Katalog

Violetta Buczma
Zajęcia przedszkolne, Prezentacje

Teatr w życiu dziecka przedszkolnego

- n +

Teatr w życiu dziecka przedszkolnego

Edukacja teatralna jest coraz częściej i śmielej włączana do procesu dydaktyczno - wychowawczego, do nauki już od przedszkola po szkołę, do pracy i życia.

Wielu pedagogów, teoretyków i znawców teatru ogromną rolę w budzeniu i zaspokajaniu wrażliwości estetycznej przyznaje teatrowi. Zauważa się zbieżność zadań sztuki teatralnej i pedagogiki, gdyż teatr nie tylko rozszerza horyzonty myślowe ale stwarza klimat rodzący potrzeby i problemy, stawia pytania i udziela pomocy w uświadamianiu sobie trudności.

Teatr jest formą, gdzie aktualne sprawy życia i sztuki wyrażane są bezpośrednio , śmiało i świadomie. Zabawy "w teatr" uprawiają samorzutnie przede wszystkim te dzieci, które zetknęły się z jakąkolwiek formą przedstawienia teatralnego. Dzieci, uczęszczające do przedszkola mają wiele możliwości uczestniczenia i odbierania sztuk teatralnych.

Ciekawie pomyślana zabawa w teatr nie jest banalną formą rzeczywistości, tak jak, np. zabawa w dom, czy sklep (polega ona na odtwarzaniu w podobny sposób dobrze znanych sytuacji oraz ról: matki, ojca i dzieci). Zabawa w teatr wymaga pomysłowości, twórczego przetransponowania jakiejś treści, która ma być odegrana - a więc inspiruje pewna formę dziecięcej twórczości.

Każda edukacja - a więc i teatralna - służy rozwojowi sfery intelektualnej człowieka. Edukacyjna działalność teatru to pytanie, problemy a nie wzorce i gotowe rozwiązania. Można z łatwością zaobserwować jak na pierwszy plan wysuwa się edukacja moralna - cel, któremu podporządkowana jest cała działalność artystyczna. Bez konkretnych recept należy widzowi dawać przykłady (nie gotowe formułki), ukazać drogę przemian.

Teatr pedagogiczny propagował i upowszechniał wzory obyczajowe, wzory współżycia. Uczył dobrych obyczajów. Jednym z ważnych elementów w edukacji teatralnej jest edukacja estetyczna. Poprzez treści poznawcze i wychowawcze należy dzieciom ukazywać piękno języka utworu zarówno współczesnego i klasyki ( bajek, baśni, wierszy, opowiadań).

Oprócz wartości tych zawierają bogate treści moralne (uczą odróżniać dobro od zła), wyzwalają chęć pozytywnego działania w stosunku do siebie i innych ludzi.

Ważnymi właściwościami sztuki są ważne dwa założenia:
- sztuka dla dzieci posiada swoje odrębne właściwości gatunkowe, a więc rodzi odrębne wartości artystyczne
- sztuka dla dzieci nie ma odrębnych właściowości gatunkowych, lecz jest częścią sztuki w ogóle.

Świat przedstawiany dzieciom w sztuce jest z reguły śwaitem uporządkowanym. Porządkuje się go zgodnie z przyjętą hierachią społeczną. W przypadku małych dzieci hierachię tą przekłada się na stosunki rodzinne, pozostając w obrębie społecznych doświadczeń dziecka.

Rzeczywistość widowisk dla dzieci wspiera się na niepodważalnym autorytecie dorosłych.

Sposób odzwierciedlania świata w teatrach dla dzieci jest funkcją przyjętego programu wychowawczego. Program ten zakłada by świat przedstawiany dzieciom był nie tylko uporządkowany ale także pełen optymizmu. Często dorośli w teatrze pokazują jednak świat nie taki jaki jest, ale jaki chcieliby widzieć.

L.Rybotycka i M. Komorowska w swoim artykule "Gry dramatyczne a teatr dla dzieci" zastanawiają się nad pytaniem - Jaki powinien być teatr dla dzieci? Autorki propagują nazwę "gry dramatyczne" zamiast określenia "teatr dla dzieci". W grach dramatycznych chodzi o to, by dziecko przez swoją wieloraką aktywość wyrażało to, czego doznaje, co przeżywa, co obserwuje, co sobie wyobraża - ciałem, słowem, dźwiękiem. Taka aktywność rozwija jego osobowość. Każda gra jest osiągnięciem. Gry nie polegają na naśladowaniu lecz wyrażaniu " po swojemu" zaobserwowane zachowania i czynności. Celem gier dramatycznych jest rozwój ekspresyjnych możliwości każdego dziecka w zespole a nie osiągnięcie technicznej doskonałości przez kilkoro najlepszych.

