Formy działalnoŚci informacyjnej w bibliotece szkolnej zespołu szkół zawodowych IM. Jana Liszewskiego w Braniewie

Braniewo jest 18-tysięcznym miastem powiatowym w województwie warmińsko-mazurskim (dawniej woj. elbląskie). W mieście znajdują się biblioteki: - Miejska Biblioteka Publiczna, - Gminna Biblioteka Publiczna, - filia Elbląskiej Biblioteki Pedagogicznej, - szkolne biblioteki. W Braniewie są trzy szkoły podstawowe, dwa gimnazja, cztery szkoły średnie (ponadgimnazjalne) i Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. W każdej z tych szkół jest biblioteka, która gromadzi zbiory, jakich poszukują jej użytkownicy. W skład Zespołu Szkół Zawodowych wchodzą: 1. Technikum Handlowe - 5-letnie 2. Technikum Handlowe - 4-letnie 3. Technikum Zawodowe - 4-letnie 4. Liceum Ogólnokształcące - 3-letnie 5. Liceum Profilowane - 3-letnie 6. Technikum Handlowe po ZSZ - 3-letnie 7. Zasadnicza Szkoła Zawodowa W przeszłości w murach tej szkoły istniało również Liceum Ekonomiczne, Liceum Techniczne oraz Liceum Medyczne. W szkole zawodowej kształcono: mechaników samochodowych, krawców, kucharzy, sprzedawców fryzjerów, ciastkarzy. Przez ponad czterdzieści lat działalności biblioteki gromadzono w niej wszelkie materiały niezbędne do nauczania młodzieży oraz rozwijania i zaspokajania ich potrzeb czytelniczych informacyjnych. Pod względem tematycznym warsztat informacyjny jest bardzo zróżnicowany i rozbudowany. Biblioteka szkolna jest bowiem w tym samym stopniu biblioteką służącą nauce jak i zainteresowaniom pozaprofesjonalnym (hobby, rekreacja). Wynika to ze specyficznego chakrateru szkoły, wiążącego dydaktykę z wychowaniem. Biblioteki szkolne służą integralnemu rozwojowi umysłu i charakteru. One - jako część szkoły - mają współuczestniczyć w intelektualnym przygotowaniu absolwenta szkoły do życia w społeczeństwie. Zgodnie z Ustawą z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach, "biblioteki szkolne służą realizacji programów nauczania i wychowania, edukacji kulturalnej i informacyjnej dzieci i młodzieży oraz kształceniu i doskonaleniu nauczycieli". Biblioteka ma być pracownią interdyscyplinarną, która przygotowuje uczniów do samokształcenia, do dalszej edukacji, do korzystania z innych typów bibliotek i ośrodków informacji. Jest tym pierwszym, podstawowym ogniwem, które ma przygotować uczniów do korzystania ze źródeł i z samej informacji. Zadaniem biblioteki szkolnej - poza gromadzeniem, opracowywaniem, udostępnianiem zbiorów i udzielaniem informacji - jest praca pedagogiczna i kulturalno-oświatowa. Do ZSZ przychodzą uczniowie ze środowisk popegeerowskich, czyli środowisk ubogich tak pod względem materialnym, jak również intelektualnym i kulturalnym. Praca z tymi uczniami jest szczególnie trudna, gdyż często mają oni do czynienia z książką tylko podczas edukacji, dlatego rola biblioteki jest ogromna - należy "trafić" do takiego ucznia i rozbudzić jego zaintere-sowania. Zadaniem biblioteki jest uzupełnienie i poszerzenie wiedzy podręcznikowej uczniów pomoc w samodzielnym przygotowaniu referatów, wypracowań, zagadnień do dyskusji na zajęcia lekcyjne, w przygotowaniu się do konkursów, olimpiad, egzaminów zawodowych i maturalnych, a także na wyższe uczelnie oraz w realizowaniu ich własnych zainteresowań. We współczesnej pedagogice bibliotecznej często czytelnika określa się jako użytkownika informacji, "który na ogół samodzielnie określa swoje potrzeby, a od służby bibliotecznej oczekuje, by wskazano mu najkrótszą drogę do źródła informacji i by