Przedmiotowy System Oceniania z Języka Niemieckiego dla klasy IV

Artykuł dotyczy Przedmiotowego Systemu Oceniania z Języka Niemieckiego dla klasy IV. Obejmuje etapy budowania przedmiotowego systemu oceniania, obszary podlegające ocenie, osiągnięcia uczniów dotyczące czterech sprawności komunikacyjnych.

Materiały źródłowe wykorzystane do opracowania Przedmiotowego Systemu Oceniania z Języka Niemieckiego:

1. Zasady oceniania - Klemens Stróżyński;
2. Program nauczania języka niemieckiego PWN;
3. Poradnik dla nauczyciela "der, die, das " klasa IV.

Zainteresowanym mogą być udostępnione materiały uzupełniające:

• Karta Obserwacji ucznia;
• Karta Obserwacji ucznia dla rodziców;
• Karta samooceny ucznia;
• Karta osiągnięć ucznia.

Ocena wspierająca rozwój ucznia

Tradycyjny model oceniania z 6 stopniową skalą ocen preferuje wiedzę i umiejętności ucznia, tymczasem wskazane jest położenie nacisku na rozwojową funkcję oceny. Oznacza to, że ocena przestaje być jedynie celem aspiracji i dążeń uczniów. Informuje ich natomiast o osiągnięciach, a także o brakach i trudnościach napotykanych w procesie uczenia się, mobilizować do dalszych wysiłków, wdrażać do samokontroli, samooceny, postępów, ma stanowić środek do kształtowania umiejętności przezwyciężania niepowodzeń.

Uczeń powinien być przekonany o tym, że:

• nauczyciel ocenia przede wszystkim jego osiągnięcia, a nie szuka głównie braków;
• ocena jest jawna i uzasadniona;
• stanowi informacje o spełnieniu wymagań programowych;
• nie jest karą ani nagrodą;
• ze słabszej oceny powinien wyciągać właściwe wnioski;
• może szukać u nauczyciela porady, co zrobić, aby uzyskać lepsze oceny;
• poddać się różnym formom kontroli;
• osiąganie dobrych wyników w szkole jest w interesie ucznia, nauczyciela i rodziców.

Etapy budowania przedmiotowego systemu oceniania

1. Analiza dokumentów dotyczących oceniania w szkole (zarządzenia dotyczące oceniania MEN i zawarte w szkolnym systemie oceniania podstawy programowe, program szkoły, program nauczania języka niemieckiego).
2. Analiza zewnętrznych standardów osiągnięć.
3. Analiza celów ogólnych i szczegółowych określonych dla języka niemieckiego.
4. Określenie obszarów podlegających ocenie.
5. Tworzenie standardów wymagań programowych.
6. Opracowanie skali ocen.
7. Ustalenie i opisywanie kryteriów oceniania.
8. Szczegółowe określenie warunków zaliczenia przedmiotu.
9. Zaplanowanie sposobów poprawy uzyskiwanych wyników.
10. Wypracowanie sposobów przekazywania informacji zwrotnej stronom zainteresowanym wynikami ucznia.
11. Opracowanie narzędzi sprawdzania.
12. Przedstawienie projektu pod dyskusję.
13. Warunki ewaluacji i zatwierdzenia dokumentu.

Opracowany przeze mnie przedmiotowy system oceniania z języka niemieckiego uwzględnia w swojej strukturze następujące czynniki:

• wiedzę przedmiotu;
• cele szczegółowe i nabyte umiejętności;
• obszary podlegające ocenie;
• przedmiot oceniania w każdym semestrze;
• sposoby oceniania;
• warunki uzyskania ocen cząstkowych i semestralnych;
• warunki poprawy swoich wyników przez ucznia;
• sposoby powiadamiania ucznia i rodziców o wynikach;
• wymagania na określony stopień;
• kryteria oceny;
• opis wymagań stawianych formom podlegającym ocenianiu;
• dodatkowe zadania podlegające ocenie;
• częstotliwość wystawiania ocen;
• warunki nadrobienia braków z przyczyn losowych;
• prawa przysługujące uczniowi w procesie oceniania.

Diagnoza wstępna

1. określenie indywidualnych potrzeb (oczekiwań) i przyczyn trudności każdego ucznia;
2. rozpoznanie ucznia (rozmowy indywidualne, sprawdzenie stanu wiadomości i umiejętności, określenie poziomu wiedzy ucznia):
• przedmiotowy system oceniania uwzględnia główne ramy i systemy wartości określone Szkolnym systemem oceniania oraz propozycje i oczekiwania uczniów;
• przedmiotowy system oceniania obejmuje ocenę wiadomości, umiejętności i postaw uwzględnianych w karcie obserwacji uczniów.

