Trudności adaptacyjne - przezwyciężanie

Nadrzędnym celem działania szkoły jest wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia poprzez harmonijne łączenie nauczania z kształceniem umiejętności i wychowaniem.

Trudności z adaptacją szkolną pojawiają się w każdym okresie nauki, może szczególnie w czasie pobytu dziecka w szkole podstawowej. Trudności te mogą mieć charakter dydaktyczny lub wychowawczy.

Trudności dydaktyczne polegają na rozbieżności pomiędzy poziomem opanowania wiadomości i umiejętności a wymaganiami programowymi.

Trudności wychowawcze to rozbieżność między zachowaniami dziecka, a oczekiwaniami społecznymi zgodnymi z uniwersalnym systemem wartości i nowin moralnych oraz wzorcami zachowań dla danego wieku rozwojowego.

Przyczyny trudności adaptacyjnych:
a) możliwości psychofizyczne dziecka,
b) środowisko rodzinne,
c) środowisko szkolne.

Trudności adaptacyjne mogą ujawniać się jako:
a) brak osiągnięć w nauce,
b) osiągnięcia nieadekwatne do możliwości,
c) zaburzenia relacji społecznych,
d) zaburzenia emocjonalne,
e) zaburzenia aktywności.

Powyższe trudności powodują brak sukcesów szkolnych oraz wyzwalają różne formy zachowań negatywnych. Uczeń może być napastliwy wobec kolegów, arogancki w kontaktach z nauczycielem i rodzicami, nadmiernie zahamowany i apatyczny, może też unikać sytuacji trudnych uciekając się do wagarów.

Trudności adaptacyjne rodzą groźne społeczne konsekwencje opóźnień w rozwoju dziecka, co uzasadnia konieczność wczesnego podejmowania przez szkołę działań interwencyjnych.

Formy pomocy oferowane uczniom z trudnościami w adaptacji szkolnej:
1) indywidualizacja pracy - dostosowanie wymagań do możliwości i potrzeb ucznia, indywidualny program pracy ustalony przez nauczyciela i uwzględniający zróżnicowane tempo pracy oraz specjalistyczne metody nauczania,

2) objęcie uczniów pomocą psychologiczno-pedagogiczną,
3) zorganizowanie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i korekcyjno-kompensacyjnych.
4) rozpoznawanie i diagnozowanie trudności adaptacyjnych ucznia.
5) motywowanie uczniów do wzmożonej pracy,
6) aktywizacja ucznia,
7) profilaktyka zachowań agresywnych i nadpobudliwych,
8) otwarte kontakty w relacji nauczyciel - uczeń, rodzic - uczeń,
9) kreowanie postaw zgodnych z pożądanymi wzorcami społecznymi - realizacja zadań zawartych w Programie Wychowawczym szkoły,
10) współpraca nauczycieli i rodziców w przezwyciężaniu trudności adaptacyjnych

Schemat postępowania
Uczeń z trudnościami dydaktycznymi

L Obserwacja:
- Obserwacja nauczyciela podczas zajęć dydaktycznych,
- Analiza utworów prac dziecka,
- Indywidualna rozmowa z dzieckiem,
- Wywiad z rodzicami,
- Skierowanie dziecka do specjalisty na konsultacje.

II. Diagnoza:
- Diagnoza trudności dydaktycznych postawiona przez: nauczyciela, psychologa, pedagoga szkolnego, bądź placówkę diagnostyczną (poradnia psychologiczna. sanatorium, psychiatra, neurolog).

III. Działania postdiagnostyczne
A. Nauczanie zintegrowane B. Nauczanie blokowe A. Nauczanie zintegrowane:
1. Zadania nauczyciela:
Udział dziecka w zajęciach zespołu korekcyjne - kompensacyjnego w szkole.
Indywidualizacja procesów nauczania ze szczególnym zwróceniem uwagi na specyficzne zaburzenia dziecka,
Ścisła współpraca z domem rodzinnym, szczególnie w zakresie prac do wykonania w domu (dokładny instruktaż rodziców),
Współpraca z terapeutami szkolnymi w celu stymulacji rozwoju,
Wspieranie dziecka emocjonalnie przez wychowawcę, danie możliwości
sukcesu na forum klasy,kierowanie dziecka na kontrolne badania w celu ustalenia tendencji
rozwojowych.

2. Zadania rodzica:
Dostosowywanie się oraz wykorzystywanie zaleceń zawartych w badaniach
psychologiczno - pedagogicznych, bądź zaleceń wynikających z obserwacji
nauczyciela,
Stymulacje rozwoju dziecka w domu rodzinnym,
Współpraca w zakresie dodatkowych badań specjalistycznych (neurolog,
psychiatra),
Rzetelne i uczciwe informacje o pracy dziecka w domu.

