Potrzeby życiowe pleśniaka białego

Scenariusz lekcji

(na podstawie podręcznika Przyroda 5 wyd. Żak)

Cele nauczania:
a) z zakresu wiadomości uczeń potrafi:
- wymienić potrzeby życiowe pleśniaka białego
- wyjaśnić jakie znaczenie mają grzyby pleśniowe dla człowieka i w przyrodzie
b) z zakresu umiejętności uczeń potrafi:
- określić warunki jakie sprzyjają rozwojowi pleśniaka
- uzasadnić, że pleśniak jest saprofitem
- porównać pleśniaka z innymi grzybami
- zaproponować sposób uniknięcia grzybicy
c) z zakresu postaw uczeń jest przekonany o konieczności unikania spożycia spleśniałych produktów

Metody: obserwacja, pogadanka, wykład.

Formy pracy: indywidualna, zespołowa.

Materiały i pomoce: wyhodowane okazy pleśniaka, gotowe preparaty mikroskopowe, mikroskop, lupa.

Lekcja poprzedzona jest pracą domową uczniów polegającą na wykonaniu doświadczenia - hodowli pleśniaka białego w różnych warunkach (przy braku odp. temperatury, wilgotności, światła, pokarmu oraz w warunkach optymalnych)

Przebieg lekcji:

1. Faza wstępna
Wprowadzenie:
Na poprzedniej lekcji zaczęliśmy omawiać nową grupę organizmów - grzyby. Poznaliśmy już pierwszych przedstawicieli, którymi są jednokomórkowe drożdże. W jaki sposób rozmnażają się te grzyby? Do czego ich używamy?
Drugim grzybem, którego poznamy na dzisiejszej lekcji jest pleśniak biały. Mieliście już z nim na pewno do czynienia, a ostatnio hodowaliście swojego własnego pleśniaka. Czy wasze doświadczenie powiodło się?

2. Faza główna
Uczniowie na podstawie własnych hodowli określają w jakich warunkach z powodzeniem uzyskali pleśniaka, a w jakich nie pojawił się. Na tej podstawie odpowiadają na pytanie:
Czego więc pleśniak potrzebuje do życia?
Czy pleśniak potrzebuje światła? Nie. A jakim organizmom światło jest potrzebne?
Oczekujemy odpowiedzi, że roślinom, organizmom samożywnym, stąd wyciągamy wniosek, że
Pleśniak jest organizmem cudzożywnym, odżywiającym się podobnie jak drożdże martwą materią organiczną, czyli jest saprofitem.
Pora bliżej przyjrzeć się naszemu bohaterowi. W niektórych słoikach widać wyraźną "pajęczynkę" utworzoną z cienkich niteczek. Jest to grzybnia. Na szczytach niektórych niteczek widać ciemne kuleczki. Jak myślicie co to takiego? Zarodnie. A co takiego znajduje się w zarodniach? Zarodniki. Do czego będą one służyły? Do rozmnażania.
Przechodzimy do obserwacji mikroskopowej pleśniaka, może to być preparat świeży lub stały. Na jej podstawie uczniowie wykonują schematyczny rysunek, zaznaczając na nim grzybnię i zarodnie.
Parę lekcji wstecz zastanawialiście się, czy bakterie są złe czy dobre dla człowieka. Zdania były podzielone. Wyszło na to, że mają swoje dobre i złe strony. A jak będzie z grzybami pleśniowymi? Posłuchajcie uważnie wywiadu, jaki przeprowadzili wasi koledzy i postarajcie się ołówkiem wypełnić tabelę.
Rozdajemy uczniom tabelki podzielone na pozytywne i negatywne działanie, zadaniem uczniów będzie wychwycić z czytanego tekstu dobre i złe aspekty działalności pleśni. Dwoje uczniów odczytuje tekst z podziałem na role.

Wywiad z grzybem pleśniowym

Redaktor: Serdecznie witam widzów w naszym cotygodniowym programie "Rozmowy z..." Dzisiaj zaproszenie do rozmowy przyjął pan Grzyb Pleśniowy. Mam nadzieję ze obecność naszego gościa pozwoli nam ustalić czy jego ugrupowanie polityczne STP, czyli Stowarzyszenie Grzybów Pleśniowych działa na korzyść naszego społeczeństwa.
Czy może nam pan wyjaśnić, czym właściwie jest pleśń?

Grzyb pleśniowy: Pleśnie to długie nitkowate strzępki zwane grzybnią rozpływające się po materiale, który stanowi ich pożywienie, albo zadomawiają się w jego środku. Przypominamy pajęczynkę w różnych barwach od białej po niebieską.

