Katalog

Małgorzata Szczepańska
Pedagogika, Referaty

Współpraca ze środowiskiem lokalnym

- n +

Współpraca ze środowiskiem lokalnym

Warunkiem pomyślnej realizacji przez szkołę zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych jest pozyskanie do współpracy rodziców, samorządów terytorialnych, zakładów pracy, placówek kulturalnych i sportowych, czyli tych wszystkich ogniw społecznego ruchu wychowawczego, które ponoszą odpowiedzialność za właściwe kształtowanie osobowości i postaw młodego pokolenia.

Problem jest bardzo szeroki, lecz skoncentruję się przede wszystkim na współpracy szkoły z domem rodzinnym. Rodzice są głównymi partnerami w pracy wychowawczej i opiekuńczej szkoły. Od tego jak ułoży się współpraca tych dwóch partnerów zależy powodzenie trudnego procesu wychowawczego. Już pierwsze zetknięcie dziecka z życiem społecznym w przedszkolu czy szkole poprzedzone jest oddziaływaniem wychowawczym i poznawczym jego pierwszych nauczycieli, tj. rodziców. Przedszkole, a następnie szkoła muszą nie tylko pogłębiać i rozwijać wpływy domu rodzinnego, ale nieustannie czerpać z doświadczeń osób emocjonalnie najbliższych dziecku. Oczywiście należy tu wnieść zastrzeżenie, że mowa jest o zdrowej wychowawczo atmosferze w rodzinie i domu rodzinnym. Przecież to rodzina formułuje psychikę dziecka, daje pierwszą wiedzę o życiu i świecie, wpaja zasady moralne, rozbudza uczucie i kształtuje wyobraźnię. W pełnieniu tych obowiązków szkoła winna udzielać rodzinie wszechstronnej pomocy. Dlatego w szkole i w nauczycielach rodzice powinni znajdować najbliższych pomocników, sojuszników i przyjaciół. Należy jednak pamiętać o tym, że współdziałanie rodziny i szkoły musi opierać się na zaufaniu, życzliwości i wzajemnym szacunku.

Na ogół są stosowane formy współdziałania z rodzicami w ramach spotkań zbiorowych i indywidualnych.
Współdziałanie w ramach spotkań zbiorowych może przybrać formę:
- spotkań roboczych,
- spotkań towarzyskich,
- spotkań z ekspertem.

Najczęściej są one organizowane przez wychowawców klas.

Spotkanie robocze,
czyli tzw. Wywiadówki mają na ogół charakter informacyjny. Następuje na nich wzajemna wymiana informacji o uczniu:
a) zapoznawanie rodziców z programem pracy szkoły,
b) z podstawowymi kryteriami ocen,
c) z systemami nagród i kar,
d) z zestawem wymagań dydaktycznych i wychowawczych,
e) postępami uczniów w nauce,
f) ustalenie sposobów likwidowania niepowodzeń szkolnych,
g) informowanie o zachowaniu się w grupie rówieśniczej,
h) przeciwdziałanie trudnościom wychowawczym,
i) informowanie szkoły przez rodziców o stanie zdrowia dziecka,
j) zainteresowaniach dziecka,
k) o trudnościach wychowawczych,

na spotkaniach roboczych ma miejsce pedagogizacja rodziców. Udanym sposobem jej przeprowadzania jest postawienie i uzasadnienie określonego problemu o treści pedagogicznej w czasie nie dłuższym niż 10 - 15 minut i podjęcie dyskusji na jego temat łącznie z jej podsumowaniem. Warto przy tym pamiętać, iż rodzice interesują się szczególnie praktycznym zastosowaniem wiedzy teoretycznej; niemal wszystko, co słyszą o rozwoju i wychowaniu chłopców i dziewcząt, percypują i rozumieją na tle dotychczasowych doświadczeń z własnym dzieckiem oraz osobistych przeżyć z dzieciństwa i młodości. Dlatego w dyskusji warto nie szczędzić konkretnych przykładów, wziętych z życia rodziny i szkoły, a przede wszystkim pozwolić rodzicom zabrać głos.

