Katalog

Irena Marcinek
Różne, Referaty

Postawy wychowawcze rodziców

- n +

Postawy wychowawcze rodziców

"Kochajcie dzieci miłością
wymagającą"

Jan Paweł II

Kształtowanie postaw jest przedmiotem dociekań naukowych wielu dyscyplin. Psychologia zajmuje się w szczególności strukturą postaw, zaś pedagogika określa najbardziej skuteczne metody i zasady w zakresie kształtowania postaw. Postawa to określony stosunek do: faktów, zdarzeń, ludzi. Postawy zarówno rodzicielskie jak i nauczycielskie mogą przyjmować charakter pozytywny lub negatywny.

Pierwszą pozytywną postawa jest akceptacja, będąca podstawowym warunkiem prawidłowego układu stosunków w rodzinie. Akceptacja to przyjmowanie dziecka takim jakie jest, ze wszystkimi jego zaletami i wadami. Nie oznacza to bezkrytycznego stosunku do dziecka, lecz wysoki stopień empatii i tolerancji. Rodzice akceptujący swoje dziecko ufają mu, troszczą się o nie, okazują mu swoje uczucia, martwią się, gdy jest smutne, przeżywają jego sukcesy i porażki, wtajemniczają je w sprawy rodziny. Poświęcają mu wiele czasu. Szanują jego indywidualność, nie skarżą się na nie, lecz mówią o nim dobrze.

Postawa współdziałania wyraża się stałą gotowością rodziców do uczestnictwa w życiu dziecka. Dziecko jest świadome, że w każdej chwili może na rodziców liczyć. Współdziałaniem może być rozmowa, odpowiadanie na pytania, przeglądanie zeszytów, wyjaśnianie wątpliwości, dyskusja, wymiana poglądów.

Umiejętność współdziałania z dzieckiem uzupełnia postawa "rozumnej swobody", która polega na pozostawieniu dziecku pola do własnej inicjatywy i aktywności. Rozumna swoboda oznacza wolność działania ograniczoną rozsądnymi rygorami wymagań i obowiązków jak również stopniem ryzyka, jakie można i trzeba podejmować, by dziecko zdobyło niezależność. Istotna jest ochrona dziecka przed lękiem, jaki wzbudzają w nim zakazy i ostrzeżenia związane z niebezpieczeństwami. Nie można w procesie wychowania całkowicie uniknąć lęku i poczucia niepewności, można jednak w znacznej mierze ograniczać nastrój zagrożenia.

Uznanie praw dzieci to postawa rodziców charakterystyczna dla demokratycznego stylu wychowania. Rodzice traktują wówczas dziecko jako równoprawnego członka rodziny, dopuszczając je do coraz szerszego kręgu spraw, w których współuczestniczy i współdecyduje. Uznanie praw dziecka jest wyrazem poszanowania jego indywidualności co łączy się ze stawianiem dziecku takich wymagań, którym jest w stanie sprostać.

Obok postaw pozytywnych, rozwijających są też postawy nadmiernie skoncentrowane na dziecku. Postawa nadmiernie chroniąca przejawia się w bardzo bliskim kontakcie z dzieckiem, za cenę ograniczania stosunków społecznych. Postawa przesadnie opiekuńcza jest niekonsekwencją wychowania. Rodzice z jednej strony na wszystko dziecku pozwalają i ulegają jego zachciankom, z drugiej w ciągłym lęku o zdrowie i życie hamują jego samodzielność i aktywność. Wychowanie "cieplarniane", usuwające z życia dziecka wszelkie przeszkody, utrudnia proces socjalizacji. Dzieci tak wychowane bardzo długo są zależne od rodziców lub szybko się buntują i zrywają z nimi kontakt.

Podobne konsekwencje niesie postawa nadmiernie wymagająca, charakterystyczna dla rodziców, którzy mają wygórowane aspiracje w stosunku do dzieci, chcą je ukształtować według własnego, idealnego wzorca nie zwracając uwagi na predyspozycje dziecka. Stawianie dziecku wygórowanych wymagań i oczekiwanie od niego stałych osiągnięć wiąże się zwykle z stosowaniem rygorów i kar. Dziecko nie ma żadnej swobody działania, wszelkie formy jego aktywności są korygowane i nadzorowane. Żąda się wciąż sukcesów, a przy niepowodzeniach czeka je dezaprobata i krytyka. Dziecko takie staje się nerwowe lub zahamowane i bardzo skłonne do depresji. Pojawia się u dziecka poczucie winy bądź rodzą się skłonności agresywne.

Postawa odrzucenia zakłóca i wypatrza rozwój osobowy dziecka. Cechuje ją nadmierny dystans do wobec dziecka. Rodzice stosują surowe kary nieproporcjonalne do stopnia przewinienia dziecka. Okazują mu niezadowolenie, dokuczają, krytykują i potępiają mimo, że dziecko stara się wszystkimi siłami. Grożą wyrzuceniem z domu, często wyśmiewają i lekceważą jego osiągnięcia.

Przy postawie unikającej zdarza się nawet, że rodzice nie zaspokajają podstawowych potrzeb, nie dbają o jego zdrowie, należyte wyżywienie i ubranie. Niski poziom kultury i moralności doprowadza, że dziecko wałęsa się po ulicy, szuka schronienia u kolegów, w końcu interweniuje pomoc społeczna. Inną formą postawy unikania jest pozorne zapewnienie opieki. Rodzice rzadko zajmują się dziećmi, unikają kontaktu, ograniczają się do deklaracji. Cechą charakterystyczną dla postaw unikania jest chłód uczuciowy przy pozornym liberalizmie i trosce o dziecko.

Postawy rodzicielskie wpływają na kształtowanie więzi uczuciowej między jej członkami. Aby uniknąć problemów wychowawczych rodzice powinni:
- mieć czas dla dzieci,
- stworzyć taki klimat w rodzinie, aby dzieci czuły się dobrze w ich obecności,
- przyjrzeć się zaletom dziecka, a nie tylko wadom i przekonać się, że są w nim znaczne wartości,
- nie dopatrywać się u wszystkich i we wszystkim złych zamiarów,
- wspólnie dążyć do ograniczania skrajności i rozumienia różnic charakterów, minimalizowania napięć,
- mniej rozmyślać o wdzięczności i niewdzięczności wobec siebie,
- szanować się wzajemnie,
- kształtować samodzielność i odpowiedzialność,
- rozmawiać ze swoimi dziećmi,
- pomagać, wspierać, zachęcać do wiary we własne siły,
- zamiast gróźb, drwin, karcenia okazać zrozumienie, serdeczność, dobre słowo,
- być dla dziecka przykładem do naśladowania,
- unikać porównywania dziecka z innymi, bo każde z nich, stanowi odrębną indy-
widualność.
- rozwijać zainteresowania,
- pozwolić dziecku na samodzielne podjęcie decyzji w sprawie wyboru zawodu.

Rodzicielstwo to główny obowiązek rodziców i nikt nie jest w stanie ich w nim zastąpić.

BIBLIOGRAFIA:

Ziemska M., Postawy rodzicielskie.
 

Opracowanie: Irena Marcinek

Wyświetleń: 741


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.