Katalog

Alicja Dudziak
Muzyka, Referaty

Cele i zadania "Muzyki" w klasie integracyjnej

- n +

Cele i zadania "Muzyki" w klasie integracyjnej

Edukacja osób niepełnosprawnych polega na integralnej realizacji funkcji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły z uwzględnieniem specyficznych form i metod pracy oraz zasad nauczania, opisanych przez współczesne nauki pedagogiczne.

Treści programowe i metody nauczania w szkole powszechnej dostosowane są do możliwości rozwojowych uczniów pełnosprawnych i nie uwzględniają one swoistych ograniczeń oraz potrzeb uczniów niepełnosprawnych. Konieczne jest więc wprowadzenie odpowiedniego programu rewalidacyjnego wspierania rozwoju i nauki dziecka niepełnosprawnego, które jest nauczane w integracyjnej formie edukacji. Bowiem tylko wówczas dziecko to może sprostać wymaganiom edukacyjnym, osiągnąć powodzenie w nauce i społecznym przystosowaniu, gdy będą skutecznie korygowane i usprawniane jego zaburzone funkcje, łagodzone jego trudności i gdy będzie ono wyposażane w kompetencje niezbędne w samodzielnym funkcjonowaniu w roli ucznia i kolegi.

Drugą funkcją warunkującą powodzenie społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych jest funkcja wychowawcza. Proces społecznej integracji dzieci wymaga celowego wspierania wychowawczego, eliminowania z niego czynników i sytuacji dezintegrujących, a wzmacniania tych, które wyzwalają pozytywne relacje między dziećmi w klasie integracyjnej. Proces społecznej integracji dzieci wymaga dwukierunkowych oddziaływań wychowawczych, tj.:
- oddziaływań rozwijających i wzmacniających pozytywny stosunek i zachowanie się dzieci pełnosprawnych wobec niepełnosprawnych rówieśników,
- oddziaływań wzmacniających poczucie wartości u dzieci niepełnosprawnych oraz ich motywację i umiejętności nawiązywania i utrzymywania kontaktów z innymi dziećmi.

Celem oddziaływań wychowawczych integrujących społecznie dzieci jest osiągnięcie takiej spójności grupy klasowej, by między wszystkimi dziećmi zachodziły wzajemnie pozytywne ustosunkowania, by wszystkie dzieci czuły się przynależne do swojej grupy oraz miały w niej prawo współdecydowania i współuczestniczenia w różnych sytuacjach jej życia wewnętrznego. Społeczna integracja powinna zaowocować rozwojem pozytywnych więzi emocjonalnych między dziećmi i taką atmosferą współżycia w grupie, w której niepełnosprawność jej członków będzie zjawiskiem naturalnym a nie czynnikiem różnicującym grupę.

Funkcje rewalidacyjna i wychowawcza są współzależne, bowiem usprawnianie dziecka, łagodzenie jego zaburzeń i trudności edukacyjnych, a tym samym wyposażanie go w odpowiednie kompetencje (np. językowe, społeczne, poznawcze) czyni je bardziej atrakcyjnym dla rówieśników oraz ułatwia mu kontakty i współdziałanie z nimi. Równocześnie w im lepszych relacjach emocjonalno-działaniowych pozostaje dziecko z rówieśnikami integracyjnej grupy, tym ma ono większe szanse korzystania z bodźców rozwojowych w niej tkwiących, tym bardziej umie ono zaspokajać w niej swoje potrzeby i samorealizować się.

Zadaniem edukacyjnym szkoły jest tworzenie warunków i inspirowanie aktywności muzycznej, ruchowej, plastycznej, parateatralnej, tanecznej uczniów, rozwijanie ewentualnych uzdolnień i ich zainteresowań, uczenie wyrażania swoich przeżyć i emocji za pomocą różnych środków wyrazu artystycznego, organizowanie różnorodnych zabaw i gier ruchowych służących rozwijaniu sprawności psychofizycznej.

Lekcje "Muzyki" zmierzają do realizacji zadań dydaktyczno-wychowawczych zawartych w programie nauczania. Odnoszą się głównie do takich procesów, jak poznanie świata muzyki, rozwinięcie uzdolnień i zdobycie umiejętności muzycznych.

"Muzyka" jest przedmiotem, na którym nauczyciel może przygotować do życia człowieka czującego muzykę, wrażliwego na rytm, melodię, harmonię, barwę dźwięku, człowieka z rozbudzonymi zainteresowaniami muzycznymi i nawykami czynnego obcowania z nią w czasie wolnym od codziennych zajęć.

Programy nauczania "Muzyki" określają następujące cele kształcenia i wychowania:

a) dotyczące sfery poznawczej osobowości ucznia:
- rozwijanie podstawowych zdolności i umiejętności myślenia twórczego,
- stymulowanie różnych form aktywności twórczej uczniów,
- pobudzanie aktywnego stosunku do uzyskiwania informacji, uczenie umiejętności selekcji i analizy,
- poznanie języka muzyki,
- rozwijanie wyobraźni ruchowo-przestrzennej.
b) dotyczące sfery emocjonalno-motywacyjnej:
- rozbudzanie motywacji do zajmowania się muzyką,
- budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej,
- pomaganie uczniom w odkrywaniu własnych możliwości twórczych oraz przezwyciężanie barier poznawczo-emocjonalnych i motywacyjnych, utrudniających aktywność twórczą,
- rozwijanie optymistycznego podchodzenia do problemów poznawczych i realizacyjnych,
- pobudzanie otwartości wobec odmiennych opinii, uczenie asertywnego wyrażania uczuć i krytyki,
- kształtowanie empatycznego współdziałania w grupie,
- rozwijanie tolerancji dla ludzi różnych ras, kultur i narodowości,
- rozwijanie szacunku dla przejawów twórczości ludzkiej w jej różnych postaciach.
c) dotyczące sfery działaniowej:
- pobudzanie uczniów do zaradności, podejmowania działań w sytuacjach otwartych i niepewnych,
- rozwijanie umiejętności pełnego realizowania własnych pomysłów, zachęcania do wdrażania i sprawdzania idei rozwiązań,
- przygotowanie do uczestnictwa w kulturze.

