksualne. Ukazano skrywane dotychczas upokorzenia dziecka i dziecięcą krzywdę doznawaną w domu rodzinnym, szkole, grupie rówieśniczej. Dla niektórych rodzina i szkoła stały się instytucjami totalnymi a wychowanie terenem codziennej wojaczki.

Przemoc jest obecnie ważnym problemem który należy poznawać i rozwiązywać, gdyż nie sprowadza się ona tylko do wojennych kataklizmów, towarzyszy również wielu najzwyklejszym kontaktom międzyludzkim w ramach życia rodzinnego, procesów socjalizacji i edukacji.

Wielu psychologów, pedagogów socjologów zastanawia się nad przemocą - jej źródłami, wpływem na jednostkę i grupę społeczną. Przemoc jest to swoista przeszkoda, która może być natury zewnętrznej lub wewnętrznej, ukrytej, nieświadomej ale i uświadomionej. Jest ona źródłem cierpienia i zagrożenia dla osobowości, rozwoju jednostki.

Badania nad przemocą wyodrębniły jej rodzaje:
- przemoc fizyczną
- przemoc psychiczną lub emocjonalną
- wykorzystywanie seksualne
- zaniedbywanie

Stosowanie przemocy wobec dzieci niesie za sobą wiele zagrożeń: lęki, nerwice, zaburzenia i zahamowanie rozwoju poznawczego, okaleczenia lub nawet trwałe kalectwo zarówno fizyczne jak i psychiczne.

Badania nad zjawiskiem przemocy wobec dzieci pojawiły się w Polsce stosunkowo niedawno. Nie oznacza to jednak, że zjawiska nie było - przemoc istniała, ale była tematem tabu.

Przemoc wobec dzieci występuje we wszystkich środowiskach, z którymi one się stykają - w formie bezpośredniej lub pośredniej.
W najbardziej skrajnych przypadkach przemoc fizyczna może prowadzić do zespołu dziecka maltretowanego (ZMD) - są to obrażenia fizyczne, które są przyczyną trwałych uszkodzeń ciała i mogą doprowadzić do śmierci.

Szczególnie trudnym zagadnieniem jest przemoc w rodzinie, m. in. ze względu na specyficzną prywatność życia rodzinnego i niemożność obiektywnego określenia rozmiaru zjawiska. Według najnowszych badań przemoc fizyczna jest drugą, po agresji werbalnej, formą agresywnych zachowań rodziców wobec dzieci. Najbardziej popularnymi jej przejawami są:
klapsy, bicie ręką i za pomocą przedmiotów, np. pasek, kabel. Spotykane są również: kopanie, uderzanie o ścianę, pozbawianie posiłku i snu, zmuszanie do niegodziwej pracy. Badania wykazały, że krzywdzenie dzieci ma miejsce zarówno w rodzinach patologicznych, jak i prawidłowych. Przemoc fizyczną stosują tak matki jak i ojcowie. Czynnikami prowokującymi rodziców do stosowania kary fizycznej jest nieposłuszeństwo, niepowodzenia szkolne i złe zachowanie w szkole i w domu. Rodzice biją również bez konkretnego powodu - bicie jest wyrazem ich frustracji, trudnej sytuacji życiowej.

Bicie dziecka nie rozwiązuje problemu. Zastraszone, skrzywdzone dziecko staje się agresywne, uczy się od własnych rodziców agresji i ją stosuje w relacjach z rówieśnikami, a później w stosunku do własnych dzieci. Przemoc fizyczna może powodować lęki, zamykanie się w sobie, bierność, zaburzenia emocjonalne. Takie zachowania stają się przyczyną kolejnego niezadowolenia rodziców i prowadzą do mocniejszego karania.

W szczególnie trudnej sytuacji są małe dzieci, które nie potrafią bronić się same - są bite, maltretowane przez najbliższe sobie osoby, które powinny zabezpieczać ich potrzeby, kochać.

Innym rodzajem przemocy jest przemoc psychiczna. W odróżnieniu od fizycznej jest często,) niewidoczna niezauważalna na zewnątrz.

