Katalog

Krystyna Kozar
WOS, Artykuły

Globalizacja

- n +

Globalizacja

Globalizacja należy do pojęć, które w ostatnich latach zrobiły zawrotną karierę. Od kilku lat odgrywa centralną rolę w dyskusjach polityków, ekonomistów i socjologów. Jest nie tylko podstawowym pojęciem teoretycznym, ale również hasłem politycznym i ideologicznym, mobilizującym zwolenników i oponentów do określonych działań politycznych. Dla części politycznej prawicy w krajach rozwiniętych, globalizacja stanowi rodzaj ideologicznego wybawienia. Prawica dostrzega w procesach globalnych zagrożenie dla instytucji państwa narodowego i tożsamości narodowej kultury.

Wśród badaczy istnieją różnice poglądów dotyczące ujmowania natury procesu globalizacji. Kontrowersje dotyczą zarówno źródeł omawianego zjawiska, jego natury, jak i rodzaju zmiany społecznej, jaką wywołuje. Odnośnie genezy zjawiska globalizacji, formułuje się następujące stanowiska:
a) dla ekonomistów źródło globalizacji znajduje się głównie w sferze ekonomicznej, zwłaszcza w mobilności kapitału finansowego i ruchliwości zasobów siły roboczej
b) dla badaczy kultury globalizacja jest przede wszystkim konsekwencją zróżnicowania się i równoczesnej uniwersalizacji wzorów kulturowych.

Zdaniem Ronigera (1995) współczesna globalizacja charakteryzuje się:
a) transnacjonalizacją wzorów kulturowych
b) kontynentalizacją wymian ekonomicznych
c) regionalną translokalizacją
d) wzrostem znaczenia lokalności

Na złożoność zjawiska globalizacji zwraca uwagę Giddens. Wymienia on cztery główne wymiary globalizacji:
a) współczesną, kapitalistyczną gospodarkę
b) system organizacji politycznej państwa narodowego
c) międzynarodowy podział pracy
d) międzynarodowy porządek militarny

M. Bauman określa globalizację jako proces niekontrolowany i żywiołowy sprowadzający się do "globalnych następstw, z reguły niezamierzonych i nieprzewidywalnych, a nie do globalnych w swym założeniu przedsięwzięć". Dla McMichaela (1996), globalizacja jest koncepcją rozwoju społeczno-gospodarczego, posiadającego określone założenia polityczne i filozoficzno-ideologiczne, kierowanego przez międzynarodowe elity instytucji finansowych, a odnoszącego się do całości świata w celu umocnienia porządku kapitalistycznego.

W odniesieniu do natury zmian, jakie niesie ze sobą globalizacja, ścierają się poglądy akcentujące jakościowy charakter przemian oraz wzrost natężenia zmian jedynie ilościowych. McMichael zwraca uwagę, że globalizacja "nie jest jedynie ilościowym rozszerzaniem się stosunków towarowych, ale raczej szczególną odmianą społecznej organizacji, jaka pojawiła w światowym systemie kapitalistycznym na skutek historycznych przemian".

Z kolei Strassoldo podkreśla, że "trend w kierunku globalizacji jest bardzo stary": w teorii ekologii społecznej został zidentyfikowany jako "ekologiczna ekspansja". Pomimo różnic występujących w definicjach pojęcia "globalizacja", większość autorów jest zgodna, że jest to proces historyczny kończący industrialną epokę organizacji społecznej charakteryzujący się ponadnarodową dyfuzją kapitału finansowego i wzorów kulturowych, dla których podstawą jest rozwój technologii.