3. Zadania ucznia:
Ze względu na okres rozwojowy dziecko będzie poddawane szerokiemu wspomaganiu rozwoju zarówno intelektualnemu jak i emocjonalnemu. Osoby wspomagające pamiętać jednak powinny o PRAWACH DZIECKA. zachowywać higienę pracy umysłowej i adekwatnie stosować wypoczynek do wysiłku. We wszelkich działaniach nie może zabraknąć zajęć sportowych. które są poważnym instrumentem stymulującym.

B. Nauczanie blokowe:

1. Zadania nauczyciela:
Przygotowywanie indywidualnego programu terapeutycznego w przypadku zaburzeń sprzężonych (dydaktycznych i emocjonalnych); w tym celu powołanie zespołu: psycholog, pedagog szkolny, wychowawca, nauczyciele uczący danego ucznia, Skierowanie dziecka do udziału w zajęciach kompensacyjnych nauczania zintegrowanego, Indywidualizowanie wymagań, dostosowanie do obniżonych możliwości,

Wszechstronna stymulacja rozwoju dziecka (kierowanie na zajęcia rozwojowe, wspomagające, a także reedukacyjne),
Współpraca z terapeutami szkolnymi
Współpraca z domem rodzinnym w dziedzinie spraw stymulujących rozwój
oraz redukujących zaburzenia,
Organizowanie pomocy koleżeńskiej,
Kierowanie ucznia na kontrolne badania w celu ustalenia tendencji
rozwojowych i efektów pracy terapeutycznej.

2. Zadania rodzica:
Współpraca ze szkołą w ramach realizacji zaleceń diagnostycznych.
Praca na zasobach dziecka (mocna strona),
Stymulacja rozwoju dziecka w środowisku rodzinnym,
Współpraca w zakresie dodatkowych badań diagnostycznych (neurolog.
psychiatra),
Rzetelna i uczciwa informacja o pracy dziecka w domu.

3. Zadania ucznia:
Udział we wszelkich działaniach rozwijających, bądź reedukujących zaburzenia proponowane przez szkołę, bądź specjalistyczne poradnie.
Zaangażowanie we wszystkie formy aktywności proponowane przez wychowawcę, bądź terapeutów,
Zgłaszani do wychowawcy, bądź osób zaufanych pojawiających się trudności. nieprzyjemnych stanów emocjonalnych, bądź wszelkich zagrożeń wynikających z funkcjonowania w życiu szkolnym
Rozwijanie swoich umiejętności i zasobów intelektualnych bądź artystycznych.

We wszelkich oddziaływaniach na dziecko należy pamiętać o zachowaniu jego PRAW. a nade wszystko nie przyczynić się do dodatkowych urazów.

Schemat postępowania Uczeń z zaburzonym zachowaniem
I. System oddziaływań wobec ucznia stosującego przemoc
II. System oddziaływań wobec ucznia będącego ofiarą przemocy.
III. System oddziaływań wobec ucznia wykazującego inne zachowania problemowe,
IV. System oddziaływań wobec środowiska ucznia.

I. Etapy oddziaływań w stosunku do sprawcy agresji
1. Rozmowa o faktach
- jasne przedstawienie tematu, konkretnych zdarzeń (bez uogólnień np. zawsze, ciągle).
- prezentacja wersji wydarzeń przez agresora w celu dowiedzenia się podłoża i mechanizmów zachowań agresywnych, bądź patalogicznych,
2. Odwołanie się do ustalonych norm (Statut Szkoły, Program Wychowawczy, zasady etyki. Dekalog).
- bez względu na wyjaśnienia ucznia mówimy o naruszeniu przez niego norm zachowania,
- żadne usprawiedliwienie nie daje prawa do zachowań agresywnych bądź patologicznych.
3. Poszukiwanie rozwiązań.
- szukanie rozwiązań przez ucznia, które w przyszłości zapobiegną występowaniu negatywnych sytuacji,
uczeń sam odnajduje rozwiązanie, bądź przy pomocy nauczyciela
- działania na rzecz poszkodowanego.
4. Rozmowa o konsekwencjach
- uświadomienie uczniowi jakie będą konsekwencje jeśli podobne systacje będą się powtarzać (odwołanie się do Statutu Szkoły).

II. Etapy oddziaływań w stosunku do ofiary przemocy

Cele rozmowy
1. Pomoc w wyrażeniu, odreagowaniu i zrozumieniu swoich uczuć.
2. Danie dziecku wsparcia ze strony dorosłego.
3. Odbarczenie od poczucia winy,
4. Pokazanie związku pomiędzy tym wydarzeniem, a aktualnym zachowaniem.
5. Uzgodnienie z ofiarą formy pomocy.
6. Pomoc oferze w zrozumieniu całej sytuacji i jego roli w tej sytuacji,

Etapy oddziaływań
1. Rozmowa o faktach
- ułatwienie opowiedzenia i odreagowania,
2. Potrzeby i zachowania
- związki pomiędzy zachowaniem a obecną sytuacją.
3. Wsparcie
- interpretacja przez dorosłego wydarzenia
4. Poszukiwanie rozwiązań
- wypracowanie i uzgodnienie z ofiarą form przemocy.

