Ruch jest nieodzownym składnikiem ludzkiego życia, potrzebnym i naturalnym - wykorzystanie metody Marianne i Christophera Knill w pracy z dzieckiem głęboko upośledzonym

Ruch towarzyszy życiu człowieka od narodzin do śmierci, ujawniając się w rożnych formach aktywności. Mowa ruchu lub inaczej mowa ciała stanowi około 70% komunikacji interpersonalnej -porozumiewania się ludzi między sobą.

Ruch ma szczególne znaczenie w przypadku dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym, u których zdolność przemieszczania się jest w znacznym stopniu ograniczona. Metoda opracowana przez Marianne i Christophera Knilla może być kluczem do każdego dziecka bez względu na jego możliwości i stan psychofizyczny.

Podstawowym założeniem tej metody jest stwierdzenie, że rozwój człowieka uzależniony jest od zdolności do nabywania, organizowania i wykorzystania wiedzy o sobie. Z różnych powodów niektórzy z nas mają trudności z nabywaniem i organizowaniem podstawowych informacji o sobie.

W przypadku ludzi głęboko upośledzonych interakcje ze środowiskiem są ograniczone i w efekcie mogą oni wykształcić zburzony obraz swojego ciała. Brak kontroli nad ruchami może spowodować poważne problemy w komunikowaniu się. Taka sytuacja staje się przyczyną ogólnego poczucia braku bezpieczeństwa i zaburzeń emocjonalnych, które z kolei ograniczają możliwości normalnego rozwoju.

Program aktywności Marianne i Christophera Knilla opiera się na świadomości ciała. Wymaga to stworzenia bezpiecznego środowiska, w którym udaje się skoncentrować uwagę dziecka i kierować nią dzięki znaczącym dla niego i motywującym aktywnościom. Bardzo ważnym elementem w programie jest muzyka, która w sposób dynamiczny zmienia człowieka, przekazują napięcie, pobudza do działania, do skupienia uwagi, skłania do wzruszeń.

Używane w programie tematy muzyczne odzwierciedlają rytm i mowę dostosowaną do czynności, której towarzyszą. Używając głosu, śpiewu lub mowy, wyrażenie i melodyjnie "akompaniujemy" każdej aktywności.

Realizowany program powinien być dostosowany do specyficznych potrzeb każdego dziecka.

W pracy z dziećmi głęboko upośledzonymi (z poważnymi uszkodzeniami fizycznymi) korzystam ze specjalnego Programu (SPH). Podstawowe aktywności Programu (SPH) są wyselekcjonowane na podstawie ich motorycznej prostoty na ich opracowanie przeznaczam więcej czasu, a w niektórych przypadkach wydłużam sekwencję. Stopniowo, w miarę jak zapoznają dziecko z wybranymi elementami aktywności, zaczynam przyzwyczajać je do aktywnego uczestnictwa.

W swej pracy spotykam się z dziećmi o różnym stopniu zaburzeń ruchowych i związanymi z tymi trudnościami. W zajęciach z dziećmi, które nie potrafią kontrolować ruchów swojego ciała, nie zachowują równowagi w pozycjach wyższych i nie potrafią samodzielnie zmieniać pozycji ciała, usiąść przemieścić się czy dotknąć przedmiotu pracują najczęściej w pozycjach niskich, przy jak największym kontakcie ciała dziecka z podłożeniem.

