Obliczanie kursu papierów wartościowych w notowaniach ciągłych i jednolitych

W fazie przed otwarciem sesji giełdowej, wraz z wprowadzaniem każdego kolejnego zlecenia do centralnego arkusza zleceń, kalkulowany jest na bieżąco teoretyczny kurs otwarcia (TKO).
Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego papieru.

Wyznaczając wartość tego kursu system kieruje się kolejno zasadami:

- maksymalizacji wolumenu obrotu (jak najwięcej akcji musi zmienić właściciela),
- minimalizacji różnicy między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do zrealizowania przy danym kursie (minimalizacja nadwyżki między kupnem i sprzedażą),
- minimalizacji różnicy między kursem określanym i kursem odniesienia (jak najmniejsza różnica między aktualnie ustalanym kursem, a kursem poprzednim).

W ustalaniu kursu biorą udział kolejno zlecenia:
1/ po każdej cenie - PKC (właśnie te zlecenia wywierają największy wpływ na wysokość kursu),
2/ po cenie rynkowej na otwarcie - PCRO,
3/ z limitem ceny.

Przy ustalaniu kursu, liczba akcji w zleceniach PCRO jest kumulowana z liczbą akcji w zleceniach PKC, a następnie dodaje się zlecenia z limitem.
Natomiast, przy realizacji zleceń, zlecenia PCRO realizowane są po zleceniach z limitem lepszym niż ustalony kurs (tzn. limitem wyższym dla zleceń kupna i niższym dla zleceń sprzedaży), a przed zleceniami z limitem równym ustalonemu kursowi.

Kurs musi zostać tak ustalony, aby przy zachowaniu wymienionych wyżej trzech zasad dodatkowo mogły zostać całkowicie zrealizowane kolejno:
- wszystkie zlecenia PKC,
- wszystkie zlecenia kupna, które mają limit ceny wyższy od ustalonego kursu,
- wszystkie zlecenia sprzedaży, mające limit ceny niższy od ustalonego kursu, następnie zrealizowane są: całkowicie, częściowo lub pozostają niezrealizowane,
- zlecenia PCRO,
- zlecenia z limitem ceny równym ustalonemu kursowi,

Tylko, gdy w przedstawiony sposób będzie można zrealizować zlecenia ustalony kurs będzie kursem równowagi. Poniżej przedstawiam przykład ustalania kursu jednolitego, otwarcia/zamknięcia (not. ciągłe).

I Notowania jednolite
Do centralnego arkusza zleceń napłynęły zlecenia:
Kupna: 10 szt. po PKC
10 szt. po PCRO
Sprzedaży: 20 szt. z limitem 50
 

KUPNO (w szt.)		LIMIT CENY	SPRZEDAŻ (w szt.)
Ilość skumulowana	Ilość		Ilość	Ilość skumulowana
10 20 20	10 10 -	PCK PCRO 50	- - 20	20

Kurs odniesienia - 50, widełki 45-55, krok notowania l

Starając się wyznaczyć kurs stosujemy kolejne zasady:

l) Maksymalizacja obrotu - największy obrót będzie przy kursie 50 - może obrócić się (zmienić właściciela) 20 sztuk. Skumulowana ilość papierów przy tym kursie na kupnie wynosi 20 i na sprzedaży również 20.
2) Wybór kursu, by nadwyżka między kupnem i sprzedażą była najmniej sza - przy kursie 50 (brak nadwyżki przy tym kursie, po stronie kupna jest 20 sztuk i tyle samo po stronie sprzedaży).
3) Wybór kursu najbliżej kursu odniesienia - kurs 50 jest równy kursowi odniesienia
4) Sprawdzenie, czy kurs 50 jest kursem równowagi - jest bo można zrealizować wszystkie zlecenia PKC i PCRO łącznie na 20 sztuk.

Kursem jednolitym jest kurs 50, a wolumen wyniesie 20 sztuk.



II Notowania ciągłe, zlecenia na otwarcie.


