Co ma umieć szóstoklasista na koniec szkoły podstawowej?

Ogólnopolski sprawdzian ma pokazać, w jakim stopniu uczeń opanował podstawowe umiejętności:
- czytania,
- pisania,
- rozumowania,
- korzystania z informacji,
- wykorzystywania wiedzy w praktyce.

Wyniki mówią, z czym uczeń radzi sobie dobrze, a w czym jest słabszy. Do sprawdzianu uczeń musi umieć:
- czytać ze zrozumieniem teksty historyczne (fragmenty kronik, listów);
- znać zabytki architektury reprezentatywne dla danej epoki historycznej;
- znać wybrane teksty literackie: baśnie, legendy, mity, opowiadania, wiersze i prozę z klasyki dziecięcej;
- rozróżniać i pisać teksty użytkowe: telegram, zaproszenie, zawiadomienie, instrukcję, przepis, ogłoszenie, kartkę pocztową, list prywatny i oficjalny, notatkę;
- opisać: obraz, rzeźbę, rysunek i odczytać ich przenośne znaczenie;
- rozumieć pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm;
- rozumieć terminy i posługiwać się nimi: bohater, wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, legenda, opowiadanie, powieść, proza, poezja;
- posługiwać się podstawowymi określeniami z dziedziny plastyki, muzyki, filmu, teatru, prasy, radia i telewizji;
- korzystać z map, planów, schematów, rysunków, wykresów, tabel, diagramów;
- pisać czytelnie, na temat, dbać o kompozycję tekstu;
- posługiwać się takimi formami wypowiedzi jak: opowiadanie, opis przedmiotu, krajobrazu, postaci rzeczywistej i literackiej, sprawozdanie;
- przestrzegać zasad ortograficznych, gramatycznych i interpunkcyjnych;
- wskazać źródła informacji, którymi się posługuje;
- umieć ocenić ofertę prasy, radia i telewizji dla dzieci - opowiedzieć jakie artykuły czy programy lubi i dlaczego;
- przedstawiać w postaci graficznej dane odczytane z tabeli;
- nanosić dane na oś liczbową, chronologiczną lub układ współrzędnych;
- opisywać wydarzenia, porządkując je w czasie i przestrzeni;
- przedstawiać skutki i przyczyny zdarzeń;
- opisywać zjawiska przyrody, umieć je w prosty sposób wytłumaczyć;
- znać najważniejsze wydarzenia historii Polski, ich przyczyny i skutki;
- wymienić najważniejsze osiągnięcia człowieka i ich wpływ na świat;
- opisać sytuację przedstawioną w zadaniu matematycznym za pomocą wyrażenia arytmetycznego, prostego wyrażenia algebraicznego, mapki, rysunku, schematu, diagramu słupkowego;
- rozwiązywać równania z jedną niewiadomą;
- znać cechy i własności liczb i figur;
- ocenić, czy otrzymany wynik odpowiada założeniom zadania, czy nie jest np. absurdalnie wysoki;
- obliczyć: powierzchnię, długość, objętość, wagę, czas, temperaturę, pieniądze;
- wiedzieć, jakie przyrządy służą do pomiarów obserwacji;
- wykorzystywać praktycznie własności figur, liczb i zjawisk, np. wzór na pole prostokąta może pomóc w obliczeniu powierzchni pokoju.

(Na podstawie standardów wymagań do sprawdzianu CKE)

Jak można pomóc dziecku?

Aż 25 tys. ubiegłorocznych szóstoklasistów miało kłopoty z czytaniem, 34 tys. - z pisaniem, a aż 180 tys. z logicznym myśleniem.

Ogólnopolski sprawdzian dla szóstoklasistów przeprowadzany jest już od 3 lat. Jego wyniki pokazują, że co roku spora grupa uczniów ma problemy z podstawowymi umiejętnościami: czytaniem, pisaniem i logicznym myśleniem - choć zgodnie z założeniami programów nauczania powinni je kształtować już od pierwszej do trzeciej klasy szkoły podstawowej.

Adam Brożek z Centralnej Komisji Egzaminacyjnej podkreśla, że umiejętności dziecka można rozwijać na każdym etapie. Ważne jest, by rodzice w porę dostrzegli problem i współpracowali z nauczycielem lub pedagogiem.

W starszych klasach szkoły podstawowej w czasie lekcji nauczyciel każdemu uczniowi może poświęcić niewiele czasu. Często to za mało, by rozpoznać, jakie trudności ma uczeń i czego nie opanował w wystarczającym stopniu. Rodzic, nawet ten zapracowany, dzięki codziennym kontaktom z dzieckiem może to ocenić szybciej i wnikliwiej.

5% uczniów po podstawówce ma ogromne problemy z czytaniem. Być może opanowali samą technikę czytania tekstów, ale nie rozumieją zawartych w nich znaczeń. Potrafią w wolnym tempie i z pewnymi przeszkodami przebrnąć przez tekst, lecz nie są w stanie odpowiedzieć na pytania związane z jego treścią.