Stąd nazwa "gry dramatyczne"?
- Gry - ponieważ spełniają funkcję zabawy, koniecznej do intelektualnego i fizycznego rozwoju dziecka. Zabawa jest bowiem "najbardziej prawdziwą i bezwarunkową formą ekspresji". Mówimy jednak o grach a nie zabawach dramatycznych, gdyż wyraźniej można wskazać reguły w tych zabawach. Gry dramatyczne polegają na odtwarzaniu tego, co się dzieje, posiadaja pewną akcję. Ćwiczenia jakie prowadzimy z dzieckiem uzależnione są od wieku i możliwości uczestników. Oto przykłady gier dramatycznych.
- Gry polegające na aktywności ruchowej, są to gry wyrabiające zmysł równowagi , refleks, zwinność, poczucie rytmu, wyrazistość gestu. Zabawy ruchowe mogą służyć niezwykle ważnej sprawie: koncentracji i odprężeniu. Mogą to być gry niezwykle proste, ograniczone tylko do jednego gestu ale mocno związane z wyobraźnią. Gry ruchowe mogą służyć także ogarnięciu, zagospodarowaniu przestrzeni.
- Gry pantonimiczne - pobudzają one do wnikliwej obserwacji otoczenia; dają możliwość jego odtwarzania zgodnie z własnym poznaniem. Tematy gier pantonimicznych czerpiemy z życia, są to: określone czynności, postaci reprezenrujące zawody, zdarzenia i zjawiska ze świata przyrody.
- Gry głosowe - dziecko ma sobie uświadomić mozliwości swojego głosu, a w pewnej mierze wykształcić go tak, by móc nim wyrażać swoje przeżycia i uczucia. Początkowo zaczynamy od mówienia "wszyscy naraz", np. "hałaśliwy stadion" by później uciszyć się (hymn państwowy); następnie po doświadczeniach w zbiorowym używaniu głosu i milknięciu można wypowiadać słowa indywidualnie.
- Improwizacja - sytuacje, które wzięte są z życia codziennego; tam gdzie udział bierze większa liczba dzieci improwizacja posiada strukturę dramatyczną: zawiązanie konfliktu, moment kulminacyjny, rozwiązanie. Można już tworzyć cały scenariusz. Może on być oparty na propozycjach i próbach samych dzieci, można wykorzystać tekst literacki.
- Dźwięk i muzyka w grach dramatycznych - to organiczny składnik otaczajacego dzieci świata, jak równie naturalny środek ekspresji co ruch, słowo, rysunek. Dziecko fascynuje możliwość wydobywania i wytwarzania dźwięku. Muzyka pobudza fantazję, pomysłowość, rozwija wyobraźnię. Muzyka ośmiela dzieci, porządkuje ich działania, wzbogaca doznania, organizuje ruch w przestrzeni.

Stefan Słysz w "Domowych zabawach teatralnych" wyszedł z projektami, które pomocne będą w organizowaniu zajęć i zabaw teatralnych:
1. Projekt "techniczny" - to wykonanie szablonu, rekwizytu, kukiełki wykorzystanej w zabawie.
2. Projekt "klasyczny" - to opowieść o teatrze, o aktorach, przybieranie różnorodnych ról przez dziecko, od tych z życia codziennego (mama, tata, skrzat, godpodarz), po wymyślone role, np. odkurzacza - zwierzaka.
3. Projekt "okolicznościowy" - wykonywanie inscenizacji w formie życzeń, tworzenie swoich dialogów.
4. Projekt "popisowy" - dla nieśmiałych dzieci, chcących zaimponować swoim kolegom; wykazanie się swoimi zdolnościami.
5. Projekt "sprawdzający" - podajemy kilka możliwosci zabaw teatralnych ( teatrzyk kukielkowy, cieni), pozwalamy dziecku wybrać najbardziej dla niego odpowiedni.
6. Projekt "dla samotnika" - dla dziecka, które nie ma kolegi, nie chce występować w grupie możemy zaproponować "teatrzyk pomysłów na przyszlość..." - np. jak zamierzam spędzić wakacje, w jakim będę pracował zawodzie...

Edukacja teatralna posiada wiele walorów:
- umożliwia dziecku szukanie własnego wyrazu oddającego przeżycia, emocje, doświadczenia życiowe, które jednocześnie wzbogaca o nowe elementy nabyte przez obserwację, działanie, kontakty interpersonalne;
- pozwala rozładować napięcia psychioczne, wprowadza w różnorodny świat ról i nastrojów (jakże inny od rzeczywistości, dnia codziennego);
- pomaga w korygowaniu mikrodefektów, ruchu (ociężałość, harmonizuje ruchy) , w zakresie wad wymowy; zabawy teatralne poprawiają dykcję, wyraziste mówienie;
- doskonali spostrzegawczość i uczy dokładnej obserwacji, uzasadniania postępowania wyciągania wniosków;
Zgodnie z tymi spostrzeżeniami teatr dla dzieci powinien być innym teatrem, niż teatr dla dorosłych. W swoje działanie dziecko angażuje się całkowicie i spontanicznie.
Edukacja teatralna ma wartość autonomiczną, niesie w sobie ogólnoludzkie wartości ważne w rozwoju, kształtowaniu osobowości dziecka.
Dzieci w wieku przedszkolnym nastawione są na poznanie otaczającego świata we wszystkich jego przejawach, a uczenie się nabiera coraz większego znaczenia dla osiągania postępów w rozwoju. Poznawanie świata, uczenie się, przyswajanie nowych wiadomości staje się potrzebą i przyjemnością, głównym źródłem radości i satysfakcji okresu dzieciństwa. W wieku tym duża jest wrażliwość dzieci na komizm, którego przeżycie pozwala odkryć nowe aspekty otaczającej rzeczywistości.
Wrażliwośc na piękno, podobnie jak na komizm, działa pobudzająco na aktywność poznawczą dziecka odgrywając istotną rolę w formowaniu się osobowości dziecka.

Literatura:
1. J. Awgulowa, W. Świątek - "Małe formy sceniczne w pracy przedszkola"
2. A. Hausbrandt - "Teatr w społeczeństwie"
3. S. Słysz - "Domowe zabawy teatralne"
4. red. M. Tyszkowa - "Sztuka dla dzieci szkolnych"
5. J. Wroński - "Teatr szkolny i jego funkcja wychowawcza"
 

Opracowanie: Violetta Buczma

Wyświetleń: 4886


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.