Do centralnego arkusza zleceń napłynęły następujące zlecenia na spółkę:

Zlecenia kupna:	10 szt. po PKC	Zlecenia sprzedaży:	5 szt. po PKC
	25 szt. po PCRO		25 szt. po PCRO
	5 szt. z limitem 101		15 szt. z limitem 99
			5 szt. z limitem 101

 

KUPNO (w szt.)		LIMIT CENY	SPRZEDAŻ (w szt.)
Ilość skumulowana	ilość		Ilość	Ilość skumulowana
10 35 40 40 40	10 25 5 - -	PCK PCRO 101 100 99 PCRO PKC	5 - 15 25 5	50 45 45 30 5

Kurs odniesienia - 100, widełki 90-110, krok notowania

Próbując ustalić kurs stosujemy kolejne zasady:
l) Maksymalizacja obrotu - największy obrót będzie przy kursie 99, 100, 101 - może obrócić się (zmienić właściciela) 40 sztuk.

Wyjaśnienie
Przy kursach 99 i 100 inwestorzy chcą (patrz skumulowana ilość):
- kupić: 40 sztuk = 10 sztuk PKC + 25 PCRO + 5 po kursie 101 (chętnie kupią też po niższym kursie niż 10 l) i
- sprzedać: 45 sztuk = 5 szt. po PKC + 25 szt. po PCRO + 15 szt. po 99 Przy kursie 101 inwestorzy chcą:
- kupić: 40 sztuk = 10 szt. po PKC + 25 szt. po PCRO + 5 szt. po kursie 101 i
- sprzedać: 50 sztuk = 5 szt. po PKC + 25 szt. po PCRO + 15 szt. po 99 (chętnie jednak
sprzedadzą drożej niż po 99) + 5 szt. po 101
W obu przypadkach może dojść do transakcji 40 sztukami.
2) Wybór kursu, by nadwyżka między kupnem i sprzedażą była najmniejsza - przy kursie 99 i 100 nadwyżka wynosi 5 szt.
Dla kursu 10 l nadwyżka wynosi już 10 sztuk.

Wyjaśnienie
Przy kursie 99 - inwestorzy chcą: sprzedać 45 szt. (5+25+ 15) i kupić 40 szt. (10+25+5) - różnica wynosi 5 szt.
Przy kursie 100 - inwestorzy chcą: sprzedać 45 szt. i kupić 40 szt. - różnica wynosi 5 szt.
Przy kursie 101 - inwestorzy chcą: sprzedać 50 szt. (5+25+ 15+5) i kupić 40 szt. (10+25+5) - różnica wynosi 10 szt.

3) Wybór kursu najbliżej kursu odniesienia - kurs 100 jest najbliższy kursowi odniesienia wynoszącemu również 100.

4)Sprawdzenie czy kurs 100 jest kursem równowagi - nie jest, bo po kursie 100 nie można zrealizować wszystkich zleceń sprzedaży z limitem niższym niż 100.

Wyjaśnienie
Nie wszystkie zlecenia z limitem 99 (na 15 szt.) można zrealizować.
Kurs ustali się zatem na poziomie 99, a wolumen obrotu wyniesie 40 sztuk. Po ustaleniu kursu na poziomie 99 zlecenia zostaną zrealizowane następująco:
- kupno: 10 szt. PKC, 25 szt. PCRO, 5 szt. z limitem 101 (a wiec wyższym od ustalonego kursu) - realizacja w całości,
- sprzedaż: 5 szt. PKC, 25 szt. PCRO - realizacja w całości,
zlecenia z limitem 99 - zrealizowane częściowo na 10 szt., zlecenia z limitem 101 - niezrealizowane.
Jak widać ustalony na 99 kurs, wyznaczony w oparciu o zasady ustalania kursu, spełnia dodatkowo wszystkie warunki kursu równowagi.

Notowania w systemie ciągłym

Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia, wyznaczanego w oparciu o takie same zasady jak kurs jednolity. Po kursie otwarcia realizowane są zlecenia przyjęte przed sesją (w fazie przed otwarciem). Następne transakcje, w fazie notowań ciągłych, mogą już być zawierane po różnych cenach. Zlecenie przekazywane na giełdę realizowane jest na bieżąco, pod warunkiem, że po drugiej stronie oczekuje zlecenie zgodne cenowo, lub też zlecenie trafia do arkusza zleceń i czeka na pojawienie się zlecenia przeciwstawnego o odpowiedniej cenie.

Na warszawskiej giełdzie obowiązuje zasada. że w trakcie notowań ciągłych zlecenia zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku.

