Technologia informacyjna a edukacja

Wraz z rozwojem nowych technologii wkroczyliśmy na drogę globalizacji i tworzenia się społeczeństw informacyjnych, w których wiedza staje się czynnikiem decydującym. Biorąc pod uwagę, że ciągły przyrost wiedzy zmusza nas do efektywniejszego wykorzystania czasu przeznaczonego na edukację młodego pokolenia, mamy świadomość, iż tylko nowoczesna edukacja jest dzisiaj w stanie zapewnić awans cywilizacyjny dzieciom i młodzieży. Znalazło to odbicie wśród ogólnych zadań szkoły zapisanych w dokumencie reformy edukacji: "Podstawie programowej kształcenia ogólnego" .[1]

Jednym z najważniejszych zadań szkoły jest stworzenie uczniom warunków do nabycia umiejętności poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz posługiwania się w tym technologią informacyjną rozumianą jako "zespół środków i narzędzi, jak również innych technologii, które służą wszechstronnemu posługiwaniu się informacją" [2]. Najważniejszym zaś zadaniem edukacji informatycznej jest stworzenie uczniom szansy na korzystanie przez nich z technologii informacyjnej, a w szczególności z komputera na drodze zdobywania wykształcenia. W dobie łatwego dostępu do Internetu, programów multimedialnych, programów do stosowania twórczych i kreatywnych środków wyrazu rośnie rola szkoły w kształtowaniu umiejętności poszukiwania informacji. Komputery wraz z nowoczesną technologią posługiwania się informacją stanowią dla edukacji szansę odejścia od encyklopedyzmu, czyli od przekazywania przez nauczyciela i gromadzenia przez uczniów dużych zasobów informacji, ku tworzeniu u uczących się pewnych struktur poznawczych (umysłowych) na bazie niewielkiego zasobu podstawowych informacji oraz wyrabiania umiejętności ciągłego kształcenia się i radzenia sobie z pojawiającymi się nowymi zasobami informacji.

Większość dziedzin wiedzy charakteryzuje się nagromadzeniem olbrzymich zasobów informacji. Nauczanie nie może więc skupiać się na przekazywaniu przez nauczycieli faktów i gromadzeniu ich przez uczniów, ale powinno oferować uczniom te podstawowe wiadomości i umiejętności, za pomocą których będą oni sami potrafili docierać do potrzebnych im informacji. W uczeniu się wykorzystujemy wszystkie te czynności, które przewidziane są w teorii komunikacji. Uczący się musi dotrzeć do potrzebnych mu informacji, dlatego powinien umieć selekcjonować podawane informacje, zgromadzić, przetworzyć i wygenerować własne, aby je przesłać innym członkom społeczeństwa informacyjnego.

Stan taki osiągnąć można dzięki zastosowaniu w dydaktyce między innymi technologii informacyjnej.

W związku z powyższym można stwierdzić, że obecnie nie powinniśmy stawiać już pytania: Czy stosować komputer w nauczaniu? Wyparte ono powinno być pytaniem: Jak stosować komputery? Odpowiedź na nie jest prosta: komputery można wykorzystywać do wspomagania obu elementów procesu dydaktycznego, tj. nauczania i kontroli osiągnięć ucznia. W nauczaniu wspomaganym komputerowo, komputer może pełnić następujące funkcje:
- informacyjną, która polega na przekazywaniu uczniowi nowych treści będących przedmiotem nauczania,
- ćwiczeniową, która polega na wykorzystaniu komputera do kształtowania określonych umiejętności i sprawności intelektualnych bądź manualnych oraz na umożliwieniu symulacyjnego przeprowadzania doświadczeń,
- kontrolną, w której jest maszyną dydaktyczną zdolną do zadawania pytań, oceniania odpowiedzi oraz generowania kolejnych kroków w sposób określony przez nauczyciela lub ucznia (możliwość dostosowania stopnia trudności do poziomu intelektualnego osoby kontrolowanej).[3]

W związku z powyższym, można stwierdzić, że komputer jako pomoc dydaktyczna, narzędzie pracy nauczyciela i ucznia okazuje się urządzeniem najbardziej przydatnym ze względu na wszechstronność zastosowania.