Definicje wyjaśniające proces globalizacji

Globalizacja jest zjawiskiem wielowymiarowym i stanowi przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin nauki. Z naukowego punktu widzenia możemy stwierdzić, że jest ona procesem interdyscyplinarnym. Wśród ekonomistów powszechnie akceptowana jest definicja globalizacji:
a) sprowadzająca się do nieistnienia granic
b) zredukowania barier między narodami

Rozumie się ją także jako specyficzne zmiany w tradycyjnych wzorcach produkcji międzynarodowej, inwestycji i handlu. Pojęcie globalizacji nie dotyczy tylko ekonomii, ponieważ istnieją definicje wybiegające poza ekonomiczne ujęcie tego problemu. Globalizacja pojmowana jest także jako związek między wzajemnie zachodzącymi na siebie interesami biznesu i społeczeństwa. Globalizacja jest terminem wieloznacznym, który do tej pory nie występował w polskich słownikach wyrazów obcych. Wyjaśniają nam tylko znaczenie pojęcia "globalny", z którego możemy wywnioskować, że istotą globalizacji jest ogólnoświatowy zakres określanych przez nią zjawisk.

W literaturze ekonomicznej i politologicznej termin "globalizacja" stosuje się do procesów oraz zjawisk politycznych, gospodarczych, socjologicznych oraz ich efektów. Pojęcie to stosuje się obecnie w kilku różnych znaczeniach:
- trend w zarządzaniu strategicznym, który polega na konieczności kreowania produktów światowych i ich przystosowania do specyficznych oczekiwań, gustów i kultur odbiorców1
- proces, na który składają się zjawiska lub działania o wymiarze ogólnoświatowym2
- w znaczeniu ekonomicznym jest najczęściej odnoszona do działalności gospodarczej, gałęzi gospodarki, rynków branżowych, przedsiębiorstw, konkurencji3
- najbardziej zaawansowana forma umiędzynarodowienia działalności gospodarczej realizowanej na płaszczyźnie rynków, sektorów (branż) i przedsiębiorstwa.4

Z powyższych definicji globalizacji wynika, że pojęcie to łączone jest z produktem, gustami, preferencjami oraz kulturą odbiorców. Termin "globalizacja" oznacza również rozwój różnych powiązań między podmiotami życia międzynarodowego a także wzajemne oddziaływanie we wszystkich sferach życia społecznego, począwszy od umiędzynarodowienia rynków i kapitału po kulturę masową, migrację ludności i wspólną troskę o zapewnienie pokoju.

Można przyjąć także definicję B. Parkera, która trafnie oddaje istotę tego zjawiska. Według niej, globalizacja to "rosnąca przenikalność wszelkiego rodzaju granic, mianowicie granic fizycznych, takich jak czas i przestrzeń, granic narodowo-państwowych, granic gospodarek, branż i organizacji oraz mniej namacalnych granic takich jak normy kulturowe i założeń dotyczących tego, jak się robi pewne rzeczy tutaj"? 5

Natomiast według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju(OECD) "globalizacja jest procesem polegającym na tym, że rynki i produkcja w poszczególnych krajach są od siebie bardziej zależne wskutek wzrastającej dynamiki handlu, dobrami i usługami oraz dynamiki przypływu kapitału i technologii" 6

Globalizacja nie jest procesem wyłącznie ekonomicznym ale także kulturowym, cywilizacyjnym, a dla wielu osób także ideologicznym, np. jako tzw. "amerykanizacja" gospodarki światowej, wzorów postępowania modelu konsumpcji. W literaturze przedmiotu można zauważyć, że termin "globalizacja" posiada trzy aspekty:
- odnosi się do procesu umiędzynarodowienia stosunków społecznych
- oznacza nową fazę modernizacji i rozwoju kapitalizmu przy zwielokrotnieniu stosunków międzynarodowych
- określa nowe tendencje w rozwoju kultury

Generalnie globalizacja oznacza raptowne zwiększenie liczby ponadnarodowych instytucji i organizacji, przenikanie się różnych kultur i konsolidacji środków komunikacji masowej na przestrzeni nienarodowej, a globalnej. Efektem tego procesu są przeobrażenia świadomości społecznej, czego przejawem jest np. rosnące poczucie wzajemnej zależności i uzupełniania się pomiędzy mieszkańcami globu.7

