W poszukiwaniu miłości

Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie szóstej
Jan Twardowski "Na chwilę".
Tekst poetycki zamieszczony w podręczniku do nauki języka polskiego dla klasy szóstej Marii Nagajowej "Słowa i świat".

Cele:
poznawczy: poznanie utworu Jana Twardowskiego "Na chwilę", terminów (liryka bezpośrednia, liryka pośrednia, puenta), bogacenie słownictwa
kształcący: pogłębianie umiejętności dokonywania analizy współczesnej poezji, odczytywania związków frazeologicznych, utrwalanie umiejętności tworzenia wyrazów pokrewnych i bliskoznacznych, kształcenie umiejętności spostrzegania, podzielności i koncentracji uwagi, umiejętności wnioskowania i dowodzenia
wychowawczy: przeciwdziałanie brutalizacji życia uczniowskiego, kształcenie wrażliwości na piękno, wyzwalanie dobra, umiejętność motywowania własnych ocen.

Metody i techniki pracy:
a) praca z tekstem, dyskusja
b) ćwiczenie słownikowe, frazeologiczne i redakcyjne

Forma pracy: zbiorowa, indywidualna, zespołowa

Środki dydaktyczne: kaseta z nagraniem utworu "Na chwilę" w wykonaniu Adrianny Biedrzyńskiej, piosenki "Wspomnienie" J. Tuwima; muz. M. Sart; wyk. Cz. Niemen z zespołem "Akwarele", "Słownik języka polskiego", "Słownik frazeologiczny", "Słownik bliskoznaczny", plansze symbolizujące miłość zakochanych i miłość nieszczęśliwą, karteczki samoprzylepne.

Przebieg lekcji:

1. Wprowadzenie.
Nauczyciel otwiera podręcznik (tekst "Na szkolnej zabawie" S. Kowalewskiego) i wyznaje, że bardzo lubi fragment rozmowy Krzysztofa z Renią o wspólnej przyszłości:
"A w piątek wieczorem umówiliśmy się tak naprawdę, jak dwoje dorosłych...", aż do:
"-Żadna mi się nie może podobać.
-Tylko ja?
-Tak. Tylko ty- powiedziałem uroczyście".

2.Podanie, zapis i wyjaśnienie tematu.

3.Niedokończone zdanie: Czym jest dla Ciebie miłość?
Dokończ zdanie: Miłość to...
W razie potrzeby uściślanie znaczenia słowa "miłość" na podstawie "Słownika języka polskiego":
-miłość to uczucie;
-miłość-głębokie przywiązanie do kogoś lub czegoś; umiłowanie, kochanie czegoś,
-miłość może być: wielka, szczera, dozgonna, nieszczęśliwa, od pierwszego wejrzenia.

4.Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne wokół słowa "miłość".
Uczniowie podzieleni na grupy tworzą;
a) wyrazy pokrewne do wyrazu "miłość", np. miłosierdzie, miłosierny, miły, miłować, miłowanie;
b) wyrazy bliskoznaczne do wyrazu "miłość", np. uczucie, przywiązanie, sympatia, kochanie;
c) związki frazeologiczne, np. miłość dozgonna, darzyć kogoś miłością, pozyskiwać, zaskarbić czyjąś miłość, płonąć, pałać do kogoś miłością, wyznać komuś miłość, miłość budzi się (w czyimś sercu).
Uczniowie korzystają w razie potrzeby ze słowników. Nauczyciel zapisuje na tablicy zebrane słownictwo. Uczniowie przepisują do zeszytów.

5.Podręczniki są zamknięte. Zapowiedź: Usłyszycie teraz wiersz. Zastanówcie się, jaka domyślna sytuacja jest przyczyną wyznania.

6.Wysłuchanie wiersza z taśmy magnetofonowej.

7.Po wysłuchaniu wiersza dyskusja:
-Co potrafimy powiedzieć o podmiocie lirycznym?
-Podmiot liryczny jest bezosobowy.
-Co jest tematem utworu?
-Miłość nieszczęśliwa.
-Omów przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego.
-Podmiot liryczny przeżywa rozczarowanie. Miłość miała przetrwać śmierć, burze, a okazała się nieodwzajemnioną.
-Nazwij uczucia wyrażone w poszczególnych częściach wiersza.
-To rozpacz, cierpienie, ból, zawód, zdziwienie, gniew, pogarda, ulga, rezygnacja.
-Czy postać mówiąca wyznaje swoje uczucia bezpośrednio, czy pośrednio?
-Postać mówiąca wyznaje uczucia pośrednio, ponieważ nie ujawnia się, nie nazywa wprost swoich uczuć, możemy jedynie domyśleć się jej przeżyć.
Nauczyciel wprowadza termin: liryka pośrednia. Dodaje, że liryka bezpośrednia to taka, w której podmiot liryczny wyznaje bezpośrednio swoje uczucia, bez reszty się ujawnia, monolog liryczny ma charakter wyznania.
Nauczyciel zadaje pytania:
-Czym oddzielone są strofy?
-Większą niż zwykle odległością.
Nauczyciel wprowadza termin: puenta. To dobitne zamknięcie wypowiedzi nieoczekiwanym zwrotem myśli lub przedstawionej sytuacji, ostro kontrastuje z całym tokiem wypowiedzi.
-Na czym polega kontrast w obu częściach wiersza?
-Pierwsza część to wyliczenia, jaka miała być miłość, w drugiej brutalna ocena miłości nazwanej świnią.

8.Zapowiedź: Zastanówcie się, jakimi barwami namalować uczucie Krzysia i Reni oraz podmiotu lirycznego w wierszu "Na chwilę". Chłopcy przedstawią za pomocą barwnych plam ból i cierpienie,
a dziewczynki radość i szczęście. Praca indywidualna.
Omówienie prac uczniów;
-ciepłe barwy-przyjemne, pozytywne uczucia, wywołują przyjazne nastawienie do życia, świata, ludzi,
-zimne barwy-przykre, negatywne uczucia, wywołują apatię, melancholię, niechęć do życia.

9.Dyskusja:
-Jakie uczucia towarzyszą miłości?
-Miłości towarzyszą wzloty i upadki, uniesienia, ale też rozczarowania, szczęście i smutek.
-Jakie uczucia powinniśmy pielęgnować?
-Powinniśmy budzić w sobie pozytywne uczucia; nie wolno odrzucać miłości tych, którzy nas kochają, bo miłość nadaje sens ludzkiemu życiu; powinniśmy uczyć się wybaczać błędy innych.

10.Nauczyciel wywiesza dwie plansze. Jedna symbolizuje miłość zakochanych (dwa złączone serca), a druga miłość nieszczęśliwą, zawiedzioną (złamane serce).
Polecenie:
Napiszcie na karteczkach życzenia, rady, przysłowia lub sentencje na temat miłości.
W czasie pracy indywidualnej uczniowie słuchają piosenki "Wspomnienie" w wyk. Cz. Niemena.
Uczniowie podchodzą do plansz i przyklejają karteczki samoprzylepne. Odczytanie zapisu przez nauczyciela. Na koniec próba skonstruowania ogólnego wniosku, np. Uczmy się dojrzewać do miłości, która nadaje sens ludzkiemu życiu.

 

Opracowanie: Bożena Stańczak

Wyświetleń: 2539