Redaktor: Jesteście grzybami a nie nosicie kapeluszy?

Grzyb pleśniowy: Tak, to prawda.

Redaktor: Gdzie najczęściej można was spotkać?

Grzyb pleśniowy: Właściwie wszędzie chociaż generalnie uwielbiamy wilgoć i ciepło. Najlepiej nam w saunach, basenach, i tu wspomnę, że mokre stopy to dla nas smaczny kąsek, no i jesteśmy oczywiście w waszych łazienkach i kuchniach. Tam dodatkowo mamy łatwo dostępny pokarm. Niektóre z pleśni bardzo lubią stare przedmioty zwłaszcza książki i gobeliny.

Redaktor: Czy dobrze rozumiem, chwali się pan tym, że atakuje naszą skórę, psuje żywność i niszczy inne rzeczy w naszych domach?

Grzyb pleśniowy: Trochę nam to ułatwiacie. Zadbajcie o to, aby wszystko było należycie zabezpieczone, a nas tam nie będzie. A jeśli już znajdziecie nas np. na dżemie to pora się z nim rozstać i absolutnie nie wpadać na pomysł, aby zeskrobywać nas tylko z wierzchu, bo niektórzy z nas wytwarzają trucizny przenikające w głąb produktu. Gdyby jednak zechciała pani spojrzeć na nas z nieco innej strony to zrozumie pani, że nie zawsze czynimy wam na złość. Uczestniczymy w procesie rozkładu, oczyszczamy środowisko z obumarłych szczątek i odpadków.

Redaktor: No tak rozumiem. Można powiedzieć, że pełnicie rolę odkurzacza, który usuwa to co jest już martwe. Ale też wywołujecie grzybice i alergie u ludzi!

Grzyb pleśniowy: To niestety prawda, ale na pocieszenie dodam, że wystarczy dobrze dbać o skórę, zmieniać obuwie, dobrze wycierać stopy, a na basenach stosować klapki - to jeśli chodzi o grzybicę, a tylko niewielki procent z nas wywołuje uczulenia i tylko niektórzy ludzie są na nas wrażliwi.

Redaktor: A po czym poznać nadwrażliwość na pleśń?

Grzyb pleśniowy: Jeśli źle się pani czuje przy prasowaniu, w wilgotnej łazience, w piwnicy czy w trakcie spaceru pośród jesiennych liści to może wskazywać o nadwrażliwości na pleśń. Jednak muszę tu dodać, że pleśnie używane są do produkcji antybiotyków np. dobrze znanej penicyliny, ale nie służą jedynie do produkcji leków.

Redaktor: Tak, a do czego jeszcze?

Grzyb pleśniowy: Na przykład do produkcji kwasu cytrynowego, napojów alkoholowych, fermentacji kawy. Ostatnio pleśnie są szeroko stosowane przy wyrobie serów. Lubi pani ser camembert? Mamy swój udział jego miękkiej skórce.

Redaktor: Jestem wielbicielką serów i na początku byłam przeciw waszemu stowarzyszeniu, a teraz mam sporo wątpliwości. Nasza rozmowa nie wykazała więc jednoznacznie, czy pleśnie są wrogiem czy przyjacielem człowieka. Zostawiamy to osądowi naszych widzów. Dziękuję panu za spotkanie, a państwu za uwagę.

Wspólnie z uczniami sprawdzamy, co zapisali w tabelach, uzupełniamy braki, korygujemy błędy, niektórym aspektom np. chorobom wywoływanym przez grzyby poświęcamy chwilę dyskusji. Uzupełnioną tabelę uczniowie wklejają do zeszytu.

3. Faza podsumowująca
Polecamy wykonanie wybranych ćwiczeń lub utrwalamy wiadomości zadając pytanie kontrolne np.
W jakich warunkach żyje pleśniak biały?
Dlaczego jest on saprofitem?
Jak zbudowane jest ciało pleśniaka?
Jakie znaczenie pozytywne / negatywne mają grzyby pleśniowe?
Jak uchronić się przed grzybicą?
Dlaczego nie należy spożywać spleśniałych produktów?

W ramach pracy domowej możemy polecić ułożenie krótkiej rymowanki z zakresu profilaktyki grzybicy np.

Aby nie mieć grzybicy stóp	Dbaj o nogi i pielęgnuj je,
Wszystko jak każe higiena rób.	A grzybica nie dopadnie cię.

Jeśli grzybicy nie chcesz mieć
Swoje obuwie musisz mieć.

Klapki na nogach dla nóg ochrona,
Bo grzybica nie próżnuje - gołe nogi atakuje.
 

Opracowanie: Gabriela Larm

Wyświetleń: 7041