Przy definiowaniu globalizacji, wielu autorów posługuje się także pojęciem międzynarodowej współzależności ekonomicznej oznaczającej określoną sytuację "wzajemnych zależności lub wzajemnego, nie zawsze proporcjonalnego, polegania danego kraju na zasobach innych krajów i regionów, wywołaną dotychczasowym rozwojem wymiany międzynarodowej".8 Wzrost wzajemnych zależności ekonomicznych prawie wszystkich krajów świata doprowadził do ukształtowania się gospodarki globalnej. Oznacza to gospodarkę funkcjonującą w obszarze całej naszej planety, na której pod wpływem wielu czynników politycznych, rynkowych, konkurencyjnych doszło do umiędzynarodowienia czynników produkcji, przyczyniają się do tego prywatne firmy, a szczególnie duże korporacje ponadnarodowe. Zwraca się uwagę, że mamy obecnie do czynienia z globalizacją rynków, która odnosi się do integracji produktu, a także globalizacji rynków kapitałowych. Globalizacja przejawia się głównie we wzroście współzależności rynków i produkcji. W większości krajów świata przez handel towarami i usługami, międzynarodowe przepływy kapitału oraz technologii. Konsekwencją takich działań jest ukształtowanie się określonego międzynarodowego podziału pracy i specjalizacji produkcji. Obecnie bardzo trudno jest określić, w którym kraju dany produkt został wyprodukowany, ponieważ firmy rozmieszczają produkcję swoich wyrobów w wielu różnych krajach. Oprócz globalizacji rynków występuje także globalizacja całych gałęzi przemysłu(sektorów) i globalizacja firm. Globalizacja rynków oznacza zrastanie się różnych i początkowo niezależnych rynków w różnych krajach w ponadnarodowe rynki światowe. Następstwem jest zacieśnienie wzajemnych powiązań handlowych, inwestycyjnych i umownych między gospodarkami różnych krajów. Dzięki rozwojowi transportu i telekomunikacji, a także postępującej liberalizacji handlu międzynarodowego granice nie stanowią już bariery dla działalności gospodarczej różnych przedsiębiorstw. Działania te integrują kraje w ramach transnarodowych systemów produkcyjno-handlowych. Rynki globalne charakteryzują się dużą intensywnością handlu granicznego i silną, międzynarodową konkurencją. Globalizację rynków ułatwia ujednolicenie światowej podaży, a także, chociaż w mniejszym stopniu, ujednolicenie światowego popytu.9

Większość definicji dotyczących wyjaśnienia pojęcia globalizacji jest zgodna w jednym zasadniczym punkcie, mianowicie globalizacja to proces stopniowego kurczenia się czasoprzestrzeni, w której poruszamy się i w której działamy. Tak definiowana globalizacja stanowi podstawowe wyzwanie dla cywilizacji końca XX wieku. Równocześnie globalizacja to swoista szansa, zwłaszcza w perspektywie chrześcijańskiego dążenia do powszechności. Kurczenie się czasoprzestrzeni to nie zjawisko fizyczne, lecz głębokie odczucie. Wynika ono z ciągłego zacieśniania się więzów współzależności, przede wszystkim między podmiotami gospodarczymi. Współzależność oznacza ogólną zależność: "Nie tylko ja zależę od kogoś, ale równocześnie on zależy ode mnie". Cybernetycy nazywają taki układ sprzężeniem zwrotnym. Oddziałujemy na siebie w coraz krótszych odstępach czasu, coraz więcej rzeczy dzieje się w czasie rzeczywistym, niezależnie od odległości. Tak więc globalizacja to spiętrzenie się pętli sprzężeń zwrotnych w niezwykle skomplikowane sieci, które nas wszystkich ogarniają jako jednostki, jako przedsiębiorstwa, jako państwa. 10

Rozwój gospodarczy ostatnich lat polega głównie na powstawaniu takich właśnie sprzężeń zwrotnych oraz wielopoziomowych struktur przetwarzających i produkujących różnego typu informacje, które w ostatecznej analizie oddziaływują na tzw. procesy rzeczywiste. Tak zdefiniowana globalizacja może być postrzegana jako konsekwencja rozwoju technicznego, który w XIX wieku pozwolił na emancypację przepływu informacji od przepływów rzeczywistych.