Przemoc emocjonalna to ustawicznie negatywny stosunek rodziców lub innych osób do dziecka, brak miłości, groźby, szyderstwa prowadzące do utraty poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości. Przemoc emocjonalna to także nieliczenie się z organiczną odpornością emocjonalna dziecka postępowanie budzące lęk i poczucie krzywdy, wstydu, osamotnienia.

Niektórzy rodzice wymuszają posłuszeństwo strasząc dziecko, np. siłami nadprzyrodzonymi, używając niecenzuralnych i obraźliwych słów wobec niego, rozgrywają swoje konflikty małżeńskie w obecności dzieci lub przerażają dzieci własnym lękiem. Przytoczone zachowania są groźnym komunikatem o negatywnej postawie rodziców wobec dziecka, czasami wręcz o odrzuceniu. Ustawiczna dezaprobata i nadmierna dyscyplina uniemożliwiają dziecku nabranie do samego siebie zaufania niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania w starszym życiu. Badania wykazały, że rodzice żyjący w poczuciu samotności, braku szacunku dla siebie, niezadowoleni z życia rozpaczliwie szukają przejawów własnej życiowej skuteczności np. w posłuszeństwie swoich dzieci. Niepowodzenia życiowe powodują, że są oni agresywni i odrzucają dzieci.

Obrażane, pogardzane przez rodziców dziecko powinno odczuwać adekwatny gniew. Dla dziecka jest to jednak trudne i ryzykowne uczucie, aby okazać je wprost. Pojawi się raczej w postaci agresji przeniesionej na przedmioty lub rówieśników. Gniew może też zostać zablokowany, a wraz z nim inne, także pozytywne emocje, co prowadzi do wycofania i bierności. Dziecko może też uznać, że zasługuje na złe traktowanie przez rodziców, ponieważ łatwiej mu znieść poczucie winy niż lęk, że jest niekochane, niezależnie od tego jak bardzo postara się być grzeczne.

Nie wszystkie przejawy niewłaściwego zachowania w stosunku do dziecka są przemocą. Podstawą do takiego rozgraniczenia jest siła pozytywnej więzi emocjonalnej w rodzinie. Nawet całkiem negatywne, incydentalne zachowanie rodziców nie może dziecku wyrządzić krzywdy, jeśli jednocześnie otrzymuje ono wiele miłości, serdeczności, bliskości, ma w pamięci wiele radosnych doświadczeń wspólnych dla całej. rodziny. Dziecko prawdziwie kochane, które czuje się bezpiecznie w domu rodzinnym inaczej odbierze np. konflikt w małżeństwie, "gorzką" uwagę do własnej osoby niż dziecko wychowywane w rodzinie pełniej dystansu i chłodu.

Przemoc psychiczna (często w parze z fizyczną) nakręca swoiste "błędne koło." Karcenie, narzekanie, stałe niezadowolenie odbiera dziecku pewność siebie i wdzięk swobodnego zachowania. Dziecko staje się niezdarne, Jękliwe, zdekoncentrowane lub nadpobudliwe.

Innym rodzajem przemocy jest zaniedbywanie. Dziecko do prawidłowego rozwoju psychicznego, poznawczego, fizycznego potrzebuje odpowiedniej stymulacji zewnętrznej. Środowisko otaczające jednostkę powinno być korzystne rozwojowo. Wszelkie zubożenia w bodźce stymulujące poznawczo w istotny sposób ograniczają rozwój i tym samym odsuwają w czasie pożądane efekty bogacenia osobowości. Aż 80%. całego rozwoju przypada na pierwsze 8 lat życia dziecka. Izolacja od bodźców rozwojowych lub ich ubóstwo w środowisku rodzinnym powoduje straty nie do odrobieni_ być może w całym pozostałym życiu. Na barki rodziny jest nałożony obowiązek dbania o dziecko, zaspokajania jego potrzeb od chwili narodzin. Dziecko, które jest godzinami przetrzymywane w kojcu jest aktem często nieuświadomionej przemocy, która ogranicza jego rozwój. Użycie siły zawsze uniemożliwia lub znacząco ogranicza zaspokajanie istotnych potrzeb. Izolacja i ograniczenie stymulacji zewnętrznej jest przemocą Przemoc to także brak miłości, właściwej troski, opieki nad dzieckiem.

