Katalog

Agnieszka Guźniczak
Zajęcia zintegrowane, Referaty

Gry przy muzyce jako środek służący rozwijaniu aktywności społecznej i edukacyjnej uczniów

- n +

Gry przy muzyce jako środek służący rozwijaniu aktywności społecznej i edukacyjnej uczniów

Referat wygłoszony na zespole samokształceniowym dnia 17 lutego 2004 r.

Często słyszymy, że nie jesteśmy muzykalni. Jednak tak naprawdę nie jesteśmy niemuzykalni tylko niewykształceni muzycznie. Muzykalność jest bowiem tylko stanem gotowości, rodzajem utajonej chęci, którą trzeba wydobyć, pobudzić i rozwinąć.

Temu zadaniu mogą służyć właśnie gry i zabawy muzyczne. Bardzo ważne jest aby dzieci miały kontakt z muzyką, żeby się o nią ocierały i oswajały z nią, wychodząc w ten sposób z analfabetyzmu muzycznego.

Wychowanie muzyczne w szkołach kuleje. Jest nie doceniane jako dział wykształcenia i nie uznawane jako składnik osobowości człowieka kulturalnego.

Wykorzystanie muzyki jako inspiracji do gry nie jest nowością. Muzyka i dźwięk wykorzystywane są w nich jako środek pomocniczy w rozwijaniu umiejętności słuchania, koncentracji, ekspresji i współdziałania. Muzyka, służąc zabawie, przekazuje wartości edukacyjne. Nacisk położony jest tu także na społeczny i twórczy rozwój grupy. W tym sensie muzyka i dźwięk służą w grach do stymulowania tego rozwoju.

Świadomie używając muzyki i dźwięku jako tworzywa gier dajemy grupie możliwość zapoznania się z podstawowymi elementami muzyki poprzez zabawę. Tym samym mamy szansę pokonania barier uniemożliwiających dzieciom samodzielnego tworzenia muzyki. Ponieważ w grach nie stosujemy żadnych norm muzycznych nie dochodzi do podziału na mniej lub bardziej utalentowanych, umiejących i nie umiejących grać na instrumencie, mających ładny głos i nie ładny, a jednocześnie zapoznajemy uczestników gry z różnymi aspektami muzyki, takimi jak różnice pomiędzy instrumentami i ich możliwościami, różne rodzaje dźwięków, podstawowe pojęcia: dźwięk wysoki, niski, cichy, głośny, szybki, wolny.

Taki sposób przeprowadzania gier doprowadza do wzmocnienia motywacji do gry i w efekcie jej uczestnicy zaczynają znajdować w niej przyjemność i rozszerzają swoje horyzonty muzyczne, co jest przecież naszym celem. Oprócz funkcji edukacyjnej gra przy muzyce doskonale pozwala odkryć także przyjemność płynącą z obcowania z muzyką, w szczególności przez aktywne uczestnictwo w różnych rodzajach ekspresji muzycznej, takich jak: gra, taniec, śpiew czy choćby słuchanie. Tylko tą drogą można w sposób spontaniczny i be uprzedzeń dotrzeć do drzemiącej w dzieciach i nie tylko wrażliwości muzycznej.

Przeprowadzanie gier w takim rozumieniu daje możliwość ich podziału na następujące kategorie:

1. Gry przyczyniające się do rozwoju indywidualnego.

Do tej grupy zaliczyć można:
- gry rozwijające umiejętność słuchania,
- gry rozwijające umiejętność koncentracji,
- konkursy muzyczne.

Jak sama nazwa mówi główne miejsce zajmuje tu uczeń jako jednostka rozwijając jego słuch i koncentrację. Umiejętności te są niezbędne w procesie nauczania.

Przykłady gier: "Rozpoznawanie instrumentów"

Uczestnicy siadają w kółku, każdy ma inny instrument. Jedno dziecko z zawiązanymi oczami siada w środku. Nauczyciel wymienia jeden instrument, np. kołatka, i na dany znak wszyscy zaczynają jednocześnie grać na swoich instrumentach. Dziecko siedzące w środku stara się, słuchając uważnie, określić, gdzie znajduje się wskazany instrument i próbuje go złapać. Dopóki tego nie zrobi, grupa cały czas gra. Potem następuje zmiana.

Gra może być prowadzona także bez użycia instrumentów - dzieci wydają wówczas dźwięki przy pomocy głosu.

"Odgadnij, gdzie się pomyliłem"

Celem tej gry jest nauczenie dzieci odkrywania i poprawiania umyślnie wprowadzonego błędu. Prowadzący śpiewa kilka razy wszystkim dobrze znaną piosenkę, ale w pewnym momencie umyślnie myli tekst lub melodię. Zadaniem dzieci jest odgadnięcie, gdzie została popełniona pomyłka i poprawienie jej. To dziecko, które pierwsze odkryje i poprawi błąd - zdobywa punkt.

2. Gry przyczyniające się do rozwoju społecznego.

Do tej kategorii zaliczyć można:
- gry służące wzajemnemu poznawaniu się,
- gry interakcyjne,
- gry rozwijające poczucie wzajemnego zaufania.