Ważnym uzupełnieniem spotkań roboczych są spotkania towarzyskie. Obejmuję one spotkania okolicznościowe spotkania z okazji różnych uroczystości i imprez organizowanych w szkole. Spotkania okolicznościowe odbywają się w warunkach kameralnych, nierzadko na gruncie neutralnym, np. w mieszkaniu rodziców czy w parku. Są najczęściej wynikiem nieplanowanych, przypadkowych okoliczności, a niekiedy są celowo podejmowane, zarówno z inicjatywy wychowawcy, jak i rodziców. Omawia się na nich sprawy interesujące obie strony. Bardziej formalny charakter mają spotkania z okazji uroczystości i imprez. Spotkania te przybierają nierzadko postać inscenizacji, wieczorku literackiego czy tanecznego połączonego z częścią artystyczną, pokazu gimnastyki artystycznej, różnych konkursów lub zawodów sportowych. Mogą także stanowić przegląd różnorodnych umiejętności uczniów; są istotnym czynnikiem, bo to od nich głównie zależy przebieg i poziom zorganizowanej imprezy. Ponadto wprowadzają do życia szkolnego nowe atrakcyjne elementy. Dla zaproszonych rodziców są niejednokrotnie dopingiem do dalszych świadczeń na rzecz szkoły, jak również do wzmożonej troski o własne dziecko.

Inną formą współdziałania z rodzicami w ramach spotkań zbiorowych są spotkania z ekspertem. Polegają one przeważnie na uważnym wysłuchaniu rodziców przez psychologa, pedagoga, prawnika, lekarza lub pracownika naukowego. Zadaniem ich jest ustosunkowanie się do omawianych przez rodziców spraw. W spotkaniach takich bierze dział zazwyczaj jeden ekspert, specjalnie w tym celu zaproszony. Skupiają one rodziców o podobnych problemach wychowawczych, prawnych, zdrowotnych lub innych. Dowiadują się oni o złożoności, a zwłaszcza o wielorakim uwarunkowaniu napotkanych trudności, a co za tym idzie o potrzebie indywidualnego ich potraktowania, bez nadmiernego pośpiechu i zniecierpliwienia. Od eksperta wymaga się - poza wysłuchaniem opinii rodziców - wytworzenia atmosfery sprzyjającej szczerym ich wypowiedziom, odpowiadania na stawiane pytania i ogólnego podsumowania, łącznie z zasugerowaniem przeczytania określonej i łatwo dostępnej lektury lub nawiązania kontaktu z innymi jeszcze specjalistami.

Ważną rolę we współdziałaniu z rodzicami odgrywają formy współdziałania indywidualnego. Należą do nich:
- konsultacje pedagogiczne,
- wizyty domowe,
- prowadzenie korespondencji,
- rozmowy telefoniczne.

Konsultacje pedagogiczne
są osobliwym sposobem prowadzenia przez wychowawców lub nauczycieli rozmów z rodzicami na temat nurtujących ich problemów. Mowa tu oczywiście o tych wychowawcach i nauczycielach, którzy są dobrze przygotowani do swego zawodu i stale pogłębiają swoją wiedzę z zakresu nauk pedagogicznych. Niejednokrotnie potrafią oni skuteczniej udzielić porady rodzicom niż niejeden psycholog czy pedagog zatrudniony w poradni. Przede wszystkim znają bliżej ich dziecko, jego sytuację rodzinną i szkolną, potrzeby i zainteresowania. W przypadkach zaś wątpliwych mogą poradzić się innych wychowawców i nauczycieli, a niekiedy także osób spoza szkoły. Tak więc skuteczność udzielanych konsultacji pedagogicznych zależy od kompetencji zawodowych wychowawców i nauczycieli, a także od gotowości rodziców do zmiany postępowania ze swym dzieckiem.

Nieodzownym warunkiem udanych konsultacji pedagogicznych jest też uważne i cierpliwe wysłuchanie rodziców oraz unikanie jakichkolwiek pouczeń pod ich adresem. W przeciwnym razie rodzice mogą poczuć się zwolnieni od odpowiedzialności za rozwój i wychowanie swojego dziecka. Pamiętać należy, iż miarą skuteczności konsultacji pedagogicznych jest właśnie przede wszystkim pogłębione poczucie odpowiedzialności rodziców za dziecko i przekonanie ich o swych możliwościach rzeczowego podejścia do niego.

