Katalog

Iwona Zdunek
Ekologia, Artykuły

Od ochrony przyrody do edukacji ekologicznej

- n +

Od ochrony przyrody do edukacji ekologicznej

Korzeni edukacji ekologicznej należy szukać w XIX wieku, choć wtedy miała ona charakter kształcenia i wychowania w duchu nieco innym, znacznie węższym niż dziś to rozumiemy.

Dopiero druga połowa XIX wieku i wiek XX to czas budzenia się wrażliwości na piękno ojczystej przyrody, chęć ochrony cennych pod względem przyrodniczym i estetycznym krajobrazów oraz rzadkich gatunków roślin i zwierząt.

W Polsce, ochronę przyrody wprowadził do nauczania szkolnego Wydział Oświecenia Publicznego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w roku 1926. Następnie Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego opracowało szczegółowy program ochrony przyrody dla szkół wszystkich stopni, wzięto również pod uwagę kształcenie nauczycieli.
Uważano wtedy, że:
"Idea ochrony przyrody nie może być traktowana jako przedmiot, lecz winna być stale uwzględniana w wykładach nauki o Polsce, przyrody, geografii, historii, języka polskiego. Podręczniki szkolne muszą zawierać ustępy, a nawet rozdziały poświęcone ochronie przyrody"

(Min. W. R. i O. P. z 19.10. 1929, Nr 9375/29)

Wniosek z tego, że już wtedy ochronę przyrody pojmowano w formie, która jeszcze dziś może uchodzić za bardzo nowoczesną.

Aż do połowy XX wieku głównym zadaniem edukacji była ochrona starych pni, głazów i innych zabytków, nie dostrzegano jednak nieustannej degradacji i płynących z niej zagrożeń.

Przełomowymi w dziedzinie ochrony środowiska, były publikacje:
- "Milcząca wiosna" Rachel Carlson, wydana w Stanach Zjednoczonych
- "Ziemia oskalpowana" Antoniny Leńkowej, opublikowana w Polsce
- "Zanim zginie przyroda" Dorsta
- "Raport" Klubu Rzymskiego
wszystkie one dowodziły, że należy zmienić cały nurt cywilizacji dotyczący gospodarowania środowiskiem i jego zasobami żywymi i nieożywionymi. Musiało to również wpłynąć na zmianę założeń i celów edukacji. Mimo to, dopiero od połowy lat 70-tych zaczęto odczuwać potrzebę holistycznego spojrzenia na środowisko.

W 1972 roku w Sztokholmie, odbyła się I Światowa Konferencja poświęcona środowisku człowieka. Rezultatem konferencji było utworzenie Komisji Ochrony Środowiska ONZ. Prawny dokument zawierający podstawowe cechy edukacji został przyjęty na Konferencji ONZ w Tibilisi, w 1977 roku - dwa lata po Konferencji w Belgradzie, gdzie przedstawiono "Międzynarodową Kartę Nauczania Ochrony Środowiska", w której podano definicję "środowiska" jako "układu stosunków przyrodniczych i ekonomicznych, w których żyje człowiek".

Określono też po raz pierwszy cele edukacji ekologicznej oraz sposoby ich osiągania w drodze edukacji formalnej i nieformalnej. Tę pierwszą, poprzez nauczanie przedmiotowe bądź realizację ścieżki międzyprzedmiotowej: edukacja ekologiczna - realizują nauczyciele w różnego rodzaju placówkach oświatowych.

Wciąż jednak niewystarczająca jest powszechność i zasięg edukacji ekologicznej, a sposób podejmowania realizacji staje się zbyt ogólnikowy, fragmentaryczny lub na drugim biegunie znajdziemy podejście do zagadnienia aż katastroficzne.

Tymczasem, nie powinno się uczyć o środowisku przez pryzmat nadchodzącej zagłady, ani też nie można ograniczać się do mechanicznego przekazywania podstawowych informacji jak funkcjonuje świat przyrody, ale raczej pomagać "niezdecydowanym" w odnalezieniu miejsca w świecie, poprzez stwarzanie możliwości zdobywania wiedzy o Ziemi w trakcie doświadczania, analizowania i wnioskowania, pojmowania harmonijnej jedności natury z człowiekiem w trakcie tworzenia planów na przyszłość, obejmujących wspólne egzystowanie, funkcjonowanie w sposób zrównoważony.

Edukacja ekologiczna winna służyć wykształceniu aktywności i odpowiedzialności za los Ziemi - planety dziś i teraz, a nie tylko w obliczu katastrofy i solidarności z ofiarami kataklizmów.
Drogą ku temu jest konieczność istnienia oraz powstawania ciągle nowych wzorców odpowiednich postaw, które wynikają z mocno wpojonych zasad etycznych w odniesieniu do spraw związanych z relacjami społeczno - ekologicznymi. Staje się to możliwe dzięki wielu polskim nauczycielom, w których pracy ekologia stanowi wątek przewodni, co więcej jej zasady realizowane są na co dzień.


Literatura dla praktycznego rozszerzenia tematu:
- Kalinowska A - "Ekologia - wybór przyszłości" ES, W-wa 1991.
- Praca zbiorowa pod kier. Kalinowska A. Hindson J - "Zieloną ścieżką. Edukacja ekologiczna. Przewodnik dla nauczycieli" WSiP, W-wa 1996
- Lenart W, Kafel K - "Rozwój zrównoważony w edukacji szkolnej" WSiP, W-wa 1996

Na pewno, można wymienić jeszcze inne tytuły, ale według mnie to są podręczniki dla nauczyciela, jak i ucznia.
 

Opracowanie: mgr Iwona Zdunek

Wyświetleń: 900


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.