O tym po jakim kursie będą zawierane transakcje w trakcie notowań ciągłych, decydują zlecenia składane przez inwestorów. W zależności od rodzaju zlecenia, dodatkowych warunków jakie zawiera, a przede wszystkim od tego z jakimi zleceniami przeciwnymi spotka się na rynku zależy kurs po jakim dojdzie do zawarcia transakcji oraz w jakim stopniu zlecenie zostanie wykonane.

Przy realizacji zleceń zawsze obowiązują dwa priorytety:
cena oraz czas złożenia zlecenia.

Oznacza to, że w przypadku, gdy na realizację czekają dwa zlecenia z identyczną ceną, najpierw zostanie zrealizowane zlecenie wcześniejsze.
Żeby móc określić po jakiej cenie dojdzie do zawarcia transakcji w trakcie notowań ciągłych przy danych w arkuszu zleceniach trzeba jednak wiedzieć jak poszczególne zlecenia mogą być wykonywane.

Poniżej przedstawiam przykłady poprzedzone krótką charakterystyką zlecenia jakiego będzie dotyczył.

1/ PCR - zlecenie po cenie rynkowej
- składane wyłącznie w trakcie notowań ciągłych z wyjątkiem fazy równoważenia,
- nie zawiera limitu ceny.
- jeśli nie zostanie zrealizowane w całości, część niezrealizowana staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji.

Przykład
W karnecie jest zlecenie sprzedaży akcji z limitem 102 na 30sztuk. Napływa zlecenie kupna po cenie rynkowej (PCR) na 50 sztuk.

Układ w arkuszu

KUPNPO		SPRZEDAŻ
ILOŚĆ	KURS	KURS	ILOŚĆ
50	PCR	102	30

Realizacja: zostaje zawarta transakcja na 30 sztuk po kursie 102, a niezrealizowana część zlecenia pojawi się w karnecie w postaci zlecenia na 20 sztuk z limitem 102 (równym kursowi ostatniej transakcji).
2/ PKC - zlecenie po każdej cenie
- jest zleceniem do natychmiastowego wykonania
- nie zawiera limitu ceny
- musi zostać zrealizowane w całości - dla składającego zlecenie, ważniejsze niż cena za jaką dojdzie do realizacji jest to całkowita realizacja zlecenia
- gdy w arkuszu ni Ema zleceń przeciwstawnych zapewniających całkowitą realizację, rozpoczyna się proces równoważenia rynku, a samo zlecenie PKC traci ważność
-
- Przykład
W karnecie są dwa zlecenia sprzedaży na: 40 sztuk z limitem 80 oraz 30 sztuk z limitem 82. Napływa zlecenie kupna 50 sztuk po każdej cenie (PKC).

Układ w arkuszu

KUPNPO		SPRZEDAŻ
ILOŚĆ	KURS	KURS	ILOŚĆ
50	PCR	80 82	40 30

Realizacja: zostaje zawarta transakcja na 40 szt. po 80 oraz na 10 szt. po 82 (łącznie na 50 sztuk).
W arkuszu pozostanie zlecenie sprzedaży na 20 szt. z limitem 82 (niezrealizowana część zlecenia sprzedaży).

3/ Zlecenie z limitem ceny
- limit określa najwyższą cenę za jaką godzi się składający zlecenie kupić papiery (zlec. kupna) lub najniższą cenę za jaką godzi się sprzedać papiery (zlec. sprzedaży),
- kursie po jakim dojdzie do zawarcia transakcji decyduje limit zlecenia oczekującego,
- jeśli w arkuszu oczekują do realizacji dwa zlecenia z takim samym limitem, pierwszeństwo wykonania ma zlecenie wcześniej złożone.

Przykład
W karnecie jest zlecenie kupna na 10 sztuk z limitem 28. Napływa zlecenie sprzedaży 10 sztuk z limitem 27.

Układ w arkuszu

KUPNPO		SPRZEDAŻ
ILOŚĆ	KURS	KURS	ILOŚĆ
10	28	27	10

Realizacja: zostaje zawarta transakcja na 10 sztuk po 28 (o cenie zawarcia transakcji zadecydował limit najlepszego zlecenia oczekującego w arkuszu).

 

Opracowanie: Jadwiga Nałęcz Koczanowicz

Wyświetleń: 1289