Istotne znaczenie dla utrzymania prawidłowej postawy ciała ma kontrola ustawienia głowy. U dzieci z zaburzeniami ruchu ustawienia głowy i ułożenie reszty ciała jest nieprawidłowe. Brak symetrii ułożeniowej, nieprawidłowe ułożenie głowy i kręgosłupa w stosunku do łopatek i miednicy powoduje nieprawidłowe ułożenie rąk i nóg. Brak kontroli ułożenia głowy spowodowany jest zbyt słabymi mięśniami prostującymi kark i tułów. W pozycji siedzącej głowa dziecka opada do przodu, a plecy robią się okrągłe. Aby zapewnić dziecku możliwość uczestnictwa w zajęciach i utrzymania kontaktu wzrokowego stosuję pozycje "wymuszającą" podniesienie głowy i mobilizującą mięśnie karku i grzbietu. Jako wsparcia używam materace, kliny, walki itp. Gdy dziecko potrzebuje wsparcia od tyłu, należy podłożyć materac, naprzeciw umieszczam lustro, tak, aby dziecko mogło zobaczyć się w lustrze i żebym mogła je obserwować i odpowiadać na jego reakcje. Kiedy dziecko osiągnie równowagę może siedzieć na podłożu bądź na opiekunie. Warunkiem stosowania tej pozycji jest możliwość utrzymywania prawidłowego ustawienia nóg dziecka (dotyczy to dzieci ze spastycznością kończyn dolnych) w odwodzeniu i rotacji zewnętrznej.

Dzieci z dużą spastycznością kończyn dolnych powinny być sadzane na wąskim podłożu np. na jednym kolanie czy małym wałku. Lekkie wypchnięcie barków dziecka do przodu ułatwi mu wyprostowanie rąk i manipulację. Bardzo ważne jest przysunięcie dziecka jak najbliżej do siebie, tak abyśmy poprzez wychylenie własnego ciała mogli kontrolować pozycję (ustawienie tułowia i rąk) dziecka.

W sadzie na wałku zwracamy uwagę na prawidłowe ustawienie stóp dziecka na podłodze. Wybór odpowiedniej pozycji siedzącej do ćwiczeń jest uzależniony od możliwości ucznia. Dziecko możemy posadzić w sadzie rozkrocznym plecami do nas, skrzyżnym i skulnym.

Niektóre aktywności z programu Marianne i Christopera Knilla możemy wykonać sadzając dziecko w foteliku, wózku albo na krześle.

Zanim jednak to uczynimy powinniśmy sprawdzić czy wózek jest bezpieczny i zaopatrzony w pasy stabilizacyjne. Winien zapewnić swobodę ruchów i manipulacji, a także symetrię ciała.

Dzięki prawidłowemu pozycjonowaniu dzieci możemy maksymalnie wykorzystać ich możliwości ruchowe.

Jeżeli chodzi o częstotliwość prowadzenia pracy według programów to uzależniam ją od indywidualnych cech dziecka. Często też nie wykorzystują całego programu a jedynie poszczególne elementy, na przykład dla dziecka siedzące w wózku albo na krześle proponuję: - - pocieranie dłoni
- zaciskanie i otwieranie dłoni
- klaskanie
- głaskanie policzków
- głaskanie brzucha.

Dla dzieci głęboko upośledzonych ważny jest wybór pory dnia i odpowiedniego miejsca. Wybieram taką porę dnia, w której dziecko jest optymalnie ożywione. Zanim rozpocznę program, przekonuję się, czy jestem przygotowana, sprawdzam czy magnetofon jest w porządku i czy mam wszystko co będzie mi potrzebne. W czasie realizacji programu używam starannie w sposób wrażliwy i zróżnicowany swojego głosu, aby skoncentrować i wzmocnić uwagę dziecka. Dziecku powinno to pomóc w zrozumieniu powiązań istniejących pomiędzy językiem, muzyką, aktywnością i ruchami własnego ciała.

Realizacja programu aktywności Marianne i Christophera Knilla z dziećmi głęboko upośledzonymi daje dużo satysfakcji i zadowolenia. Dzięki Programowi dziecko staje się świadome powiązań pomiędzy własnymi ruchami obecnością nauczyciela i muzyką, która im towarzyszy. Świadomość ciała uzależniona jest od doświadczenia własnych ruchów w realizacji z ludźmi, przedmiotami i sytuacjami.
 

Opracowanie: Mirosława Linde

Wyświetleń: 1245