Zaniedbywanie dotyczy również rodzin bardzo dobrze sytuowanych, gdzie dziecko ma zapewniony byt, ale jest pozbawione ciepła miłości, czułości, zainteresowania rodziców. Zaniedbywanie wywołuje wiele niepożądanych stanów - deformuje wątłą strukturę psychofizyczną dziecka prowadzi do poczucia zagrożenia i niepokoju.

Przemoc jest zjawiskiem negatywnym. Nie ma usprawiedliwienia dla osób stosujących ją wobec innych, a szczególnie wobec dzieci, które mają małe możliwości obrony. Bardzo trudnym zagadnieniem jest przemoc

Wewnątrz rodzinny skrywana w czterech ścianach, często pod płaszczem troski i miłości do własnych dzieci.

Dobra znajomość przyczyn tego przerażającego siłą i rozmiarami zjawiska jest jednym z warunków zapobiegania i niwelowania skutków przemocy wobec dzieci. Edukacja i profilaktyka dotycząca poszanowania i respektowania praw dzieci są w Polsce hasłami popularnymi i coraz szerzej eksponowanymi. Niestety, nie docierają one tam, gdzie są najbardziej potrzebne - do małych środowisk, środowisk zaniedbanych, gdzie tworzą się subkultury przemocy i gdzie dramaty dziecięce trwają często całe życie. Dlatego, oprócz zorganizowanej, instytucjonalnej pomocy, szerokich akcji profilaktyczno Źedukacyjnych, tworzenia sieci pomocy doraźnej, istotna i chyba najważniejsza jest ludzka solidarność lokalna wyczulenie na życie innych, aby każde krzywdzone dziecko nie zostało pozostawione samo sobie. W Polsce prawa dziecka są chronione ustawowo - zawarte są w Konwencji o Prawach Dziecka. Dzieci mają oprócz praw politycznych takie same prawa jak dorośli: prawo do miłości, radości, szczęścia, swoich poglądów, wyrażania myśli, prawo do nauki, życia i rozwoju. Wszelkie pogwałcenie tych praw jest karalne.

Narastające zjawisko przemocy stawia nas, pedagogów przed trudnym i odpowiedzialnym zadanie. Jak ustrzec dziecko przed przemocą? Jak pomóc rodzinom, w których ma miejsce przemoc?

Deklaracja przyjęta w grudniu 1995 roku na n Ogólnopolskiej Konferencji na temat przeciwdziałania przemocy w rodzinie

- Każdy człowiek ma prawo do życia w środowisku rodzinnym wolnym od przemocy, która jest naruszeniem praw i dóbr osobistych
- Człowiek doświadczający przemocy nie może być za nią obwiniany
- Dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić
- Każdy człowiek doświadczający przemocy ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej, medycznej i psychologicznej, bez naruszania jego godności osobistej
- Każdy człowiek ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia sobie z przemocą
- Każdy człowiek ma prawo do przeciwdziałania przemocy w rodzinie
- Każdy człowiek ma obowiązek do udzielania pomocy ofiarom przemocy w rodzinieŹ

Apel do rodziców

Mamo i tato!

Krzywdzicie mnie, gdy mówicie:
- nic nie potrafisz zrobić jak należy,
- nie jesteś moim dzieckiem
- wykończę się przez ciebie,
- nie pleć bzdur,
- z ciebie i tak nic nie wyrośnie,
- żałuję, że w ogóle przyszedłeś na świat.
Przykre słowa zadają ból i cierpienie, sprawiają, że czuję się niepotrzebny, niechciany, niekochany.

Mamo i tato!

Chciałbym dobrze myśleć o sobie, mieć prawo do różnych uczuć i emocji mieć prawo do popełniania błędów, być sobą, cieszyć się swoim dzieciństwem, oglądać świat pełen kolorowych barw, mieć szczęśliwych rodziców, bezpieczny dom, być szczęśliwym.