Ocenianiu podlegać będą

1. Wypowiedzi ustne (przynajmniej raz w semestrze, pod względem rzeczowości, stosowania języka niemieckiego, umiejętności formułowania wypowiedzi]). Przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowych, z całego działu;
2. Sprawdziany pisemne, przeprowadzane po zakończeniu każdego działu, zapowiadane tydzień wcześniej. Sprawdziany mogą zawierać dodatkowe pytania (zadania) na ocenę celującą;
3. Kartkówki obejmujące materiał z trzech ostatnich lekcji, nie muszą być zapowiadane;
4. Prace domowe - dwie w ciągu semestru;
5. Aktywność na lekcji - uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, gdy zgromadzi trzy plusy, gdy uzyska ich mniej, w końcu semestru zostają one zamienione odpowiednio przy dwóch plusach na ocenę dobrą, a przy jednym na dostateczną. W przypadku dużej aktywności na lekcji uczeń może otrzymać kilka ocen bardzo dobrych;
6. Zeszyt przedmiotowy - sprawdzany jeden raz w semestrze;
7. Zeszyt ćwiczeń - sprawdzany po zakończeniu każdego działu;
8. Prace dodatkowe, schematy, plansze, rysunki, materiały wzbogacające zbiory i inne - oceniane w skali "dobry - bardzo dobry" oraz w postaci plusów, które przeliczane są na oceny analogicznie jak za aktywność na lekcji.

W przypadku sprawdzianów pisemnych lub kartkówek przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na oceny cyfrowe wg kryteriów:

• 100% - 95% - ocena bardzo dobra;
• 94 % - 75 % - ocena dobra;
• 74 % - 51 % - ocena dostateczna;
• 50 % - 30 % - ocena dopuszczająca;
• 29 % - 0 % - ocena niedostateczna.

Ocenę celująca uczeń uzyskuje w przypadku, gdy osiągnie 100% punktów i rozwiąże zadanie dodatkowe.

Nauczyciel oddaje sprawdzone prace pisemne w terminie dwóch tygodni.

• Uczeń ma prawo poprawić ocenę niedostateczną i dopuszczającą ze sprawdzianów jeden raz w ciągu dwóch tygodni po oddaniu sprawdzianu. Dla wszystkich chętnych ustala się jeden termin poprawy. Do dziennika obok oceny uzyskanej poprzednio wpisuje się ocenę poprawioną. W przypadku, gdy uczeń zgłosi chęć uzupełnienia braków z przedmiotu, nauczyciel chętnie udzieli pomocy.
• Wystawienie oceny semestralnej i na koniec roku szkolnego dokonujemy na podstawie ocen cząstkowych, przy czym większą wagę mają oceny ze sprawdzianów, w drugiej kolejności są odpowiedzi ustne i kartkówki. Pozostałe oceny są wspomagające.
• Sposoby informowania uczniów. Na pierwszej godzinie lekcyjnej /w każdym semestrze/ zapoznajemy uczniów z PSO. Wymagania na poszczególne oceny udostępniamy uczniom. Oceny cząstkowe są jawne, oparte o opracowane kryteria. Sprawdziany i inne prace pisemne są przechowywane w szkole do końca danego roku szkolnego.
• Sposoby informowania rodziców. Nauczyciel na pierwszym zebraniu informuje rodziców o sposobie oceniania z przedmiotu. O ocenach cząstkowych lub końcowych informuje się rodziców na zebraniach rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotkań z rodzicami, udostępniając zestawienie ocen.
• Narzędzia oceniania. Przy ocenie nauczyciel systematycznie stosuje kartę obserwacji ucznia. Wyniki obserwacji z karty przenosi sukcesywnie do dziennika, zamieniając plusy i minusy na oceny. Przynajmniej raz w miesiącu nauczyciel przeprowadza ankietę samooceny ucznia wg wzoru. Ujęte w karcie obserwacji formy są oceniane stosując następujący przelicznik: trzy plusy ocena bardzo dobra, trzy minusy ocena niedostateczna, dwa plusy ocena dobra, jeden plus ocena dostateczna.
• Ewaluacja programu, procesu kształcenia, osiągnięć uczniów dokonywana jest na podstawie różnorodnych źródeł informacji:
1. ankieta dla uczniów;
2. skrzynka uwag i propozycji;
3. własne obserwacje i wnioski do modyfikacji PSO.

Obszary podlegające ocenie

Osiągnięcia uczniów dotyczą czterech podstawowych sprawności komunikacyjnych - Klasa IV

Sprawność - rozumienie ze słuchu

• uczeń rozumie polecenia związane z działaniem klasy i szkoły;
• rozumie krótkie stwierdzenia i pytania dotyczące jego zainteresowań;
• rozumie komunikat w kontakcie z drugą osobą lub z nagrania dobrej jakości;
• wybiera prawidłową odpowiedź prawda / fałsz;
• łączy wypowiedzi słuchane z tekstem pisanym lub obrazkiem;
• układa historyjki obrazkowe;
• ustala kolejność wydarzeń;
• wyszukuje i zapisuje określone informacje;
• rysuje zgodnie z usłyszanym poleceniem;
• uzupełnia luki w tekście.

