Od autorki
Przeżycie osób ciężko rannych po wypadkach i katastrofach zależy od jak najszybszego udzielenia pomocy medycznej i właściwej organizacji transportu.
Sprawny zaś transport do szpitala i wczesne wdrożenie odpowiedniego leczenia decyduje o dalszym losie poszkodowanych.

Jednak, zanim na miejsce wypadku przybędzie fachowy personel medyczny, często dochodzi do sytuacji, w których poszkodowanemu należy udzielić natychmiast pomocy, decydującej o jego życiu.

Umiejętność udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej powinna być w społeczeństwie powszechna, gdyż nie wiadomo, kiedy i od kogo będziemy tej pomocy oczekiwali. Może od ucznia?

Elżbieta Wójcik

Ogólne założenia programu

1. Program może być zrealizowany w całkowitym czasie sześciu godzin w trzyletnim cyklu nauczania.
   
2. Program można zrealizować zarówno z uczniami szkoły podstawowej jak i gimnazjum.
   
3. W programie uwzględniono treści zawarte w ścieżce edukacyjnej Edukacja Prozdrowotna według Podstawy Programowej kształcenia ogólnego.
   
4. Zasady udzielania pierwszej pomocy zawarte w programie wynikają ze współczesnej wiedzy medycznej dotyczącej postępowania w nagłych wypadkach i zachorowaniach, transportowania poszkodowanych oraz ich pielęgnowania i powinny wchodzić w zakres powszechnej wiedzy każdego ucznia.
   
5. Zrealizować można program w ramach ścieżek edukacyjnych przy współpracy z oddziałem rejonowym PCK, który służyć może fachową pomocą i dydaktycznym sprzętem.
   
6. Zarząd rejonowy PCK może wydać uczniom uczestniczącym w programie Pierwsza Pomoc Przedmedyczna stosowne świadectwa ważne w krajach Unii Europejskiej.
   

Cele nauczania Pierwszej Pomocy Przedmedycznej w gimnazjum

• Cel strategiczny:
      Znaczący udział Pierwszej Pomocy Przedmedycznej w ukształtowaniu kompetencji młodego człowieka.
  
• Cele ogólne programu:
  
  1. Zdobycie określonej wiedzy o ochronie zdrowia i życia.
     
  2. Przygotowanie do życia w społeczeństwie.
     
  3. Kształtowanie charakteru i postawy.
     
• Ogólne cele edukacyjne:
  
  1. Wyzwalanie postawy prospołecznej, prowadzącej do gotowości niesienia pomocy innym
     
  2. Poznanie podstawowych zasad postępowania w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
     
  3. Wykorzystanie wiedzy o ochronie zdrowia i życia w praktyce codziennej.
     
• Cele integracyjne.
      Uczeń powinien wynieść ze szkoły przekonanie, że:
  
  1. Udzielanie pierwszej pomocy jest moralnym, społecznym i prawnym nakazem.
     
  2. Szybkie udzielenie pierwszej pomocy może decydować o przeżyciu drugiego człowieka.
     
• Cele poznawcze, kształcące, społeczne i wychowawcze:
  
  1. Umiejętność udzielenia pierwszej pomocy w najczęstszych urazach o zagrożeniach życia.
     
  2. Umiejętność wzywania pomocy w nagłych wypadkach.
     
  3. Umiejętność zachowania się w przypadku katastrof.
     
  4. Budzenie szacunku do zdrowia i życia drugiego człowieka.
     
  5. Rozwijanie zainteresowania otaczającym społeczeństwem i motywacji do zdobywania wiedzy.
     
  6. Kształtowanie aktywnej postawy w społeczności.
     
  7. Uczenie się współpracy w zespole, przestrzegania norm, reguł i zasad postępowania.
     
  8. Kształtowanie takich cech jak: wrażliwość, odwaga, rzetelność, wytrwałość, dyscyplina wewnętrzna.
     

Treści programu

Uwaga: Układ treści jest propozycją realizacji programu.

Pierwsza pomoc na miejscu wypadku ratuje życie, gdy u poszkodowanego wystąpią:

• zaburzenia w oddychaniu (bezdech);
  
• zatrzymanie krążenia;
  
• krwotok;
  
• wstrząs pourazowy.
  

Udzielenie pierwszej pomocy w wyżej wymienionych stanach nie jest skomplikowane, ale wymaga minimalnych wiadomości teoretycznych i praktycznych. Uznaje się, że uczeń opanował umiejętności udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, jeżeli spełnia poniższe oczekiwania.

• Wstępne czynności po wypadku
  
  1. Uczeń zna numery telefonów alarmowych i potrafi wezwać pogotowie ratunkowe, policję i straż pożarną.
     
  2. Uczeń potrafi zabezpieczyć miejsce wypadku.
     
  3. Uczeń potrafi dokonać oceny stanu poszkodowanego i stwierdzić, czy jest on przytomny oraz jaki jest stan wydolności jego układów: krążenia i oddychania.
     
• Podjęcie sztucznego oddychania
  
  1. Uczeń zna objawy bezdechu.
     
  2. Uczeń wie, jak udrożnić drogi oddechowe i potrafi to zrobić.
     
  3. Uczeń wie, jak poradzić sobie z zapadniętym językiem.
     
  4. Uczeń wie, że najskuteczniejszą metodą przy przywracaniu czynności oddechowych jest metoda "usta-usta", przy której ratujący wdmuchuje swoje powietrze bezpośrednio do ust ratowanego.
     