Kurczenie się czasoprzestrzeni jest procesem długofalowym, który został przyspieszony przez ostatnie 10 lat. Dzięki postępowi w zakresie technologii, a z drugiej strony dzięki upadkowi muru berlińskiego, który stawiał opór powstawaniu sprzężeń ponadgranicznych.

Proces ten doprowadził do uwolnienia się stosunków i współzależności ekonomicznych od kontroli oraz od układów politycznych wpisanych w terytorium. Tak scharakteryzowana globalizacja spoczywa na dwóch, całkiem innej natury podłożach:
a) podłożu technologicznym
b) podłożu politycznym

Ich splot jest warunkiem wystarczającym i koniecznym, aby zjawisko globalizacji mogło wystąpić. Możemy wyróżnić pięć wymiarów globalizacji, które są zarówno jej konsekwencjami, jak i czynnikami napędowymi:
a) pierwszy wymiar globalizacji to wzrost sektora usług
b) drugi wymiar globalizacji to finanse
c) trzeci wymiar globalizacji to korporacje transnarodowe
d) czwarty wymiar globalizacji to społeczeństwo, gdzie "wygrywający zabiera wszystko"
e) piąty wymiar globalizacji jest natury antropologicznej związany z pojawieniem się nowego gatunku człowieka "homo financiarus" 11

Globalizacja w sferze gospodarczej - jako zjawisko o zróżnicowanym charakterze - ma szereg aspektów, które można podzielić na trzy grupy:

a) polityka - to upadek komunizmu zapoczątkowany przemianami w Polsce w latach 80., uwieńczony zburzeniem muru berlińskiego w 1989 roku, oznaczał zanik wieloletniego podziału świata na "pierwszy", tzw. wolny świat, "drugi", komunistyczny i "trzeci", czyli kraje rozwijające się. Transformacja w "drugim świecie" zmierza ku demokracji na wzór "pierwszego świata", a "trzeci świat" stracił swą jednorodność wraz ze słabnięciem dominacji politycznej państw byłego ZSRR i polaryzacją gospodarczą krajów Południa
b) ekonomia - to liberalizacja wymiany gospodarczej, zarówno handlu, jaki i przepływów kapitałowych, oraz regionalna integracja gospodarcza. Obecnie zakres działalności gospodarczej, która ma zasięg lokalny lub krajowy, jest niewielki. W każdej gospodarce rynkowej funkcjonują stosunkowo nieliczne przedsiębiorstwa, które nie kupują materiałów i nie sprzedają swych produktów na rynkach zagranicznych. W coraz większym stopniu zjawiska występujące na odległych obszarach mają wpływ nawet na drobne przedsiębiorstwa, działające na lokalnych rynkach. Nasilenie tych relacji jest zróżnicowane i największe w tych sektorach, gdzie wzorce konsumpcji podlegają najsilniejszej homogenizacji, gdzie produkcja jest stosunkowo kapitałochłonna i oparta na najnowszej technologii
c) technologia - rozwój technologii produkcji i komunikacji spowodował kurczenie się przestrzeni i doprowadził do wysokiej intensywności kontaktów podmiotów gospodarczych w skali świata, powodując tym samym wzrost współzależności gospodarczej.

W połowie lat 80. tych powstał termin "globalizacja" jako określenie głębokich przemian, zachodzących w gospodarce światowej. Powszechne i zasadnicze zmiany organizacji produkcji, konsumpcji i inwestycji, będące następstwem ekonomicznej liberalizacji programów dostosowawczych i kurczącej się roli państwa w gospodarce. Prowadzą one do nasilania się współzależności rynków i produkcji w poszczególnych krajach.

