W życiu każdego człowieka niezależnie od wieku rodzina ma znaczenie wyjątkowe. Od chwili narodzin do śmierci jesteśmy związani z rodziną psychicznie i emocjonalnie. To właśnie rodzina przygotowuje nas do startu w życiową skomplikowaną rzeczywistość.Tak też powinno być, a jak jest ? Pracując w szkole specjalnej mam okazje poznawać środowiska rodzinne naszych dzieci. Okazuje się, że około 30 % to rodziny o cechach patologicznych. Dzieci specjalnej troski jak sama nazwa wskazuje, wymagają szczególnej opieki i świadomego zaangażowania rodziny w proces wychowawczy. W dobrze funkcjonującej rodzinie, takie dziecko ma duże szansę na maksymalny rozwój swoich możliwości. Natomiast w rodzinie o cechach patologicznych mają miejsce sytuacje, które burzą wewnętrzną równowagę jednostki, a jednocześnie pozbawiają oparcia w bliskich. W konsekwencji częstych i długotrwałych napięć oraz konfliktów, rodzina traci swą najważniejszą cechę - podpory emocjonalnej i oazy bezpieczeństwa. Wtedy staje ona się źródłem rozczarowań, cierpień i porażek. W takich warunkach u dziecka z upośledzeniem w stopniu lekkim, dochodzi zazwyczaj do zaburzeń w zachowaniu i rozwoju. Umownie możemy nazwać ten proces upośledzeniem wtórnym, powstającym na bazie środowiska rodzinnego. Przejawem takiej sytuacji są między innymi trudności szkolne i wychowawcze, ucieczki z domu, ucieczki szkolne, przestępczość, próby samobójcze.Niezrealizowanie potrzeb dziecka sygnalizowane jest w formach niezgodnych z obowiązującymi normami. Dlatego dzieci te postrzegane są przez społeczeństwo jako zdemoralizowane, niegrzeczne i niezrównoważone. Skutki zaburzeń przenoszone na teren szkoły ograniczają ich zdolność do współpracy z zespołem koleżeńskim i utrudniają nawiązywanie kontaktu z nauczycielami. Często zachowanie tych dzieci charakteryzuje agresja słowna i czynna wobec słabszych. Prowadzenie lekcji w zespole klasowym gdzie znajduje się kilku uczniów z zaburzeniami, sprowadza się nierzadko tylko do wyciszania napięć i rozwiązywania problemów wychowawczych. Owszem, szkoła jest odpowiedzialna w pewnym stopniu za wychowanie, ale to właśnie w rodzinie dziecko uczy się od rodziców zachowania w różnych sytuacjach. Jeśli rodzice mają trudności w sferze emocjonalnej, to dziecko nieświadomie ich naśladuje. W ten sposób poznaje i utrwala nieprawidłowe reakcje, np. w kontekście wyrażania swoich uczuć i emocji. Oddziaływanie szkoły w sferze wychowawczej jest ograniczone do terapii i pomocy rodzicom. Źródłem zaburzeń pozostaje jednak środowisko rodzinne, dlatego powodzenie każdej formy pomocy zależy w dużym stopniu od tego, czy sytuacja rodzinna dziecka ulegnie poprawie. Jeżeli rodzice nie wyrażą zainteresowania współpracą, wysiłek wychowawczy i terapeutyczny może nie odnieść należnych mu skutków.

Dlatego, zdecydowanie należy położyć większy nacisk na profilaktykę wychowawczą rodziców w formie pedagogizacji i uświadomienia, jak ważną jest sytuacja rodzinna w procesie rozwoju. Należałoby tym zagadnieniom poświęcić więcej czasu w środkach masowego przekazu, czy też wykorzystać możliwości jakie daje internet. W dobie współczesnej zauważa się degradacje wartości rodziny i propagowanie konsumpcyjnego stylu życia. Instytucje państwowe kreujące dzisiejszą rzeczywistość nie doceniają roli rodziny, lub są wobec niej obojętne. Przykładem czego jest narastające bezrobocie i brak perspektyw dla tysięcy młodych ludzi. Wobec takich faktów należy się spodziewać, że liczba dzieci z zaburzeniami będzie się stopniowo powiększać.Wychowywanie ich nie jest łatwe ani w domu, ani w szkole.

Należy poświęcać takim dzieciom znacznie więcej uwagi niż innym. Konieczna jest cierpliwość a przede wszystkim zrozumienie, iż zachowanie dziecka nie wynika z jego złej woli i że samo dziecko bardzo cierpi. Wielkie pole do działania ma szkoła prezentująca dobre wzorce rodziny, a także roztaczająca ciepło i życzliwość, których to najczęściej brakuje w domu.

Powinno znaleźć się w niej miejsce na rozmowy i dyskusje o domu, jaki jest i jaki być powinien. Nie można jak dotąd pomijać roli rodziny w życiu człowieka. Dojrzałość do założenia rodziny i jej poprawnego funkcjonowania to jedna z najpilniejszych potrzeb wychowawczych.

Opracowanie: Robert Dudek

Wyświetleń: 648