  5. Uczeń zna metodę sztucznego oddychania "usta-usta" i potrafi ją stosować.
     
  6. Uczeń wie, z jaką częstotliwością wdmuchuje się powietrze do płuc.
     
  7. Uczeń wie, że maseczka do sztucznego oddychania znajduje się w Ratunkowym Zestawie Opatrunkowym PCK.
     
  8. Uczeń zna również metodę sztucznego oddychania "usta-nos" i potrafi ją stosować.
     
  9. Uczeń wie, że gdy poszkodowany odzyska własny oddech, należy go ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.
     
• Zewnętrzny masaż serca
  
  1. Uczeń zna objawy zatrzymania czynności serca.
     
  2. Uczeń wie, na jaki wymiar można zmniejszać odległość "mostek-kręgosłup".
     
  3. Uczeń zna i potrafi stosować technikę masażu serca:
     
     • wie, jak powinny być ułożone dłonie ratownika;
       
     • zna miejsce ucisku na mostek.
       
• Uczeń wie, że masaż serca może być skuteczny tylko w połączeniu ze sztucznym oddychaniem.
  
• Uczeń zna ilość jednoczesnych wdmuchnięć powietrza na ilość uciśnięć mostka.
  
• Uczeń potrafi prowadzić masaż serca w zespole dwuosobowym.
  
• Uczeń wie, ile wynosi stosunek liczby wdmuchnięć powietrza do płuc do uciśnięć mostka.
  
• Uczeń zna miejsca kontrolowania tętna i potrafi je skontrolować.
  
• Uczeń zna objawy skutecznej akcji ratowniczej.
  
• Ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej
  
  1. Uczeń wie, w jakich przypadkach poszkodowanego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.
     
  2. Uczeń wie, jak wygląda pozycja boczna ustalona.
     
  3. Uczeń potrafi prawidłowo ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej.
     
  4. Uczeń wie, w jakich przypadkach nieprzytomnego nie można ułożyć w pozycji bocznej ustalonej i potrafi wówczas zastosować pozycję boczną nietypową.
     
• Zatamowanie krwotoku
  
  1. Uczeń wie, jak duża utrata krwi jest groźna dla życia.
     
  2. Uczeń wie , jak odróżnić krew tętniczą od krwi żylnej.
     
  3. Uczeń zna podział krwotoków i potrafi je odróżnić.
     
  4. Uczeń wie, jakie są objawy krwotoku.
     
  5. Uczeń zna sposoby tamowania krwotoku i potrafi odpowiedni zastosować.
     
  6. Uczeń wie, z jakich warstw składa się opatrunek uciskowy i jak należy go założyć.
     
  7. Uczeń zna czas ucisku opaski uciskowej i wie, że czas jej założenia powinien być odnotowany.
     
  8. Uczeń wie, że w razie braku "prawdziwej" opaski należy zastąpić ją zaimprowizowaną.
     
• Zabezpieczenie poszkodowanego przed pogłębieniem wstrząsu
  
  1. Uczeń zna objawy wstrząsu.
     
  2. Uczeń rozróżnia rodzaje wstrząsów.
     
  3. Uczeń wie, jakie przyczyny pogłębiają wstrząs.
     
  4. Uczeń wie, jakie postępowanie przeciwwstrząsowe należy wdrożyć na miejscu wypadku:
     
     • jak osłonić przed zimnem, deszczem, wiatrem;
       
     • jak zapewnić poszkodowanemu prawidłowy oddech;
       
     • jak opanować krwotok;
       
     • jak założyć opatrunek lub unieruchomić złamanie;
       
     • w jaki sposób ułożyć poszkodowanego;
       
     • jak uspokoić go psychicznie.
       

Zamierzone osiągnięcia uczniów

Zamierzone osiągnięcia uczniów mieszczą się w przedstawionych szczegółowo celach operacyjnych. Zadaniem szkoły jest kształtowanie kompetencji kluczowych, toteż osiągnięcia uczniów muszą obejmować wszystkie grupy celów operacyjnych.

Procedury osiągania celów

1. Uczniowie powinny się zapoznać z zasadami organizacji lekcji Pierwsza Pomoc Przedmedyczna oraz ich rozplanowaniem.
   
2. Uczniowie powinni pracować ze specjalnie opracowanymi materiałami programowymi wspierającymi ich w etapie uczenia się, ułatwiającymi samokontrolę i samoocenę.
   
3. Uczniowie powinni planować indywidualne lub zespołowe akcje ratunkowe oraz przeprowadzać je, analizować.
   
4. Uczniowie powinni porządkować zdobyte wiadomości ze względu na stopień ważności, kontrolować stopień ich zrozumienia i zapamiętania.
   

Propozycje metod oceny osiągnięć uczniów

Reforma oświaty kładzie nacisk na kształtowanie kompetencji kluczowych,
niezbędnych człowiekowi w dorosłym życiu, niezależnie od rodzaju
wykształcenia i wykonywanego zawodu. Nauczanie Pierwszej Pomocy Przedmedyjcznej należy objąć sprawdzeniem wiadomości i umiejętności
ucznia.

Propozycje metod:

1. Samokontrola uczniów poprzez wypełnianie testów.

2. Obserwacja uczniów w trakcie uczenia się:

• obserwacja pracy uczniów w zespole podczas planowania i przeprowadzania akcji ratunkowych, ich pomysłów, wiedzy,
  umiejętności współpracy, zaangażowanie,
  
  
• obserwacja uczniów podczas zawodów, pokazów, quizów.
  

3. Uczestnictwo uczniów w quizach, konkursach i zawodach szkolnych
i pozaszkolnych.

4. Uczestnictwo uczniów w pokazie udzielania pierwszej pomocy
organizowanym przez Rejonowy Zarząd PCK.

Opracowanie: Elżbieta Wójcik

Wyświetleń: 5984