poszukiwane przez niego dokumenty zostały mu szybko dostarczone". Najważniejszym użytkownikiem naszej biblioteki jest uczeń. Drugą grupą użytkowników są nauczyciele. W przypadku nauczycieli - zadaniem biblioteki jest pomoc w przygotowaniu się do zajęć lekcyjnych, w doskonaleniu zawodowym, popularyzacja wszelkich wiadomości, innowacji i literatury z zakresu pedagogiki, psychologii oraz przedmiotów nauczania. Księgozbiór biblioteki ZSZ liczy ponad 10 000 woluminów, kilkadziesiąt kaset video, dokumenty życia społecznego, czasopisma oraz teczki tematyczne. Biblioteka dysponuje dwoma pomieszczeniami. W jednym znajdują się regały z książkami, a w drugim jest tzw. czytelnia. Podstawowym elementem warsztatu informatycznego naszej biblioteki jest księgozbiór podręczny, który obejmuje podstawowe wydawnictwa informacji bezpośredniej: encyklopedie, słowniki, leksykony, poradniki i prace ogólne z różnych dziedzin wiedzy, a także atlasy, roczniki statystyczne albumy, informatory. Drugim źródłem informacji są katalogi: alfabetyczny i rzeczowy obejmujący wszystkie działy i poddziały, które są szczególnie przydatne w ZSZ (wg UKD). Obok znajduje się plansza ze schematem UKD, która ma ułat- wić orientację w katalogu rzeczowym. Trzecim - najnowszym - źródłem informacji są kom- putery z dostępem do Internetu. Uzupełniającym źródłem informacji są tzw. teczki tematycz-ne z wycinkami prasowymi oraz rozmaitymi materiałami do wykorzystania zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli (artykuły z ekologii, żywienia, gospodarstwa domowego, problemów młodzieży, przedsiębiorczości i prawa, Unii Europejskiej, materiały repertuarowe, mate- riały dotyczące literatury, pisarzy, poetów aktorów, filmów, scenariusze imprez szkolnych itp.). Biblioteka gromadzi również wydawnictwa informacji pośredniej, czyli bibliografie oraz wykazy literatury sporządzone na konkretne tematy (np. nobliści, "regionalna", nałogi, przys- posobienie do życia w rodzinie, pisarze, awans zawodowy nauczycieli itp.). Tych wydaw- nictw informacyjnych zbyt dużo nie mamy, lecz w budynku naszej szkoły mieści się Biblio- teka Pedagogiczna, która użycza swoich zbiorów użytkownikom naszej biblioteki. Księgozbiór naszej biblioteki ustawiony jest na regałach wg UKD i obejmuje wszyst- kie działy tej klasyfikacji, lecz szczególnie rozbudowany jest poddział literatury, jaki stanowią lektury, które ustawione są alfabetycznie wg haseł autorskich. Wydzielony jest również poddział omówień gatunków i okresów literackich. Tu także gromadzone są wkładki z czasopism (Cogito, Victor), z których bardzo chętnie korzysta młodzież, bowiem mają one charakter poradnikowy i doskonale służą powtórkom i systematyzowaniu wiedzy np. przed maturą. Podstawowym źródłem informacji w każdej bibliotece powinien być katalog. W naszej bibliotece katalogi - alfabetyczny i rzeczowy są opracowane właściwie, zgodnie ze stanem faktycznym księgozbioru i według obowiązujących norm katalogowania. Skrzynki katalogowe są oznakowane i wyraźnie informują o zawartości. Jednakże podkreślić muszę, że użytkownicy naszej biblioteki niezbyt chętnie posługują się katalogami. Najczęściej proszą bibliotekarza o wyszukanie potrzebnych im materiałów lub szukają na półkach, jako że w naszej bibliotece jest wolny dostęp do księgozbioru. Zgromadzenie warsztatu informacyjnego to dopiero początek pracy. Należy go odpowiednio zareklamować i nauczyć użytkowników korzystania z posiadanych zasobów informacyjnych. W naszej szkole stosuje się różne metody