Instrukcja "dopóki" While ... Do

Klasa: III LO
Czas trwania: 45 minut

Cele lekcji

Poznawczy

• uczeń powinien poznać praktyczne podstawy pisania programów;
utrwalić podstawy tworzenia algorytmów;

Kształcący

• uczeń powinien umieć skonstruować prosty algorytm oraz napisać prosty program do skonstruowanego algorytmu;

Metody nauczania

• ćwiczenia;
• wykład;

Środki dydaktyczne

• tablica;
• podręcznik;
• komputer i oprogramowanie;

Przebieg lekcji

• podanie tematu lekcji i uświadomienie uczniom celu lekcji;
• sprawdzenie wiadomości z lekcji poprzedniej (np. z takich zagadnień, których znajomość jest niezbędna na obecnej lekcji);
• podanie nowego materiału;
• kontrola i utrwalenie wiadomości i umiejętności: sformułowanie pytań dotyczących celów lekcji;
• podsumowanie;
• zakończenie: zadanie pracy domowej.

Kierowanie procesem przyswajania wiadomości i kształtowania umiejętności.

Instrukcja while ... do (instrukcja "dopóki")

Konstrukcja ta służy do organizacji obliczeń, które będą wykonywane tak długo jak wyrażenie znajdujące się po słowie while jest prawdą. Tak skonstruowana pętla może nie zostać wykonana ani razu. Instrukcja ta służąca do opisywania iteracji ze sprawdzaniem warunku na początku ma postać:

while wyrażenie do

instrukcja

Instrukcja występująca po słowie do jest jedną instrukcją prostą lub strukturalną, a wyrażenie (najczęściej porównanie) daje wartość logiczną.

Ilustracją użycia tej pętli może być kontynuacja przykładu zastosowania instrukcji for. Po zsumowaniu pierwszych 44 liczb będziemy kontynuować obliczenia do momentu aż Suma nie stanie się większa od zmiennej Wartość. Może się więc zdarzyć, że dodatkowe sumowanie nie zostanie wykonane ani razu.

while Suma<=Wartosc do

begin

Licznik:=Licznik+1;

Suma:=Suma+Licznik

end;

Wielość instrukcji służących do organizacji cyklicznych obliczeń skłania do zadania pytania dotyczącego reguł i zasad ich stosowania. W przypadku obliczeń powtarzających się z góry określoną liczbę razy, gdzie warunkiem zakończenia jest osiągnięcie przez licznik określonej wartości, naturalne jest zastosowanie pętli for. Możliwe jest w tym przypadku wykorzystanie także instrukcji repeat lub while, co ilustrują poniższe przykłady.

Licznik:=0.

Suma: =0;

repeat

Licznik: =Licznik+1;

Suma:=Suma+Licznik

until Licznik=44;

Licznik:=1;

Suma: =0;

while Licznik<=44 do

begin

Suma: =Suma+Licznik;

Licznik:=Licznik+1

end;

W przypadku warunku kończenia wykonywania pętli innego niż wykonanie określonej liczby cykli naturalne jest stosowanie pętli repeat lub while. Generalnie biorąc mogą być one stosowane zamiennie, choć w przypadku pętli, które mogą się nie wykonać ani razu lepiej jest używać konstrukcji while. Poniższe przykłady ilustrują to najlepiej.

Epsilon: =0.01;

Suma:=0.0;

Licznik:=0;

Wyraz: =le33;

while Wyraz>Epsilon do

begin

Licznik:=Licznik+1;

Wyraz. =1/ (Licznik+7);

Suma:=Suma+Wyraz

end;

if Suma<Wartosc then

repeat

Licznik: =Licznik+1;

Suma:=Suma+Licznik

until Suma>Wartosc;

Na koniec omawiania tych instrukcji kilka słów podsumowania. Pluralizm instrukcji organizujących obliczenia iteracyjne sprawia, że nie ma jedynie słusznego rozwiązania. Stwierdzenie sztuka programowania nie jest więc terminem stosowanym na wyrost. Możemy wskazać jedynie najbardziej naturalne w danym przypadku struktury. Tak jak stosunkowo łatwo jest rozgraniczyć obszar stosowania instrukcji for, tak podział stref wpływów między repeat i while jest znacznie bardziej skomplikowany. Badania stwierdzają, że zdecydowana przewaga należy do repeat. Domena while to sytuacje, gdzie warunek jest badany przed rozpoczęciem pętli.

Wielość instrukcji iteracyjnych stawia pod znakiem zapytania celowość stosowania tak zwanych schematów blokowych np. do budowy fragmentu programu ilustrującego obliczanie sumy szeregu z zadaną dokładnością. Klocki te nie zawierają bowiem odpowiednich pudełek służących do modelowania repeat .. until i while .. do, powstały bowiem znacznie wcześniej.

Opracowanie: Bożena Jadżdżewska