III. Etapy oddziaływań w stosunku do ucznia wykazującego inne (uzależnienia, łamanie przepisów szkolnych) zaburzone zachowania

1. Rozmowa o faktach wg schematu rozmowy ze "sprawcą agresji"
2. Nawiązanie współpracy z rodzicami. Systematyczne spotkania zarówno z ojcem, jak i matką (unikanie spotkań indywidualnych z jednym rodzicem).
3. Wypracowanie przez Zespół Wychowawczy poszerzony o nauczycieli przedmiotów uczących dane dziecko jednolitego frontu oddziaływań wobec ucznia z problemem.
- indywidualny program profilaktyczny (wykorzystanie schematu oddziaływań wobec "Ucznia z problemem dydaktycznym").
4. Włączenie ucznia w pracę grupy socjoterapeutycznej na terenie szkoły, bądź poradni psychologicznej.
5. Pogłębienie zrozumienia podłoża zachowań ucznia poprzez konsultacje w specjalistycznych ośrodkach (neurolog, psychiatra, psycholog kliniczny).
6. W szczególnych sytuacjach wspieranie się instytucjami działającymi na rzecz dziecka (Sąd Rodzinny, Policja, Centrum Pomocy Rodzinie. MOPS i inne).

IV. Etapy oddziaływań wobec środowiska ucznia wykazującego zaburzone zachowanie.

1. Systematyczne poznawanie przez nauczycieli środowiska w jakich żyją uczniowie.
2. Indywidualne spotkania wychowawców, bądź terapeutów szkolnych z rodzicami ucznia (eliminacja spotkań indywidualnych z matką, bądź ojcem).
3. Wspólne z rodzicami ustalanie programów zaradczych, wychowawczych wobec dziecka, ewaluacji systemów wychowawczych panujących w domu dziecka.
4. Konsekwentne i systematyczne dopingowanie i sprawdzanie podjętych działań.
5. Włączanie rodziców w pracę grup wsparcia dla rodziców dzieci wykazujących zaburzone zachowanie.
6. Pedagogizacja
- dostarczanie przez wychowawców, terapeutów szkolnych, dyrekcję szkoły informacji rodzicom nt. etapów rozwojowych dziecka, zagrożeń uzależnieniami, zdrowego stylu życia, ale także przepisów i norm panujących w szkole.
7. Konsultacje w specjalistycznych ośrodkach.

SYSTEM INTERWENCJI WEWNĄTRZSZKOLNEJ

I ZASADY POSTĘPOWANIA:
1. Pierwsza osobą rozpatrującą agresywne zachowania ucznia jest wychowawca.
2. W przypadku powtarzania się sytuacji wychowawcy pomaga pedagog szkolny.
3. W przypadku braku efektów sprawą zajmuje się Szkolny Zespół Wychowawczy.
4. Ostatnią instancją podejmującą odpowiednie decyzje jest dyrektor szkoły.

II ŚRODKI ZARADCZE:

1. Częste indywidualne rozmowy wychowawcy i pedagoga z uczniami agresywnymi oraz wzmożona obserwacja tych uczniów.
2. Nawiązanie stałego kontaktu z rodzicami ucznia w celu poznania środowiska rodzinnego.
3. Systematyczne i wspólne oddziaływanie wychowawcze domu rodzinnego i szkoły. (Otoczenie uczniów serdecznością i zrozumieniem, bezwarunkowa akceptacja ucznia mimo jego niewłaściwego zachowania.
5. Konsekwentna postawa wychowawcy wyrażającego rzeczywiste uczucia wzbudzone przez zachowanie ucznia - od uznania do negacji.
6. W kontaktach i rozmowach z uczniami przejawianie postawy będącej przykładem Zachowania pozbawionego agresji i przemocy.
7. Stosowanie wobec uczniów agresywnych odpowiednich kar wynikających ze Statutu Szkoły oraz wewnętrznego regulaminu. \
8. Kierowanie spraw uczniów zachowujących się wyjątkowo agresywnie do odpowiednich instytucji i poradni specjalistycznych.

UWAGA!
Wychowawcy obowiązkowo zgłaszają do pedagoga szkolnego każdorazowy przypadek stosowania agresji lub przemocy przez ucznia. Pedagog szkolny odnotowuje zgłoszone przypadki w "Ewidencji zachowań agresywnych".
 

Opracowanie: Danuta Dybciak-Bocian
Pedagog szkolny
Szkoła Podstawowa nr 5 w Łukowie

Wyświetleń: 4397