Metoda Wideotreningu Komunikacji - Praca z nauczycielem-wychowawcą

Wprowadzenie

Wideotrening Komunikacji (w skrócie VIT) jest najnowszą, efektywną i krótkoterminową metodą pedagogiczną uczenia się zasad dobrej komunikacji.

Metoda polega na nagrywaniu codziennych sytuacji z życia klasy szkolnej, grupy wychowawczej itp. Analiza VIT tych scen dostarcza nauczycielowi-wychowawcy pozytywnych informacji zwrotnych. Proces ten zwiększa kompetencje, wiarę w siebie i swoje możliwości nauczyciela-wychowawcy. Dzięki temu nauczyciel, wychowawca poznaje i uświadamia sobie swoje mocne strony, dowiaduje się jak je wykorzystać w swojej pracy opiekuńczo-wychowawczej i dydaktycznej.

Podstawą efektywnego wychowywania i nauczania jest stworzenie emocjonalnie pozytywnej atmosfery poprzez budowanie przyjaznych stosunków we wzajemnych relacjach nauczyciela - ucznia, wychowawcy - wychowanka.

Komunikacja podstawowa polega na tym, że zarówno nauczyciele, rodzice ( opiekunowie) i dzieci pragną podejmować i utrzymywać kontakt ze sobą. Dzieci ciągle poszukują kontaktu z dorosłymi, jeśli oni na to zareagują następuje wymiana. Poprzez tą wymianę następuje wzajemne oddziaływanie, czyli interakcja, która jest niezbędna do prawidłowego rozwoju człowieka. Młodsze dzieci często podejmują spontaniczny kontakt poprzez mowę ciała. Im starsze dziecko tym więcej miejsca zajmują werbalne inicjatywy. Duży wpływ na interakcję ma ton głosu mówiącego i "zwrócenie się do...". Istotną częścią interakcji jest jedność inicjatywy i jej przyjęcia. Ta podstawowa jedność wywiera znaczący wpływ na zdolność komunikowania się, w ten sposób opiekunowie czy rodzice dziecka kierują jego rozwojem. W szkole czy innej placówce komunikacja ma szeroki zasięg i funkcjonuje na wielu poziomach.

Wdrażanie metody VIT w domu dziecka. Założenia do pracy.

Przy wdrażaniu i utrwalaniu podstaw komunikacji w pracy w domu dziecka wyróżniamy cztery procesy rozwojowe, które mniej lub bardziej równolegle przebiegają i wzajemnie na siebie oddziaływują.

1. Proces rozwoju wychowawców, kiedy przyswajają sobie podstawy komunikacji i zasady interakcji.

Proces rozwoju wychowawcy polega na przyswojeniu sobie podstaw komunikacji i zasad interakcji, co wpływa na zmianę wyobrażenia o swojej pracy. Bazując na podstawach dobrej komunikacji wychowawca uczy się nowego podejścia do dziecka.

Dawniej:
- Pracując z dziećmi wychowawca odwoływał się do nacisku i kar, obawiając się, że grupa go nie posłucha i postawi na swoim.
- Wychowawca kierował grupą z pozycji centralnej.

Dziś:
- Stosując podstaw komunikacji wychowawca podchodzi do dziecka w sposób pozytywny, troszcząc się o to, by podnieść jego samoocenę i poczucie własnej wartości.
- Teraz wychowawca stanowi część grupy, przysłuchuje się dzieciom i kieruje nimi z kręgu.

Oglądając z nauczycielem-wychowawcą wybrane fragmenty z ujęć wideo, w których wychowawca stosuje podstawy komunikacji - trener wzmacnia jego poczucie wartości, wiarę we własne siły i aktywizuje do kontynuowania zasad interakcji. Metoda VIT zakłada, że w procesie uczenia się nie robi się postępów na podstawie tego, co robi się źle. Krytyczne podejście przy oglądaniu materiału wideo daje poczucie zagrożenia i hamuje proces uczenia się.

Oglądając ujęcia z fragmentami prawidłowej komunikacji, wychowawca widzi, że jego umiejętności ciągle wzrastają. Daje mu poczucie satysfakcji i motywuje do dalszej pracy i stosowania zasad dobrej komunikacji.

2.Proces rozwoju wychowawców w teamie.