Obecnie globalizacja odnosi się nie tylko do gospodarki. Przekształceniom w sferze gospodarczej towarzyszą głębokie zmiany w sferze społecznej, kulturowej, politycznej, środowiska naturalnego i kwestii bezpieczeństwa na świecie. W końcu naszego stulecia kapitał, zanieczyszczenie środowiska, przestępczość i terroryzm, idee i wartości przepływając z coraz większym nasileniem ponad granicami państw.12

W artykule prasowym "Oblicza globalizacji" autor, Filip Kwiatek, próbuje zdefiniować pojęcie globalizacji, zwracając uwagę na wielopłaszczyznowość i zróżnicowanie tego procesu. Zwraca uwagę, że mimo trwającej od wielu lat dyskusji, nie udało się wypracować jednej, zwięzłej i ogólnie akceptowanej definicji globalizacji. Można określić globalizację jako zespół procesów w niemal wszystkich dziedzinach życia społecznego (polityce, gospodarce, kulturze, społeczeństwie), prowadzących do powstania ponadnarodowych, globalnych relacji, rynków i związków, zniesienia barier i granic w handlu, transporcie, przepływie informacji i nowych technologii. Mówiąc prościej, globalizacja to umiędzynarodowienie, czyli integracja w skali globalnej.13

"Gazeta Wyborcza" w artykule "Globalizacja z ludzką twarzą" próbuje wyjaśniać pojęcie globalizacji podkreślając, że jest to pogłębianie się kulturowych, politycznych i gospodarczych powiązań pomiędzy państwami, ich społeczeństwami i gospodarką. Globalizacja sama w sobie nie jest ani zła, ani dobra - jest nieuchronna. Ma ona pozytywne i negatywne skutki, o które toczą się dyskusje ostre spory.

Historyczne tło procesu globalizacji

Globalizacja opisuje procesy dotyczące całej kuli ziemskiej (łac. globus, "okrągła bryła", "kula"). Samego zjawiska globalizacji możemy doszukiwać się już w czasach istnienia Imperium Rzymskiego. Termin "globalizacja" wszedł do obiegu językowego dopiero w połowie XX wieku. Początkowo globalizację wiązano z rozwojem światowych systemów komunikacyjnych, dzięki którym wszelkie informacje zostają upowszechnione wśród całej niemal ludności naszego globu.

Pierwszymi technicznymi oznakami globalizacji był telegraf, radio i telefon, a także system metryczny. Obecnie tymi symbolami są współczesne media takie jak telewizja, telefonia komórkowa i Internet. W wirtualnej przestrzeni komputerowej każdy terminal jest zglobalizowany, tj. dostępny dla wszystkich uczestników, niezależnie od ich lokalizacji. Za pośrednictwem globalnej sieci komputerowej można dokonać wielu operacji, np. transferu pieniędzy, przesłania informacji, konsultingu, złożenia zamówienia, zakupu określonego towaru Wszystkie działania odbywają się szybko i sprawnie, bez konieczności osobistego kontaktu z usługodawcą.14

W artykule "Oblicza globalizacji" autor Filip Kwiatek zwraca uwagę, że od epoki wielkich odkryć geograficznych możemy zauważyć zintegrowane dążenie człowieka do rozwoju, nowych odkryć cywilizacyjnych i technologicznych, ustalania coraz to lepszych standardów życia.15

Termin "globalizacja" jest używany od niedawna, natomiast sygnały o procesach globalizacyjnych w gospodarce światowej pojawiły się w połowie lat 60. tych. Marshall McLuhan analizował wpływy kultury konsumpcyjnego społeczeństwa Zachodu w globalnej wiosce (McLuhan, 1968). Raport dla Klubu Rzymskiego Granice wzrostu to kolejny sygnał o światowej współzależności w dziedzinie zasobów naturalnych i możliwości ich wykorzystania przez człowieka (Meadows et al., 1972). Następnym etapem jest działalność Alvina Tofflera (1986). Zapowiedział on nadejście ery społeczeństwa postindustrialnego, w którego funkcjonowaniu kluczową rolę odgrywa komunikacja elektroniczna.

Obecne przemiany w gospodarce światowej sięgają swymi korzeniami jeszcze wcześniejszych okresów. Sam proces pogłębiania się zależności ekonomicznej w skali gospodarki światowej sięga okresu XIX wieku i wcześniej.