Inną formą indywidualnego współdziałania z rodzicami są wizyty domowe, składane w rodzinie dziecka przez wychowawców. W rzeczywistości jednak rzadko na ogół wykorzystuje się je jako formę współpracy z rodzicami. Niektórzy podkreślają wręcz, że nikt nie ma prawa ingerować w wewnętrzne życie rodziny i odsłaniać przed kimkolwiek swych tajemnic domowych. Jest w tym wiele racji i dlatego składanie wizyt domowych jest zawsze przedsięwzięciem niezwykle subtelnym. Spotkanie ma być takie nawiązaniem bliższego kontaktu z rodziną w tym celu, aby poznać lepiej sytuację rodzinną wychowanka i porozmawiać z rodzicami lub opiekunami na jego temat. Wizyta taka trwa zazwyczaj nie dłużej niż 20 - 30 minut. Rodzice są o niej powiadomieni i nie zawsze wyrażają na nią swą zgodę; wolą na rzykład porozmawiać w szkole lub na terenie innej instytucji opieki i wychowania, z którą jest związane ich dziecko.

Użyteczną formą indywidualnego współdziałania z rodzicami jest również prowadzenie z nimi korespondencji. Korespondencję prowadzi się zwłaszcza z rodzicami, z którymi bezpośredni kontakt jest utrudniony, np.. z powodu odległości ich zamieszkania od szkoły, do której uczęszcza dziecko. Na ogół korespondencja nie jest należycie doceniana przez wychowawców i nauczycieli. Może ona dotyczyć szczególnie dwóch zagadnień - ogólnej problematyki wychowawczej i spraw osobistych wychowanka. W pierwszym przypadku przybiera charakter swoistego rodzaju peadagogizacji rodziców. Natomiast korespondencja dotycząca bezpośrednio dziecka wymaga dużego taktu i subtelnego wyczucia ze strony wychowawcy i nauczyciela. Okazją do korespondencji mogą być na przykład postępy dziecka w zachowaniu i nauce, jakaś ważna okoliczność w życiu szkolnym, obchodzone uroczystości rodzinne lub nadchodzące święta.

Kolejną forma indywidualnego współdziałania wychowawców i nauczycieli z rodzicami są rozmowy telefoniczne. Niezbędne wydają się zwłaszcza w różnych nieprzewidzianych sytuacjach, w których zachodzi konieczność poinformowania rodziców, zasięgnięcia ich opinii lub pozyskania zgody w jakiejś ważnej sprawie. Powodem telefonicznego skontaktowania się z rodzicami może być nagła nieobecność dziecka w szkole, a nad wszystko wykazywanie przez niego wyraźnych znamion poprawy w swym dotychczasowym zachowaniu. Pamiętać należy, iż takie rozmowy wymagają również delikatności w podejściu do rodziców. Jest to jeden z podstawowych warunków skuteczności współdziałania z rodzicami, zwłaszcza w ramach spotkań indywidualnych.

Wiadomym i niezbędnym uwieńczeniem stosowania różnorodnych form współdziałania z rodzicami - i to zarówno w ramach spotkań zbiorowych, jak i indywidualnych - jest świadczenie sobie różnych usług. Dzięki opisane poprzednio formy współdziałania z rodzicami nie stanowią tylko zwykłego porozumiewania się lub zgłaszania deklaracji programowych bez pokrycia. Prowadzą konsekwentnie do pewnych działań praktycznych, które na przykład na terenie szkoły mogą przejawiać się w różnych sposobach współudziału rodziców w pracy dydaktyczno - wychowawczej z uczniami i w organizowaniu ich czasu wolnego, a w przypadku rodziców chorych lub znajdujących się w innej trudnej sytuacji losowej w załatwieniu niektórych pilnych spraw.

Oprócz form współdziałania nauczycieli i wychowawców z rodzicami istnieją także różne formy współdziałanie ze środowiskiem lokalnym. Są to głównie kontakty z bibliotekami, domami kultury, zakładami pracy, poradniami wychowawczo- zawodowymi, ośrodkami zdrowia i innymi instytucjami, a także z ogółem ludności mieszkającej w pobliżu danej szkoły. Rozwijanie takiej współpracy jest w stanie uchronić dzieci i młodzież przed szkodliwym ze wszech stron izolacjonizmem, którego skutki dają się we znaki nie tylko im, lecz mogą okazać się uciążliwe również w znaczeniu ogólnospołecznym.

Bibligrafia:
M. Łobocki: ABC wychowania dla nauczycieli i wychowawców, WSiP, Warszawa 1992.
T. Kukołowicz: Pomagamy w samowychowaniu, NK. Warszawa 1978.
A. Radziwiłł: O współdziałaniu między szkołą a domem, WSiP, Warszawa 1975.
 

Opracowanie: mgr Małgorzata Szczepańska

Wyświetleń: 2261


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.