Katalog

Izabela Sarnowska
Pedagogika, Artykuły

Funkcje i rola wycieczki

- n +

Funkcje i rola wycieczki

Jedną z form organizacyjnych procesu kształcenia, stwarzającą właściwe warunki dla poznania otaczającego środowiska i współdziałania w nim, jest wycieczka. Jest to forma szczególnie atrakcyjna, popularna wśród uczniów, bo przecież jakże odmienna od tradycyjnej lekcji.

Wycieczki stanowią integralny składnik procesu nauczania-uczenia się. W szczególności służą do realizacji tych zadań dydaktycznych, których na lekcji nie można wykonać w sposób skuteczny, zrozumiały dla uczniów, poglądowy. Są one konieczne we wszystkich tych wypadkach, w których rzecz lub zjawisko powinny być poznawane w naturalnym otoczeniu.

Wycieczka jest bardzo ceniona w metodyce nauczania początkowego. Dziecko nie posiada jeszcze rozwiniętej zdolności percepcji zjawisk i procesów opartych na przekazie słownym. Ograniczona zdolność czytania i rozumienia pewnych zjawisk wskazuje na konieczność bezpośredniego kontaktu z rzeczywistością. O ile dojrzały człowiek, posiadający dużą liczbę informacji, może zdobyć wiadomości o świecie z książek czy innych publikatorów, to dziecko jest na niskim poziomie tworzenia i kodowania pojęć oraz struktur wartości.

W pracy lekcyjnej i pozalekcyjnej oraz w wychowaniu równoległym można wyróżnić różne rodzaje wycieczek, zależnie od przyjętego kryterium ich podziału. Ze względu na liczbę uczestników można mówić o wycieczkach indywidualnych, grupowych, zespołowych. Kierując się poznawanymi na wędrówkach po kraju zagadnieniami wyróżnić można wycieczki: biologiczne, botaniczne, geograficzne, historyczne, polonistyczne, zoologiczne i inne. Ze względu na czas trwania wycieczki możemy wyróżnić: wycieczki krótkotrwałe(20-30 minutowe), wycieczki 1-2 godzinne, wycieczki 5-8 godzinne, wycieczki kilkudniowe-krajoznawcze, wycieczki o charakterze gospodarczym, wycieczki do ogrodu botanicznego, zoologicznego oraz do muzeów przyrodniczych.

Wycieczki można podzielić również ze względu na ich miejsce w procesie dydaktycznym. Wtedy wyróżniać będziemy wycieczki: rozpoznawcze, poznawcze, pogłębiające, porównawcza, podsumowująca.

Dobrze przygotowana, przeprowadzona i odpowiednio wykorzystana wycieczka spełnia w procesie wychowawczym różnorodne funkcje. Funkcja poznawcza polega na dostarczaniu dziecku spostrzeżeń, informacji o świecie. Dzięki takim wycieczkom uczeń zdobywa orientację w otoczeniu, wiadomości z różnych dziedzin, odkrywa przyczyny i skutki oraz powiązania różnych faktów i zjawisk. Funkcja kształcąca realizowana jest w rozwijaniu zdolności poznawczych, sfery emocjonalnej i estetycznej, na wyrabianiu umiejętności uczenia się przez obserwację, odkrycia i rozmowy z ludźmi. Funkcja wychowawcza wyraża się w dostarczaniu wzorów postępowania i kształtowaniu umiejętności zachowania się wobec innych ludzi, swoich kolegów, wobec przyrody i wytworów ludzkich. Wycieczki te wpływają na kształtowanie postaw społecznych, umożliwiają współprzeżywanie, uczą koleżeństwa, dyscypliny, solidarności, zaradności życiowej. Funkcja motywacyjna polega na pobudzaniu aktywności poznawczej dziecka. Aktywność ta wyraża się w ożywieniu uczniów, zadawaniu pytań i poszukiwaniu odpowiedzi na nie. Perspektywa wycieczki skłania uczniów do zaciekawienia się określoną tematyką do poszukiwania, czytania, zbierania np. widokówek, rozmów z rodzicami. Wycieczka taka budzi zainteresowania, wyzwala chęć poznania, pomaga w skupieniu uwagi uczniów.

Wycieczki nie traktuje się jako celu samego w sobie, ale jako jedną z najlepszych form, stwarzającą warunki do realizacji celów programu nauczania, przeprowadzenia obserwacji, do zetknięcia uczniów z rzeczywistością, do gromadzenia spostrzeżeń, które stanowią podstawę analizy, syntezy, porównywania, uogólniania, tworzenia pojęć, wnioskowania, rozumienia zjawisk, związków i zależności.

Nauczyciel tak powinien kierować procesem uczenia się uczniów, takie dobierać i integrować treści, metody, środki i formy organizacyjne, aby uczenie się odbywało się różnymi drogami, poprzez wykonywanie różnorodnych czynności oraz w toku samodzielnie podejmowanego wysiłku.

W trakcie każdej prawidłowo zorganizowanej wycieczki występuje uczenie się przez odkrywanie. W wyniku rozwiązywania różnych problemów na wycieczce, dzieci pełnią funkcję aktywnych badaczy, rozwijają samodzielność myślenia i pamięci logicznej, kształcą zdolności poznawcze. Sama wycieczka i zdobywanie na niej wiadomości powodują ogromne zaangażowanie uczuciowe uczniów, co jest związane z uczeniem się przez przeżywanie. To przeżywanie uczuciowe jest silnie związane z sądami wartościującymi. Podczas wycieczki dzieci są o wiele bardziej pobudzone emocjonalnie niż w klasie szkolnej. Dzięki wycieczce uczniowie mają możliwość uczenia się przez przyswajanie i działanie. Nie wszystkie informacje i wiadomości uczniowie mogą zdobyć na wycieczce. Często wiedza ich na dany temat musi być uzupełniona różnymi źródłami (np. przez nauczyciela czy podręcznik). Wycieczki umożliwiają uczniom uczenie się przez działanie. Głównie dzięki wycieczkom do zakładów pracy następuje kształtowanie stosunku dzieci do pracy i własności społecznej. Uczniowie pełnią w czasie wycieczki rozmaite funkcje i zadania. W wyniku uczenia się przez działanie następuje kształtowanie odpowiedzialności za jakość wykonania, wypełniania tych zadań.

Zróżnicowanie i wzajemne powiązane drogi uczenia się niekoniecznie muszą wystąpić w czasie jednej wycieczki.

W nauczaniu początkowym możliwości takie stwarzają zintegrowane cykle tematyczne. Podstawą formułowania takich integralnych cykli tematycznych powinna być prawidłowo przygotowana, przeprowadzona i wykorzystana wycieczka.
 

Opracowanie: Izabela Sarnowska

Wyświetleń: 2326


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.