Ważnym założeniem dla pracy tą metoda jest, włączenie się do pracy całego zespołu pedagogiczno-wychowawczego zgodnie z zasadami interakcji podstaw komunikacji. (Często zdarza się, że kilka osób nie zgodzi się na prace tą metodą, obawiając się nowego podejścia do dzieci i siebie nawzajem zgodnie z zasadami podstaw komunikacji, wydaje im się to trudne i zagrażające).Komunikacja traktowana tak otwarcie wzbudza napięcie wśród ludzi. Żeby zachęcić do metody pracowników trener VIT, powinien przeprowadzić rozmowę na temat "wprowadzenie do metody". W ten sposób zwracamy uwagę na istotne elementy metody VIT- pokazując równocześnie na wideo własny sposób pracy, jak też innych. Ponadto uczestnicy taemu powinni być filmowani podczas pracy i poszczególne sceny będą analizowane z osoba towarzysząca w oparciu o analizę interakcji. Wybiera się obrazy, które zostaną pokazane zespołowi i na jakie punkty należy zwrócić uwagę. W ten sposób indywidualne procesy mogą zostać włączone do taemu. Zespół tą drogą nabierze zaufania do oglądania siebie i innych na wideo oraz do sposobu, w jaki oglądane obrazy będą analizowane w sensie pozytywnym. Taka obserwacja sposobu pracy innych wpłynie na przemyślenia odnośnie podejścia do podstaw komunikacji.

Bardzo ważną role w pracy zespołu odgrywa zwracanie się do innych i potwierdzanie przyjęcia, okazywanie uwagi i sprawdzanie czy dobrze się innych zrozumiało. Te aspekty dobrej komunikacji ćwiczy się i stosuje w dyskusjach zespołu, które są filmowane, a następnie omawiane. W końcowej fazie pracy tą metodą część zespołów osiąga stan, w którym można powiedzieć wiele rzeczy, które wcześniej wywołałyby złość. A obecnie zespół uwzględnia swoje poglądy i zgadza się ze sobą, rzadko mogą pojawić się odmienne zdania, które doprowadzą do konfliktu. Korzystne jest regularne filmowanie, ponieważ zespół pozostaje czujny w swoim podejściu do dzieci i do siebie nawzajem odnośnie stosowania podstaw komunikacji i zasad interakcji.

3.Proces ukierunkowany na dzieci i rodziców.

W pracy metoda VIT zakłada się, że zachowanie dziecka nigdy nie jest złe, a jest jedynie wynikiem konkretnej sytuacji lub łańcucha reakcji akcja - reakcja, albo jako rezultat naprzemiennych działań. Wzorzec łańcucha akcja - reakcja może mieć związek z sytuacją, jak również z problematyką i cechami osobowości uczestników, wpływa to na sposób, w jakiej przejawia się inicjatywa i jej przyjęcie.

W kontaktach nauczycieli-wychowawców z dziećmi bardzo ważne są zasady interakcji takie jak:
- patrzenie "na",
- potwierdzanie odbioru,
- reagowanie przez "tak",
- nazywanie (dodatkowe) tego, co dziecko robi i podpowiadanie mu, co mogłoby dobrze zrobić zamiast mówić, czego mu nie wolno i co ma nie robić.

Zasady te kształtują podstawy w komunikacji i zasadniczą postawę nauczyciela czy wychowawcy grupy. Jeżeli poszczególni nauczyciele, wychowawcy i cały zespół biorą udział w pracy metodą VIT i są w stanie urzeczywistnić to w ogólnej atmosferze, można wtedy zindywidualizować stosunek do poszczególnych dzieci, uwzględniając inne, indywidualne uwarunkowania podstaw komunikacji.

Praca z filmem wideo pozwala zrewidować swój subiektywny obraz dziecka powstały w oparciu o subiektywne przeżycia, ponieważ ujęcia wideo go nie potwierdzają. Dzięki temu wychowawca zaczyna zwracać uwagę na aktualną sytuację "tu i teraz".

Wychowawca dzięki analizie materiałów wideo może zaobserwować, które dziecko np. pozostaje w cieniu grupy, ponieważ jego inicjatywy są nieśmiałe i pozostają niezauważone. Obserwacja taka pozwoliła uczestnikom taemu rozpoznać te zachowania w grupie i zastanowić się, jak w oparciu o te inicjatywy - bez wywierania presji na grupę, można pomóc dziecku wejść w grupę. Na kolejnych ujęciach można było zaobserwować, czy te działania były skuteczne poprzez obserwowanie, czy dziecko wykazało więcej inicjatywy i czy reakcja na nią była większa.

Metoda da pozwala wzbogacić warsztat pracy wychowawcy-nauczyciela, szczególnie wtedy, kiedy potrzebna jest diagnoza pedagogiczna dziecka nowo przybyłego do placówki.

Ułatwia także obserwację wychowanków podczas zajęć i szybkie zdiagnozowanie problemu wychowawczego. Analiza materiału filmowego pozwala wychowawcą szybciej zauważyć i konkretniej odpowiadać na potrzeby i inicjatywy dzieci.
 

Opracowanie: Marta Drabik

Wyświetleń: 1847