Obecna fala integracji światowej gospodarki jest często porównywana do przemian właściwych dla rewolucji przemysłowej. Procesy globalizacyjne w XIX wieku wynikały przede wszystkim z przemian zachodzących w sferze przetwarzania surowców. Towarzyszył temu wzrost udziału przemysłu przetwórczego w produkcji i zatrudnieniu.16

Termin "globalizacja" został użyty w literaturze po raz pierwszy w połowie lat 80. tych. Opisano wtedy zjawiska kulturowe i religijne we współczesnym świecie, a autorem tego opisu był angielski socjolog, R. Robertson.

Uważał on, że "globalizacja jako koncepcja odnosi się zarówno do" zmniejszania się "świata jak i zwiększania stopnia pojmowania świata jako całości..." obydwa te czynniki wzmacniają globalną współzależność i pojmowanie świata jako jedności w XX wieku. Procesy zbliżania się odległych społeczeństw i religii w wyniku globalizacji doprowadziły do stworzenia globalnej, czyli uniwersalnej etyki i systemu wartości wspólnego dla globalnej społeczności. Artykuł R. Robertsona i F. Lechnera opublikowany został w 1985 roku, ale termin ten coraz częściej pojawiał się w literaturze socjologicznej. W 1990 roku globalizacja opisywała zjawiska i procesy nie tylko z perspektywy socjologii, ale również ekonomii, technologii, politologii i językoznawstwa.

W powszechnym użyciu słowo "globalizacja" używane jest do określenia zjawisk pojawiających się w dwóch obszarach: socjologicznym i ekonomicznym. Opisywane zjawiska mają zasięg światowy, wielowarstwowy i charakteryzują się niezwykłą szybkością rozpowszechniania dzięki rewolucji technologicznej. W literaturze poświęconej problematyce globalizacji wyróżnia się również globalizację militarną, polityczną, kulturową, ekologiczną.17

Istota i przejawy globalizacji

O globalizacji przesądzają liberalne warunki dla rozwoju przypływów kapitałowych towarów, wiedzy. W konsekwencji rynek zaczyna działać nie tylko w ramach gospodarki narodowej, ale w ramach gospodarki światowej. W tym sensie globalizacja to proces ograniczania barier dla mechanizmów rynkowych działających ponad granicami krajów. Proces globalizacji oznacza więc wzrost swobody przepływu kapitału, towarów, czynników produkcji między krajami. Jest to stopniowy zanik granic gospodarczych i jakościowy skok w mobilność czynników produkcji. Globalizacja w gospodarce światowej nie jest zjawiskiem nowym, a obecny jej etap ma wiele nowych cech odróżniających ją od etapów poprzednich. Przed 1913 rokiem przepływ kapitałów i wymiana walut odbywały się bez przeszkód. Wyższe były natomiast cła. Łatwy był także przepływ ludzi, ponieważ paszportów nie potrzebowano. Regres nastąpił między I-szą wojną światową a latami 60. tymi. Współczesne przyspieszenie nastąpiło w połowie lat 80. tych, gdy zanotowano wyraźny postęp w liberalizacji handlu i przepływów kapitałowych. Dalsze zdynamizowanie procesu nastąpiło po 1989 roku. Wiązało się to z rozpadem ZSRR, zjednoczeniem Niemiec i urynkowieniem gospodarek należących wcześniej do tzw. "drugiego świata". Nowy etap globalizacji związany jest z rewolucją intelektualną, telekomunikacyjną, zanik konkurenta dla kapitalizmu. Są to czynniki tworzące silny impuls dla liberalizacji handlu, obrotów kapitałowych oraz przepływu wiedzy i informacji. Możemy wyróżnić cztery czynniki wypływające na warunki istnienia globalizacji:
a) rozwój transportu, informatyki i telekomunikacji
b) liberalizacja międzynarodowych stosunków gospodarczych, likwidująca bariery celne, stawiająca na swobodę wymiany walut i wolność w przepływie kapitału
c) rozwój kompatybilnej infrastruktury biznesu
d) korzystne warunki psychologiczne i ideologiczne18

Globalizacja, będąc procesem niszczenia barier granicznych, prowadzi do likwidacji narzędzi i sposobów ochrony przed konkurencją zewnętrzną. Prowadzi to do sytuacji stawiania ludzi, przedsiębiorstw, państw przed niczym nie ograniczoną konkurencją.