Warunkiem dobrego prowadzenia zajęć muzycznych jest korzystanie z materiałów i pomocy metodycznych, jak również i z literatury muzycznej. Treści zawarte w programie nauczania powinny być dobierane, kierując się możliwościami percepcyjnymi i odtwórczymi dzieci, atrakcyjnością i melodyjnością piosenek, wartościami wychowawczymi i walorami literackimi tekstu piosenki.

Praca w grupie integracyjnej to przede wszystkim położenie większego nacisku na rozwój dziecka niż na realizację programu nauczania. Nie można nauczać na jednym poziomie dzieci o różnych możliwościach rozwojowych i poznawczych. Realizując program nauczyciel powinien obserwować uczniów i wspomagać ich w samodzielnym działaniu. Dzieci niepełnosprawne wymagają większej uwagi i pomocy ze strony osób dorosłych niż ich sprawni rówieśnicy. Nie mniej uwagi należy poświęcić także pozostałym dzieciom - ich potrzeby psychiczne i poznawcze muszą być również w należyty sposób zaspokojone. Uczniowie niepełnosprawni, jak ich zdrowi rówieśnicy, powinni być w pełni włączani w zajęcia zawsze, kiedy jest to możliwe, w atmosferze akceptacji, różnorodności ich doświadczeń w nauce, różnych sposobów uczenia się oraz nauczania nastawionego pozytywnie na umiejętności ucznia. Lekcje muzyki powinny przyczyniać się do pełnego rozwoju fizycznego, jak i psychicznego poprzez stosowanie elementów wszystkich form wychowania muzycznego na każdych zajęciach.

Podczas prowadzonych lekcji należy wzmacniać poczucie wartości dzieci niepełnosprawnych i ich motywację do nawiązywania i utrzymywania kontaktów z dziećmi pełnosprawnymi poprzez zachęcanie do wspólnej zabawy, zapewnianie o ich możliwościach, chwalenie za aktywność, wspieranie w sytuacjach sprawiających im trudność.

W czasie zabaw powinno się łączyć w pary dzieci zdrowe ze sprawnymi inaczej, w kole ustawiać w ten sposób, aby miały możliwość trzymania się za ręce, w ławkach siadania obok siebie.

Przedmiot ten w klasie integracyjnej ma również do spełnienia jeszcze inne zadanie, które jest związane z całokształtem procesu rewalidacyjnego. Muzyka bowiem poprawia samopoczucie, pomaga w odreagowaniu napięć, uspokaja, wycisza. Posiada ogromne możliwości niesienia ulgi i pomocy dzieciom dotkniętym różnymi schorzeniami, a także dostarcza zadowolenia i możliwość relaksu dzieciom zdrowym. Oprócz działania relaksującego pobudza do aktywności władze umysłowe i uczucia, a doznania estetyczne stają się elementem "oczyszczającym" oraz zmniejszającym napięcie i lęk.

Praca w klasie integracyjnej jest bardzo trudna. Wiele czasu pochłania przygotowanie się do zajęć zarówno z grupą dzieci zdrowych, jak i chorych. Przebieg każdej lekcji trzeba tak przemyśleć w szczegółach, aby uchwycić w niej moment, w którym dzieci niepełnosprawne będą mogły się wykazać swoją wiedzą, umiejętnościami i posiadanym doświadczeniem. Sporo czasu poświęca się na szukanie materiałów, które można wykorzystać w pracy indywidualnej każdego dziecka. Najwięcej trudności sprawia dobór odpowiednich zabaw czy ćwiczeń wspólnych dla całej klasy.

Właściwe podejście i znalezienie drogi do serca dziecka - to na pewno główna rola nauczyciela w klasie integracyjnej. Osobowość nauczyciela, a w tym jego sposób bycia, zaangażowanie w pracę z dziećmi, pogodne usposobienie, umiejętność współuczestniczenia w działalności muzycznej z dziećmi na płaszczyźnie prawie partnerskiej - to najważniejsze czynniki sprzyjające pozytywnemu oddziaływaniu muzyki i zajęć z nią związanych na dzieci. Dzięki temu stają się one otwarte na jej działanie, umieją ją przeżywać, nabierają nawyków obcowania z nią.

Literatura:
1. J. Bogucka, Pełne uczestnictwo, Edukacja i Dialog 1994 nr 2.
2. I. Borawska, Praca z dziećmi w klasach integracyjnych, Edukacja i Dialog 1999 nr 2.
3. G. Brearley, Psychoterapia dzieci niepełnosprawnych ruchowo, WSiP, Warszawa 1999.
4. K. Lewandowska, Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk 1996.
5. A. Maciarz, Rewalidacyjna i wychowawcza funkcja integracyjnych form edukacji, [w:] Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych, A. Maciarz, "Impuls", Kraków 1999.
6. T. Natanson, Elementy muzykoterapii w kształceniu nauczycieli wychowania muzycznego, [w:] Z badań nad procesem kształcenia w zakresie wychowania muzycznego pod red. H. Danel-Bobrzyk, Katowice 1989.s
 

Opracowanie: Alicja Dudziak

Wyświetleń: 1405


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.