Mamo i tato!

Proszę, nie bijcie mnie, nie szarpcie, nie poniżajcie, nie oceniajcie, nie krzyczcie na mnie, nie wyśmiewajcie.

Mamo i tato!

Potrzebuję waszej miłości i akceptacji!

Nie jest łatwo być rodzicem.... Czasem bywasz zmęczony, zmartwiony, przerażony, zajęty, nieszczęśliwy. Może się zdarzyć, że zachowasz się wobec mnie bezmyślnie, nawet okrutnie, powiesz coś, czego nie chciałeś powiedzieć... Nie bój się wtedy powiedzieć "Przepraszam, wybacz mi".

Przemoc wobec dzieci i ich złe traktowanie
jest poważnym problemem społecznym. Udowodniono, iż 60% Polaków stosuje kary fizyczne wobec własnych dzieci, około 17%, czyli co 6 - ty dwunastolatek przyznaje, że w wyniku przemocy ze strony rodziców doznał urazu (siniaki, zadrapania), blisko 23% polskich studentów przyznaje, że w ich domach przynajmniej kilkakrotnie dochodziło do przemocy fizycznej, 37% studentów mówi o kilkakrotnym wystąpieniu sytuacji, w której doszło do przemocy psychicznej, 34% pacjentów lecznictwa odwykowego stwierdza, że w okresie intensywnego picia używało przemocy fizycznej wobec dzieci, a 50% stosowało przemoc psychiczną. Jednak większość przypadków krzywdzenia dzieci pozostaje tajemnicą rodzinną

Krzywdzenie dzieci, stosowanie wobec nich zarówno przemocy fizycznej, jak i psychicznej zaburza ich funkcjonowanie we wszystkich dziedzinach życia. Dlatego na terenie Polski utworzono organizacje i instytucje, których celem jest zapewnienie profesjonalnej pomocy interwencyjnej i terapeutycznej dzieciom i ich rodzinom.

Organizatorami kampanii przeciwko przemocy są m. in. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Oraz Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia".

Fundacja "Dzieci niczyje" oraz koalicja instytucji i organizacji zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci podjęły działania zmierzające do zorganizowania ogólnopolskiej kampanii pod hasłem "Dzieciństwo bez przemocy". Adresatami tej kampanii są przedstawiciele instytucji i służb pracujących z dziećmi oraz udzielających pomocy dzieciom pokrzywdzonym (pedagodzy, pracownicy wymiaru sprawiedliwości, psychologowie, pracownicy socjalni, policjanci, pracownicy służby zdrowia, duchowni i inni), przedstawiciele władz lokalnych, rodzice, opinia publiczna.

Cele kampanii to:
- zwiększenie społecznego zaangażowania w sprawy przeciwdziałania przemocy wobec dzieci
- edukacja społeczna, dostarczająca wiedzy o zjawisku krzywdzenia dzieci i sposobach radzenia sobie z tym problemem
- promocja pozytywnych rozwiązań merytorycznych i organizacyjnych,związanych z przeciwdziałaniem przemocy wobec dzieci
- motywowanie społeczności lokalnych i instytucji do podejmowania działań na rzecz dzieci krzywdzonych i ich rodzin
- ulepszanie systemu pomocy rodzinom oraz rozwijanie umiejętności i kształtowanie konstruktywnych postaw rodzicielskich.

Bibliografia

1. Biologiczne koleraty zaburzeń osobowości, Wojewódzka Joanna, Tworus Radosław. Postępy psychiatrii i neurologii 2000r.
2. Czy rodzice powinni bić dzieci?, Leach Penelope. Nowiny psychologiczne 1995r.
3. Czynniki ryzyka w zespole dziecka maltretowanego, Jacek Kordacki. Przegląd Lekarski 1990r.
4. Dlaczego bijesz mamo? Monika Górecka Czurtyłło. Mamo to ja 200l r
5. Domowe piekło. Agnieszka Filas. Wprost 2000r.
Grażyna Szewczyk
 

Opracowanie: Grażyna Szewczyk

Wyświetleń: 2528


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.