Coraz bardziej wolny rynek różnicuje ludzi wchodząc w konflikt z demokracją. Proces globalizacji to stawianie nie tylko na konkurencję, ale i coraz większa komercjalizacja sfer, co może doprowadzić do tego, że człowiek zepchnięty zostaje do funkcji konkurenta, a nie podmiotu tego świata.

Zakończenie

Globalizacja ma pozytywne, jak i negatywne skutki. Do pozytywnych skutków możemy zaliczyć wymianę informacji, która pomaga w tworzeniu społeczeństw obywatelskich, ułatwia migrację. Do negatywnych skutków globalizacji możemy zaliczyć wzrost dysproporcji między terenami biednymi i bogatymi. Negatywnym przejawem globalizacji jest też dewastacja środowiska naturalnego. Wzrostowi nowych technologii i rozwojowi ekonomicznemu towarzyszą zanieczyszczenia w przyrodzie.

Z 233 gatunków ssaków aż 50% jest zagrożonych wyginięciem. Co minutę ubywa na świecie 21 hektarów lasów, a do atmosfery dostaje się 12000 ton dwutlenku węgla, powodując globalne ocieplenie. Rocznie 3 miliony osób umiera z powodu zanieczyszczenia powietrza, a 5 milionów z powodu skażonej wody.

Coraz częściej produkuje się modyfikowaną genetycznie roślinność, która jest zagrożeniem dla zdrowia i życia konsumentów. Negatywnym przejawem globalizacji jest wzrost znaczenia ponadnarodowych koncernów. Dążenie do maksymalizacji zysków odbywa się kosztem najuboższych i pokrzywdzonych.

Duże znaczenie dla przyszłości mają działania zmierzające do naprawy mechanizmów światowej gospodarki, które przynoszą szkodę ludziom biednym i pokrzywdzonym na skutek dysproporcji gospodarczych. Biorąc pod uwagę cały proces globalizacji, nie można jednoznacznie stwierdzić, czy jest to proces całkowicie pożyteczny lub szkodliwy. Papież Jan Paweł II stwierdził, że globalizacja nie jest sama w sobie ani dobra, ani zła. Będzie taka, jaką uczynią ją ludzie.

BIBLIOGRAFIA

1. A. Zaorska, Ku globalizacji, Przemiany w korporacjach trans narodowych i w gospodarce światowej, PWN, Warszawa 1998
2.G. S. Yip, Strategia globalna, PWE, Warszawa 1996
3. A. Gwiazda, Globalizacja i regionalizacja gospodarki światowej, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2000
4. Z. Bauman, Globalizacja, PWI, Warszawa 2000
5. A. Rzepka, Globalizacja - istota i podstawowe jej przejawy, PWE, Sandomierz 2002,
6. Z. Wołodkiewicz-Donimirski, Podstawowe objawy globalizacji w światowej gospodarce, 7.Biuro Studiów i Ekspertyz - Kancelaria Sejmu RP, Warszawa 2000.
8. A. Gwiazda, Międzynarodowa współzależność ekonomiczna we współczesnym świecie, Warszawa PWN 1985,
9. pod redakcją Jacka Klicha, Globalizacja, Instytut Studiów Strategicznych (ISS), Kraków 2001,
10. A. Bączkiewicz, Gospodarka i społeczeństwo w dobie globalizacji, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2000,
11. M. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002,
12. "Oblicza globalizacji", Zielony Sztandar nr 8, 23 lutego 2003
13.W. Szymański, Globalizacja - wyzwania i zagrożenia, Difin, Warszawa 2001,
14. "Globalizacja z ludzką twarzą" Gazeta Wyborcza, 13-14 września 2003

 

Opracowanie: mgr Krystyna Kozar

Wyświetleń: 4491


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.