Perspektywa rozwoju nauki zmusza do widzenia go jako niezbędnego środka w szeroko rozumianym procesie edukacji, a jego możliwości multimedialne wyznaczają nowy sposób uczenia się i przekazywania wiedzy.

Właściwe nauczanie technologii informacyjnej możliwe jest tylko wtedy, gdy w procesie nauczania biorą udział nauczyciele większości przedmiotów. Komputer wykorzystywany jest wówczas jako narzędzie, a nie cel sam w sobie, i właśnie taką rolę powinien pełnić w procesie kształcenia.
Warto również się zastanowić, jakie wartości edukacyjne można znaleźć w poszczególnych dziedzinach technologii informacyjnej i w jakim stopniu mogą się one przyczynić do poprawy uczenia się i nauczania.

Technologia informacyjna służy wszechstronnemu posługiwaniu się informacją i komunikowaniu się. Informacja w nauczaniu może pochodzić z dowolnej dziedziny kształcenia, być wykorzystywana w celach poznawczych i wychowawczych, a dzięki możliwościom współczesnej technologii informacyjnej - znajdować się w dowolnym miejscu na Ziemi.

Technologia informacyjna wspomaga zdobywanie wykształcenia oraz głębsze poznawanie i rozumienie świata przez umożliwienie i ułatwienie docierania do rzeczywistych zasobów informacji. Wzmaga tym samym twórczą aktywność uczniów, pomaga w ujawnianiu i rozwijaniu zainteresowań oraz kierowaniu własnym rozwojem.

Wykorzystując komputer w procesie dydaktycznym, dajemy uczniom możliwość uczenia się formułowania problemu i analizowania możliwości uzyskania jego optymalnego rozwiązania. Wypracowane przez dzieci konkluzje wyrabiają u nich nawyki myślenia twórczego i pojęciowego. Jest zatem realizowany cel procesu nauczania i uczenia się poprzez przyswajanie wiadomości, umiejętności i wartości oraz monitorowany jest proces dydaktyczno-wychowawczy. Poprzez korzystanie ze sprzętu informatycznego wyrabiany jest nawyk do skoncentrowania się i dobrego zorganizowania swej pracy. Wykorzystanie środka informatyki do opracowania nowego materiału, bądź samodzielnego wykonywania zadań przez uczniów przyczynia się do powstania pozytywnej motywacji w czasie nauki. Taka motywacja powinna być podtrzymywana w każdym momencie procesu dydaktyczno- wychowawczego. Rozbudza ona także aktywność poznawczą uczniów i umiejętność rozwiązywania przez nich sytuacji zadaniowych i problemów o różnym stopniu trudności.

Reasumując: Komputer jest narzędziem kształcenia, które może oferować i organizować nauczanie-uczenie się. Rola komputera w tym przypadku sprowadza się do wspomagania istniejącego programu kształcenia. W efekcie komputer może być użyty do odbioru tych samych treści programowych, jakie występują w uczeniu tradycyjnym. Występuje tu szereg korzyści jak np. wzrost efektów uczenia się. Praca z komputerem wymusza na uczącym się przestrzegania pewnych zasad w zakresie zbierania, przetwarzania i prezentowania wiadomości, sprzyja wzrostowi umiejętności logicznego rozumowania, jasnego wyrażania myśli, precyzowania problemów i hipotez. Nabycie tych umiejętności poszerza możliwości w obrębie całokształtu działań edukacyjnych, przyczyniając się do ogólnego rozwoju oraz do wzrostu skuteczności samodzielnego uczenia, która jest nadrzędnym celem edukacji.

Jako konkluzja niech posłużą słowa Piotra Jana Klimińskiego:
"Najważniejsze jest to, żeby uczeń wiedział,
gdzie i jak szukać tego, czego nie wie."

Przypisy:
1. Rozporządzenie MEN z dnia 15 lutego 1999r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego, [w:] Dz. U. Nr 14, poz. 129, zm. Nr 60, poz.642.
2. E. Gurbiel, G. Hardt-Olejniczak, E. Kołczyk, H. Krupicka, M. Sysło, Informatyka. Poradnik dla nauczycieli szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 1999, s. 5.
3. H. Krystkowiak., Komputer i nauczanie, "Nowe w Szkole" , nr 2/1999-2000, s. 22.
 

Opracowanie: Bogumiła Kula
PSP w Radoszewicach

Wyświetleń: 1325