W świecie baśni

Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie czwartej.

Cele:
poznawczy: dostrzeganie charakterystycznych cech baśni jako gatunku literackiego, rozumienie uosobienia i jego roli w baśni, nazywanie cech baśni i niektórych stanów psychicznych oraz ich przejawów, doskonalenie sprawności językowej
kształcący: kształcenie wrażliwości estetycznej, wyobraźni i pogłębianie sfery emocjonalnej
wychowawczy: kształtowanie pozytywnych postaw i systemu wartości ucznia

Metody i techniki pracy:
a)poszukująca-problemowa (przez przeżycia, dramę)
Forma pracy: zbiorowa, indywidualna, zespołowa
Środki dydaktyczne: rysunki, krzyżówka dla każdego ucznia, podkład muzyczny ze śpiewem ptaków

Przebieg lekcji:

1.Wprowadzenie.
Nauczyciel otwiera podręcznik "Słowo za słowem" Marii Nagajowej (wiersz "List do Andersena" Joanny Kulmowej) i nie ujawniając tytułu poleca zastanowić się uczniom, kto jest nadawcą i odbiorcą wiersza.
Po wysłuchaniu wiersza przeczytanego przez nauczyciela dyskusja:
-Komu i za co dziękuje autorka listu?
-Autorka listu dziękuje H.Ch. Andersenowi za wzruszenia i przeżycia, jakich dostarczyło jej czytanie baśni; za to, że pisarz ukazał piękno świata, przyjaźni, miłości.
-Czyje przeżycia zostały wyrażone?
-Być może dziecka.
-Wyliczcie postacie baśniowe wymienione w wierszu i podajcie tytuł baśni, z której pochodzą.
-Kominiarczyk to postać z baśni "Pasterka i kominiarczyk", słowik to postać z baśni "Słowik" itd.

2. Podanie, zapis i wyjaśnienie tematu.

3. Drama: zabawa w dziennikarza.
Polecenie:
-Ułóżcie w zespołach dwuosobowych kilka pytań do H. Ch. Andersena. Przypomnijcie sobie tekst J. Iwaszkiewicza pt. "Rozmowa z Andersenem" i wykorzystajcie wiedzę o dzieciństwie, młodości i życiu pisarza.

Pytania:
-Gdzie się pan urodził i wychował?
-Kim byli pana rodzice?
-Jakie miał pan dzieciństwo?
-Kto opowiadał panu baśnie w dzieciństwie?
-Dlaczego pisze pan baśnie?
-Dlaczego pisze pan tak smutne baśnie?

Uczn. siedzą w półkolu. Jeden z uczniów jest "dziennikarzem", prowadzi konferencję, a drugi "pisarzem" i przedstawia swoje życie. Pozostałe dzieci także mogą zadawać pytania "pisarzowi".

Pytania i odpowiedzi zależeć będą od pomysłowości uczniów.

4. Odgadywanie, z jakiej baśni pochodzi postać, zdarzenia i przedmioty przedstawione na ilustracjach. (Rysunki starszych uczniów).
Dyskusja:
-Nazwijcie nieprawdopodobne postacie, wydarzenia i przedmioty przedstawione na ilustracjach.
-Dlaczego nazywa się je nieprawdopodobnymi?
-Drewniany pajacyk Pinokio chodzi, mówi, myśli; kaczątko przeżywa radość, strach, smutek itd.
-Jakie marzenia ludzi zostały wyróżnione w baśniach poprzez fantastyczne postacie, przedmioty i zdarzenia?
-O zdobyciu szczęścia, majątku, władzy, o szybkim pokonywaniu przestrzeni, o sprawiedliwości, o zwycięstwie dobra nad złem.

5. Poza (technika zatrzymanego ruchu).
Nauczyciel prosi, by uczn. zastanowili się, co mogła czuć, o czym mogła myśleć stokrotka, bohaterka baśni H.Ch. Andersena pt. "Stokrotka". Na klaśnięcie w dłonie uczn. zastygają w pozach wyobrażających stokrotkę w wybranej sytuacji. Wyrażają uczucia i zachowanie gestami, miną, całą sylwetką. Uczn. trwają w pozach. Nauczyciel przygląda się ich pozom, następnie dotyka dłonią ramienia wybranej osoby, która odpowiada na pytania:
1.Kim jestem?
2.Co robię?
3.Co myślę?
4.Co czuję?
Np. Jestem stokrotką. Cieszę się, bo świeci słońce, słucham skowronka. Pomimo, że rosnę wśród pięknych kwiatów nie zazdroszczę im urody. Czuję, że jestem szczęśliwa, bo słońce mnie grzeje i wiatr mnie całuje.

Rozmowa:
-Co jest zadziwiające w zachowaniu roślin i zwierząt w baśniach?
-Posiadają cechy typowo ludzkie; mówią, myślą, mają zdolność przeżywania uczuć.
-Jak nazywamy taki sposób przedstawienia roślin i zwierząt?
-Uosobienie.

6.Nauczyciel poleca:
-Uzupełnijcie krzyżówkę i odczytajcie hasło (praca indywidualna).

1. Gdzie urodził się i wychował H.Ch. Andersen?
2. W rodzinie Andersena szewcem był jego....
3. Jakub i Wilhelm Grimmowie to....
4. Kim był z wykształcenia Ch. Perrault?
5. Carlo Collodi to pisarz pochodzący z....








Odczytanie hasła: DOBRO. Rozmowa na temat dobra.
-Co ma wspólnego z baśniami to hasło?
-W baśniach wygrywa dobro, zło zostaje ukarane.
-Co to znaczy dobro? Co to znaczy zło? Pokażcie to na przykładzie bohaterów baśni "Pinokio".
-Gadający Świerszcz, Dżeppetto, Wróżka byli skromni, uczciwi i pracowici. Kot, lis byli oszustami i kłamcami. Knot okazał się chłopcem leniwym
i urwisem. Nie chciał się uczyć i namówił pajaca na wyjazd do Krainy Zabawek.
-Czy to jest sprawiedliwe, że dobro wygrywa, a zło zostaje ukarane? Dlaczego?
-Postępowanie tych bohaterów należy zganić, bo kierowali się w życiu chciwością, kłamstwem i lenistwem.
-Dlaczego powstawały baśnie? Kto je tworzył?
-Lud marzył o poprawie swojego losu i poprzez baśnie te marzenia wyrażał. Spisywali je wybitni pisarze.
-Czy chcielibyście żyć w świecie baśni? TAK-NIE? Dlaczego?
-A co moglibyśmy przenieść z baśni do naszego, realnego życia?
-Dobro, szlachetność, prawdę, sprawiedliwość.

7. Zapis wniosku w zeszytach.
W swoim postępowaniu kierujmy się szlachetnością i dobrocią. Od nas zależy czy na świecie zapanuje sprawiedliwość.

8. Praca domowa (zróżnicowana).
a) Uczn. otrzymują kartkę z poleceniem:
Podane cechy, które są najczęściej przypisywane bohaterom baśni należy podzielić na złe i dobre i zapisać w porządku alfabetycznym.
b) Uczn. otrzymują kartkę z rysunkami przedmiotów z baśni. Jedną grupę mają podpisać "prawdopodobne", drugą - "fantastyczne".
 

Opracowanie: Bożena Stańczak

Wyświetleń: 5273