Są to gry typowo grupowe. Wzmacniają one poczucie jedności grupy i rozwijają jej zdolność do wzajemnego komunikowania się. Mogą też mieć duży wpływ na sposób, w jaki jednostka zostanie w niej zaakceptowana. Poprzez świadomy wybór odpowiednich gier możemy sprawić, aby grupa jak najszybciej zaczęła funkcjonować jak dobrze znający się i rozumiejący zespół. Stosujemy je nie tylko na początku wzajemnych kontaktów ale także dla poprawienia atmosfery w grupie.

Przykłady gier: "Tańczący kapelusz"

Grupa siada na krzesełkach ustawionych w kółku, jedno za drugim. Jeden z uczestników ma na głowie kapelusz. Gdy zaczyna grać muzyka zdejmuje go i zakłada na głowę osoby siedzącej przed nim. Ta z kolei robi to samo, i tak dalej. W pewnym momencie muzyka urywa się, a osoba, która w tej chwili ma kapelusz wypada z gry i odchodzi zabierając ze sobą krzesełko. Gra jest kontynuowana aż do momentu, w którym zostanie jeden uczestnik. On jest zwycięzcą.

"Spacer z przeszkodami"

Członkowie grupy są rozstawieni w sali jako "przeszkody". Każda przeszkoda ma instrument i stoi niezbyt blisko innej. Jedna osoba z zawiązanymi oczami spaceruje po pokoju starając się nikogo nie potrącić. Gdy zbliża się do "przeszkody" - ta ostrzega ją grając na instrumencie. Zasadą jest, że ciuciubabka nie może się zatrzymać. Zmiana następuje po paru minutach.

"Składanie piosenki"

Grupa siedzi w kółku. Ktoś zaczyna śpiewać pierwszy wers dobrze znanej piosenki, następne dziecko drugi wers, następne trzeci i tak dalej aż do momentu, w którym ktoś nie będzie znał tekstu, lub skończy się piosenka. To dziecko musi rozpocząć nową piosenkę, która jest śpiewana w taki sam sposób. Gra trwa dopóty, dopóki dzieci znajdują w niej przyjemność.

3. Gry służące rozwojowi umiejętności twórczych.

Tu również możemy wyodrębnić trzy typy gier:
- gry rozwijające umiejętności improwizacji i ekspresji,
- gry polegające na szukaniu i zgadywaniu,
- muzyczne gry planszowe.
Te gry mają spowodować wzrost zaufania ucznia do własnych zdolności twórczych, które tkwią w każdym z nas, tylko trzeba je rozbudzić. Poprzez te gry możemy nauczyć twórczego myślenia bazując na fantazji dziecka, jego pomysłowości i zdolności do improwizacji.

Przykłady gier: "Czym jestem?"

Grupa siada w kółku. Prowadzący przypina do pleców każdego dziecka kartkę z nazwą instrumentu. Nikt nie wie, co znajduje się na jego plecach, ale mogą to przeczytać sąsiedzi. Zabawa polega na tym, by każdy odgadł nazwę instrumentu przyczepioną do jego pleców. Dzieci dobierają się w pary i zadają sobie na przemian pytania na ten temat. Odpowiedź na pytanie musi brzmieć "tak" lub "nie". Na przykład: "Czy jest to instrument perkusyjny?" "Czy wykonany jest z drewna?". Gra kończy się, gdy wszystkie nazwy zostaną odgadnięte.

"Narysuj piosenkę"

Grupa dzieli się na trzy lub cztery podgrupy. Po krótkim przygotowaniu przedstawiciel każdej z nich podchodzi do tablicy i rysuje coś, co występuje w jakiejś znanej piosence, np. płot w piosence "Wlazł kotek", studnię w "Głębokiej studzience". Inne grupy starają się jak najszybciej, nie czekając nawet na ukończenie rysunku, odgadnąć o jaką piosenkę chodzi i zaśpiewać ją. Która uczyni to pierwsza otrzymuje punkt. Po zakończeniu prezentacji przez wszystkie podgrupy trzeba podliczyć punkty i wyłonić zwycięzcę.

Podsumowując można wyciągnąć następujące wnioski. Otóż gry przy muzyce:
a) wytwarzają w grupie atmosferę swobody i zaufania,
b) inicjują procesy grupowe, podczas których rozwijają się indywidualne i społeczne umiejętności twórcze,
c) udowadniają, że kreatywność jest możliwa do osiągnięcia również na innych przedmiotach szkolnych,
d) powinny znaleźć się nie tylko na lekcjach muzyki ale wszystkich innych, a zwłaszcza na zajęciach nauczania zintegrowanego.

BIBLIOGRAFIA:

1. G. Storms - "Gry przy muzyce"
2. A. Banasiewicz, E. Lipska - "Muzyka w klasie I - przewodnik metodyczny dla nauczyciela"

 

Opracowanie: mgr Agnieszka Guźniczak

Wyświetleń: 1066


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.