Hospitacja diagnozująca jako technika mierzenia jakości pracy

W mierzeniu jakości pracy przedszkola na plan pierwszy wyłaniane są funkcje hospitacji związane z uzyskiwaniem informacji o efektach pracy nauczyciela. Hospitacja zatem w tym procesie jest działaniem kluczowym, ale pod warunkiem, że nie jest ona związana z formalną oceną pracy nauczyciela, a z diagnozą osiągniętych umiejętności wychowanka. Chodzi więc o hospitację diagnozującą, podczas której hospitujemy przede wszystkim wychowanków.

Nie można mówić o mierzeniu jakości w przedszkolu bez wykorzystania hospitacji. Wymaga to przestrzegania w tym procesie pewnych warunków:

1. Zagadnienia hospitacyjne są ściśle sprzężone z realizowanymi w przedszkolu
koncepcjami pedagogicznymi i planem rozwoju przedszkola.
Dlatego tematyka hospitacyjna nie dotyczy zasad i metod nauczania, ale wynika z realizowanych zamierzeń pedagogicznych, prowadzących do zmian w przedszkolu. Oznacza to też, że tematyka hospitacyjna jest różna w różnych placówkach i w zasadzie corocznie zmieniana, stosownie do kolejnych faz realizacji zamierzeń pedagogicznych. Jednocześnie, poprawność merytoryczna i metodologiczna zajęcia jest koniecznym, ale nie wyłącznym, jak w tradycyjnych hospitacjach, warunkiem.

2. Zespoły nauczycielskie tworzą narzędzia do procedur hospitacyjnych.
Narzędzia mogą przyjąć np. postać pisemnego zestawu oczekiwań wobec grupy wiekowej, tj. zaprezentowania przez dzieci podczas hospitowanego zajęcia określonych umiejętności, wiedzy i sprawności. Skonstruowane narzędzia muszą być udostępnione wszystkim nauczycielom (ksero), gdyż posłużą do ustalenia wskaźników w ich pracy z wychowankami, uświadamiając im, co mają osiągnąć w perspektywie najbliższych miesięcy i roku szkolnego. Zespoły nauczycielskie mogą sięgać w trakcie tworzenia narzędzi po przykłady z literatury lub z innych przedszkoli, ale powinni dostosować je do specyfiki własnej placówki i aktualnych potrzeb informacyjnych

3. Nauczyciele indywidualnie ustalają termin hospitacji, podczas której nią nastąpić prezentacja osiągnięć dzieci. W trakcie realizacji zamierzenia pedagogicznego nauczyciel stosuje wskaźniki, aby zorientować się. czy uczniowie osiągają zamierzone efekty. Kiedy dochodzi do wniosku, że stan wiedzy, umiejętności i sprawności dzieci w określonym zakresie zamierzenia pedagogicznego jest co najmniej satysfakcjonujący go, uzgadnia z dyrektorem termin hospitacji.

4. Dyrektor w imieniu nauczyciela i własnym może zaprosić zainteresowanych nauczycieli, rodziców oraz wizytatora do uczestnictwa w hospitacji ukazującej osiągnięcia uczniów, lekcja ma charakter popisu uczniów
(jak na przykład w szkole muzycznej).

5. Rozmowa pohospitacyjna jest spotkaniem nauczyciela i gości. W trakcie spotkania omawiane są mocne i słabe strony wychowanków: co im się udało, a co musza poprawić, przedstawiają opinie również rodzice, goście i nauczyciele. Dyrektor dodatkowo "występuje" w roli gospodarza, który stwarza odpowiednią atmosferę. Ważna jest wypowiedź hospitowanego nauczyciela- a w końcowej części jego wystąpienia formułowane są dalsze oczekiwania wobec uczniów. Istotne jest wyrażenie uznania dla nauczyciela przez dyrektora i - jeśli jest obecny przez wizytatora, oczywiście jeśli są ku temu podstawy. Gdyby lekcja miała zły przebieg, nie należy doprowadzać do spotkania z gośćmi a rozmowa odbywać się powinna wtedy wyłącznie pomiędzy nauczycielem a dyrektorem. Nauczyciel hospitowany, uczniowie, rodzice mogą zadbać o wygląd sali, np. dokonać wystawki osiągnięć. ich wytworów, gazetek klasowych, zdjęć ilp. Spotkanie ma w pełni zobrazować podstawowe znaczenie terminu hospitować (od chińskiego wyrażenia "przychodzie w gościnę")

6. Nauczyciel pisze diagnozę dotyczącą aktualnych umiejętności dzieci w zakresie realizowanego zamierzenia pedagogicznego. Zarysowuje swoje dalsze działania, zakres niezbędnej pomocy ze strony dyrektora, swoje potrzeby związane z doskonaleniem.

7. Dyrektor na podstawie obserwacji zajęcia i przebiegu spotkania dodaje do diagnozy (jako aneks) własną opinię. Te dokumenty wędrują do akt placówki, np. do teczki sprawozdania za rok szkolny albo do akt personalnych nauczyciela, np., gdy zajęcie było sukcesem - do karty osiągnięć nauczyciela, jeśli taki rodzaj dokumentu kadrowego został wprowadzony w przedszkolu. Wszelkie spostrzeżenia merytoryczne natury metodycznej czy organizacyjnej dotyczące nauczyciela w trakcie hospitacji diagnozującej również mogą mieć miejsce ale na marginesie obserwacji dzieci. Jednym wyjątkiem, kiedy powinno mieć miejsce hospitowanie nauczyciela to jego działalność i osiągane wyniki w początkowym okresie pracy w zawodzie. Wtedy sprawy warsztatu są bardzo ważne i muszą być dostrzeżone w adaptacji zawodowej młodego nauczyciela.

Hospitacja diagnozująca ukierunkowana na wychowanka, będąca jedną z technik mierzenia jakości pracy przedszkola posiada bardzo wiele plusów:

- umożliwia skupienie się nie tylko na problemie hospitowanego zajęcia, ale na zagadnieniach szerszych, związanych z realizacją zadań przedszkola,
- uświadamia nauczycielowi jego ważną rolę w przedszkolu,
- mobilizuje nauczyciela do systematycznej pracy na wysokim poziomie,
- zmniejsza dystans między nauczycielem (hospitowanym) i dyrektorem (hospitującym),
- ogranicza stres hospitacyjny obu stron,
- zwiększa odpowiedzialność nauczyciela,
- daje wartościowe informacje o rozwoju dzieci,
- ukierunkowuje przyszłościowo,
- jest okazją do wymiany poglądów,
- pozwala stawiać diagnozy istotne dla pracy pedagogicznej.

Nowe zdefiniowanie hospitacji polegającej na zorganizowanej obserwacji wiedzy, umiejętności i postaw uczniów, praktycznie oznacza, że u- czasie hospitacji koncentrujemy naszą uwagę na aktywności dzieci, w szczególności, czy dzieci wymieniają, nazywają, porównują, definiują, klasyfikują, wartościują, rozwiązują problemy, współpracują ze sobą, potrafią zachować się w procedurach demokratycznych przyjętych w życiu grupy i przedszkola itp.

Proponowany model hospitacji wymusza zmianę. "nastawienia zawodowego" nauczyciela z nastawienia ukierunkowanego na proces dydaktyczny na nastawienie ukierunkowane na rozwój ucznia i wynikające stąd bardzo złożone kwestie skutecznego nauczania.
 

Opracowanie: mgr Beata Woś
Michałowice 17-05-2004r

Wyświetleń: 2832