Katalog

Emilia Kowal
Zajęcia zintegrowane, Referaty

Cechy wymowy dzieci sześcioletnich

- n +

Cechy wymowy dzieci sześcioletnich

Większość dzieci pięcio- i sześcioletnich wypowiada się zupełnie zrozumiale, poprawnie, co jest rezultatem opanowania umiejętności precyzyjnego reprodukowania wszystkich głosek - wszystkich elementów słowa. Taką opinię wyrażają niektórzy autorzy, między innymi T. Bartkowska, która analizując wyniki swoich badań stwierdziła, że "normalnie rozwijające się zdrowe dziecko opanowuje technikę mowy około piątego roku życia. W tym wieku powinno poprawnie wymawiać wszystkie dźwięki." (Bartkowska, 1968, s.44)

Ta sama autorka zauważyła jednak, że znaczna część dzieci, bo aż 37% pięcio- i sześciolatków oraz 20% sześcio- i siedmiolatków nie wymawia jeszcze głosek najtrudniejszych to znaczy sz, ż, cz, dż, więc nie opanowało w sposób dostateczny techniki mówienia.

L. Karczmarek śledząc proces doskonalenia się mowy dzieci w okresie swoistej mowy dziecięcej stwierdził, że ukształtowuje się ona pod koniec tego okresu. "W tym okresie, dokładniej w wieku pięciu, sześciu lat, dziecko zdobywa umiejętność wymawiania pełnego zasobu głoskowego języka polskiego." (Karczmarek, 1970, s.42)

Natomiast I.Styczek zauważyła, że dziecko w wieku siedmiu lat powinno w zasadzie wymawiać wszystkie głoski prawidłowo, zdarza się jednak, że okres ten przedłuża się i rozwój bywa nieco opóźniony. Opóźnienie to przejawia się najczęściej w nieumiejętności wymawiania takich głosek jak: sz, ż, cz, dż, r, rzadziej k, g lub spółgłosek dźwięcznych.(Styczek, 1979)

Zdarza się, że najtrudniejsze głoski dziąsłowe sz, dż, cz, dż, dziecko wymawia poprawnie dopiero po ukończeniu siódmego, a nawet ósmego roku życia.

Znaczną trudność może sprawiać przybliżenie przedniej części języka do górnych dziąseł z jednoczesnym wytworzeniem szczeliny (wymowa głosek przedniojęzykowo-dziąsłowych szczelinowych sz, ż), chwilowe zwarcie i równoczesne prawie rozwarcie przedniej części języka z górnymi dziąsłami (wymowa głosek przedniojęzykowo-dziąsłowych zwartoszczelinowych cz, dż).

Wśród sześciolatków zaobserwować można więc znaczne różnice pod względem wymowy, u części dzieci nie zakończył się jeszcze proces różnicowania głosek szeregu sz, ż, cz, dż z szeregiem s, z, c, dz oraz r i l.

Bardzo trudne do wyćwiczenia są ruchy wibracyjne przodu języka tuż przy dziąsłach, warunkujące wymowę głoski r. Dzieci, zanim opanują umiejętność poprawnego wymawiania głoski r, przeważnie unoszą ruchem powolnym, płynnym przednią część języka do przedniej części podniebienia tuż nad dziąsłami, wymawiając zastępczo głoskę l.

Najczęstszą przyczyną tych trudności fonetycznych są słabo wyrobione mięśnie języka oraz zmiana uzębienia dzieci.

Nie wszystkim dzieciom te same wyrazy sprawiają jednakową trudność w wymowie. Czasem nagromadzenie głosek szumiących i syczących w wypowiedzeniu może zaburzyć wymowę wyrazów wymawianych w izolacji poprawnie.

Zróżnicowana jest forma dźwiękowa wypowiedzeń sześciolatków, czyli jej wyrazistość, co jest konsekwencją różnego rodzaju schorzeń narządów oddychania, pobudliwości systemu nerwowego, zaburzeń psychicznych i indywidualnej wrażliwości uczuciowej.

U dzieci sześcioletnich, które opanowały już wymowę zdarzają się kłopoty z realizacją grup spółgłoskowych, zwłaszcza w śródgłosie wyrazu. Wymowa dzieci nie zawsze jest już w pełni doskonała. Czasami wyrazy są poskracane, głoski poprzestawiane, grupy spółgłoskowe uproszczone. Mogą występować zlepki wyrazowe i neologizmy.

Ponadto mogą pojawiać się zaburzenia w wymowie samogłosek. Dzieci sześcioletnie mają tendencję do rozszerzania artykulacji głoski o, która zbliża się do a. Samogłoski wysokie natomiast bywają obniżane, głoska u brzmi niekiedy podobnie jak o, i- jak y.

Charakterystycznym błędem jest również wadliwe wymawianie końcówek wyrazów (zwłaszcza wymowa samogłosek nosowych w wygłosie). Wygłosowe ą zastępowane jest często grupą głoskową om. Niekiedy słyszy się też grupę . Są to tak zwane błędy ortoepiczne, które zazwyczaj wynikają z mowy środowiska.

Wymowa dzieci sześcioletnich narzuca konieczność wyodrębnienia wśród nich kilku grup:
1) dzieci posiadające prawidłową i dobitną wymowę;
2) dzieci, których wymowa jest zgodna z normami systemu językowego, ale niezbyt wyraźna;
3) dzieci posiadające nieustalony jeszcze sposób artykułowania dźwięków;
4) dzieci wymawiające błędnie niektóre głoski

Błędy w formie dźwiękowej można sprowadzić do kilku zagadnień:
-artykulacja dźwięków mowy;
-wyrazistość formy dźwiękowej wypowiedzi (pauzy, akcenty, ton, tempo i siła głosu);
-płynność wypowiedzi.

W ciągu całego okresu przedszkolnego następuje rozwój sprawności artykulacyjnej dzieci. A kształcenie słuchu fonematycznego pozwala coraz lepiej różnicować głoski o brzmieniu podobnym, np. twarde spółgłoski s, z, c, dz, od miękkich ś, ź, ć, dź, dźwięczne od bezdźwięcznych p - b, z - s, d - t, g - k, itd.

Rozwój sprawności artykulacyjnej dziecka na progu szkoły i w wieku szkolnym przebiegać powinien przede wszystkim w płaszczyźnie automatyzacji zdobytych umiejętności, opanowywania wyrazów trudnych oraz lepszego operowania środkami ekspresji.

BIBLIOGRAFIA


1. Bartkowska T., Rozwój mowy dziecka przedszkolnego jako wynik oddziaływań wychowawczych rodziny i przedszkola, Warszawa 1968
2. Karczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1970
3. Kania J, T.,Badania logopedyczne w klasie sześciolatków,(w:) Kwartalnik Pedagogiczny, 1971r., nr16
4. Styczek I., Logopedia, Warszawa 1979
5. Iglicka Z., Charakterystyka właściwości wymowy dziecka w wieku przedszkolnym (4-7 r. życia), (w:) Wychowanie w przedszkolu, 1981r. nr 3.
6. Sachajska E., Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1981
7. Kania J. T, Szkice logopedyczne, Warszawa 1982
8. Rocławski B., Poradnik fonetyczny dla nauczycieli, Warszawa 1986.
9. Rodak H., Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa 1991.
10. Sołtys-Chmielowicz A., O diagnozowaniu dyslalii, (w:) OpuskulaLogopaedica, Lublin 1993.
11. Spałek E., Piechowicz-Kułakowska C., Jak pomóc dziecku z wadą wymowy, Kraków 1994
 

Opracowanie: Emilia Kowal

Wyświetleń: 1863


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.