popularyzacji biblioteki źródeł informacji: - wystawki okolicznościowe i tematyczne książek i artykułów prasowych wg kalendarza rocznic; - ekspozycje książek na tablicy informacyjnej; - praca z czytelnikiem: *prowadzenie zajęć z przysposobienia czytelniczo-informacyjnego (tzw. lekcje biblioteczne) - obecnie realizacja zadań ścieżki czytelniczo-medialnej; *wdrażanie uczniów do samodzielnych poszukiwań bibliotecznych w oparciu o warsztat informacyjno-bibliograficzny, w trakcie udostępniania księgozbioru i udzielania informacji *rozmowy o książkach i ciekawych artykułach z czasopism oraz kierowanie lekturą czytelników bardziej zaawansowanych i niezdecydowanych; *pomoc uczniom przygotowującym się do konkursów, olimpiad i egzaminów; *okresowa analiza czytelnictwa. - praca z Kołem Miłośników Książki, którego członkowie to przedstawiciele wszystkich klas. Są oni łącznikami pomiędzy czytelnikami a biblioteką. Starsi potrafią już udzielać informacji bibliotecznych i bibliograficznych oraz organizować wystawki książek i imprezy czytelcze. "Biblioteka szkolna obsługuje wszystkie formy procesu dydaktyczno-wychowaw- czego, ściśle współpracuje z jego realizatorami, udzielając im pomocy. Pomaga dyrekcji w zarządzaniu szkołą, pedagogowi szkolnemu w jego pracy opiekuńczo-wychowawczej, nau- czycielom wszystkich przedmiotów w realizacji programów nauczania, wychowawcom klas w opiece nad uczniami i w prowadzeniu godzin wychowawczych". Biblioteka współpracuje również z internatem, dostarczając książek i innych materiałów do zajęć. "Ponadto uwzglę- dnia indywidualne potrzeby nauczycieli studiujących i doskonalących się". Współpraca z innymi bibliotekami układa się poprawnie, chociaż ogranicza się do okazjonalnej wymiany doświadczeń. Orientujemy się w zasobach informacyjnych pozosta- łych bibliotek i służymy wzajemną wymianą. Po reformie oświaty dosyć pokaźny zbiór lektur został przekazany do biblioteki Gimnazjum nr 2. Najlepiej układa nam się współpraca z Bib- lioteką Pedagogiczną, która mieści w budynku naszej szkoły. Mimo, że z założenia biblioteka ta nie obsługuje uczniów (z jej zasobów mogą korzystać nauczyciele i studenci), to dla na- szych czytelników robi wyjątek. Pomagamy sobie wzajemnie również przy opracowywaniu zbiorów i tworzeniu katalogów. Opisana biblioteka działa sprawnie i poprawnie, jednakże jest biblioteką tradycyjną. Wprawdzie w czytelni są cztery stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem młodzieży, lecz wypożyczalnia funkcjonuje na sta- rych zasadach, gdyż nie zakupiono jeszcze programu bibliotecznego. Ucząca się młodzież wymusza zmiany w organizacji i usprawnianiu usług świadczonych przez bibliotekę, co jest równoznaczne z pełną komputeryzacją. Mam nadzieję, że w niedalekiej przyszłości również opisana wyżej biblioteka stanie się nowoczesnym warsztatem informacyjnym. BIBLIOGRAFIA: 1.J. Andrzejewska; Bibliotekarstwo szkolne. Teoria i praktyka. T.2, Wydawnictwo SBP, Warszawa 1996. 2. Bibliotekarstwo pod red. Z. Żmigrodzkiego, Wydawnictwo SBP, Warszawa 1998. 3. M. Drzewiecki: Książka, biblioteka i informacja w środowisku współczesnej szkoły. Poradnik Bibliotekarza, 1996, nr 11, s. 1-5. 4. Dziennik Ustaw Nr 85, poz. 539 z dnia 28 lipca 1997. 5. B. Sosińska-Kalata: Bibliotekarze i pracownicy informacji w świetle potrzeb współczesności. Poradnik Bibliotekarza, 1995, nr 9, s. 1-4. 6. G. Szpulak: Biblioteka szkolna - użytkownicy i ich potrzeby. Poradnik Bibliotekarza, 1993, nr 1-2, s. 9-12.

Opracowanie: Teresa Czarnecka

Wyświetleń: 628