Po czym poznać, że ten problem ma też moje dziecko?
Specjaliści radzą, że można dać dziecku do przeczytania krótki tekst, np. o tym, że przyczyną jednego zjawiska było drugie, a następnie odwrócić sytuację i zapytać, co było skutkiem. Uczeń, który będzie miał trudności z odpowiedzią, najprawdopodobniej ma kłopoty z rozumieniem tekstu.

Niektóre dzieci nie potrafią samodzielnie formułować pisemnej odpowiedzi.

Co dla rodziców jest sygnałem, że ich dziecko może się znaleźć w tej grupie?
Uczniowi VI klasy czytanie i robienie notatek nie powinno już sprawiać większych kłopotów. Jeżeli dziecko w tym wieku wzbrania się przed czytaniem i pisaniem, to sygnał, że nie radzi sobie z tym dobrze. W przypadku trudności ucznia z czytaniem i pisaniem pomoc nauczycieli jest niezbędna. Wiele mogą jednak pomóc rodzice. W jaki sposób?

Pierwszym krokiem jest zachęcenie dziecka do czytania, co w tym wieku jest bardzo trudne. Uczeń, który ma kłopoty z czytaniem, zachowuje się jak człowiek, który nie potrafi tańczyć i nagle znalazł się na dyskotece: ma psychiczną barierę, by zacząć. Zamykanie dziecka na 2 godziny w pokoju z książką czy gazetą, zmuszanie do czytania czy przepisywania prasowych artykułów z pewnością przyniesie efekty odwrotne do zamierzonych. Lepiej jest podsuwać mu krótkie teksty na interesujące je tematy, a później próbować o nich rozmawiać, zadawać proste pytania. Z czasem, w miarę postępów, teksty mogą być coraz dłuższe i bardziej skomplikowane, a odpowiedzi na pytania spisywane.

Dobrze jest razem z dzieckiem spisywać listę zakupów, zachęcać je do prowadzenia pamiętnika lub notowania ważnych dla niego informacji - wyników meczów lub tego, kiedy w telewizji będzie film. Takie codzienne notatki pomogą wyeliminować błędy ortograficzne.

Jednak najtrudniejszą umiejętnością dla szóstoklasistów jest logiczne myślenie, kojarzenie faktów i związków przyczynowo - skutkowych.

Niewiele lepiej wypadło też zastosowanie wiedzy w praktyce. W czasie ubiegłorocznego sprawdzianu uczniowie nie potrafili np. przenieść treści zadania matematycznego na proste działania arytmetyczne: znali wzory na pole prostokąta i trójkąta, ale nie potrafili ich wykorzystać do obliczenia powierzchni działki. Kłopot sprawiło im ustalenie sposobu rozwiązania zadania.

Warto wiedzieć, że uczniowie lepiej radzili sobie z zadaniami odwołującymi się do sytuacji bliskich ich codziennemu doświadczeniu - zadanie, w którym należało liczyć pieniądze, okazało się dla nich łatwiejsze niż to, w którym trzeba było wyliczyć powierzchnię działki.

Jak można pomóc swojemu dziecku?
Logiczne myślenie to umiejętność, którą rodzic może doskonalić w codziennych kontaktach z dzieckiem, np. podczas wspólnego oglądania telewizji lub czytania. Warto mimochodem pytać dziecko o to, jak interpretuje słowa, które przeczytało lub usłyszało, jak je rozumie, za czym kojarzy. Takie rozmowy uczą zadawania pytań. Ta umiejętność jest pomocna przy zmaganiu się z zadaniami matematycznymi, szukaniu sposobu na ich rozwiązanie.

Rodzic powinien dostrzegać i nagradzać najdrobniejsze postępy, wspólnie znajdować przyczyny błędów. Jeśli straci cierpliwość, skarci dziecko lub je ośmieszy, może przekreślić wszystko, co udało się osiągnąć.

Sukces ucznia zależy od życzliwej współpracy wszystkich stron: nauczycieli, rodziców, pracowników poradni psychologiczno - pedagogicznej i dziecka. Najwięcej zależy od jego wysiłku, dlatego nie pogarszajmy jego sytuacji stałą krytyką, wyrażaniem braku wiary w jego możliwości, porównywaniem z "lepszymi" kolegami.

Wykorzystano wypowiedzi:
- Adama Brożka z Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz ekspertów wydawnictwa edukacyjnego Nowa Era: Marzanny Polit, Krystyny Rugien, Ewy Sulejczak, Jana Baranowskiego w artykule "Co ma umieć szóstoklasista?" z "Gazety Wyborczej" - 02.09.2004r.
- Standardy wymagań do sprawdzianu, podstawa programowa - www.menis.gov.pl

Powidz, 21.09.2004r.
 

Opracowanie: Sławomira Grześkowiak
n-l ZSP w Powidzu

Wyświetleń: 1552