Sprawność - czytanie

• rozumie pojedyncze wyrazy i krótkie zwroty przedstawione w znanym sobie kontekście;
• rozumie podstawowe napisy i ogłoszenia ułatwiające orientację w środowisku;
• umie wyszukać w tekstach o przewidywanej treści interesującą go informację;
• rozumie globalny sens prostych tekstów;
• ustala poprawną kolejność tekstu;
• przyporządkowuje tekst do ilustracji;
• przyporządkowuje tytuł do tekstu;
• posługuje się grami (puzzle tekstowe i tangramy).

Sprawność - mówienie

• uczeń potrafi zadawać proste pytania i udzielać prostych odpowiedzi;
• wyrazić w prostych słowach myśli i spostrzeżenia dotyczące najbliższego otoczenia, znanych mu sytuacji;
• potrafi poprawnie artykułować słowa z zakresu poznanego materiału;
• uczeń buduje wypowiedzi dialogowe;
• uczeń wykonuje ćwiczenia z kasetą audio (dialogi, piosenki, ćwiczenia fonetyczne).

Sprawność - pisanie

• uczeń potrafi dostrzegać różnicę między fonetyczną a graficzną formą wyrazu;
• potrafi przepisać słowa i zwroty z tablicy lub książki;
• potrafi uzupełniać tekst zwarty lub dialogowy poznanymi elementami leksyki;
• potrafi posługiwać się prostymi formami użytkowymi (zaproszenie, komunikat);
• potrafi napisać kartkę z pozdrowieniami lub krótki list inicjujący znajomość.

Punktowy system oceniania

I. Kontrakt

1. 50% zaliczonych pozytywnie prac klasowych / sprawdzianów / testów / jest warunkiem koniecznym pozytywnego zaliczenia semestru i roku szkolnego.
2. Obecność na zapowiedzianych formach sprawdzania wiedzy i umiejętności jest obowiązkowa.
3. Jeżeli uczeń był nieobecny z przyczyn usprawiedliwionych, to może przystąpić do zaliczenia w wyznaczonym terminie, nie przekraczającym 2 tygodni i w formie określonej przez nauczyciela (test, sprawdzian, odpowiedz ustna).
4. Jeżeli uczeń był nieobecny z przyczyn nieusprawiedliwionych, to nie ma prawa zaliczania i poprawy - uzyskuje 0 pkt.
5. Uczeń może poprawić jeden raz daną formę. Liczba punktów przyznanych za poprawioną formę sprawdzania jest średnia uzyskanych punktów.
6. Niezapowiedzianych form sprawdzania wiedzy i umiejętności oraz podsumowania całego semestru nie poprawia się.
7. na koniec semestru nie przewiduje się zdawania na ocenę wyższą.

II. Ocenianie punktowe

1. Uczeń może otrzymać w semestrze 100 punktów za prace obowiązkowe. Większą liczbę punktów można otrzymać za wiadomości wykraczające i prace dodatkowe (plus 2 punkty za każdą z dopuszczalnych form).
   Wprowadzono następujące kategorie sprawdzenia wiadomości i umiejętności:
   • sprawdzian / test;
   • kartkówka;
   • odpowiedz ustna;
   • umiejętności praktyczne;
   • zadania domowe;
   • praca na lekcji;
   • inne.
   Z każdej formy można uzyskać określoną liczbę punktów.
2. Przydzielone punkty są to średnie z ocen z każdej formy, np.: 1 sprawdzian - 15 pkt., 2 sprawdzian - 7 pkt., 3 sprawdzian - 10 pkt. Razem = 32 pkt., czyli 32 : 3 = 10,6 po zaokrągleniu 11 pkt. (zaokrąglony < 0,5 w dół > w górę).
3. Inne możliwości zdobywania punktów, prace dodatkowe:
• pisemne opracowanie danego tematu w domu i wygłoszenie referatu;
• wykonanie pomocy naukowych i innych prac, przyznawane pod koniec semestru;
• za udział w konkursie szkolnym;
• za udział w konkursie powiatowym;
• za udział w konkursie krajowym;
• laureat olimpiady wojewódzkiej (ocena celująca).
4. W szczególnych przypadkach, np. u uczniów z częściowymi ograniczeniami możliwości lub sprzężeniami stosowany będzie inny przelicznik punktowy.

III. Kryteria ocen

Semestralnych

• 0 do 40 pkt. - niedostateczny;
• 41 do 55 pkt. - dopuszczający;
• 56 do 70 pkt. - dostateczny;
• 71 do 85 pkt. - dobry;
• 86 do 100 pkt. - bardzo dobry;
• powyżej 100 pkt. - celujący.

Rocznych

• 0 do 80 pkt. - niedostateczny;
• 81 do 110 pkt. - dopuszczający;
• 111 do 140 pkt. - dostateczny;
• 141 do 170 pkt. - dobry;
• 171 do 200 pkt. - bardzo dobry;
• powyżej 200 pkt. - celujący.

Opracowanie: Helena Dopierała-Gawroń