Katalog

Beata Schlesinger
Pedagogika, Artykuły

Współpraca rodziny ze szkołą

- n +

Współpraca rodziny ze szkołą

Wstęp

Jednolitość oddziaływań wszystkich dorosłych w stosunku do dziecka jest podstawą jego harmonijnego rozwoju. Jest to szczególnie ważne, gdy dziecko staje się uczniem, gdy zaczyna obracać się w dwóch środowiskach wychowawczych jakimi są rodzina i szkoła. Dlatego niezmiernie ważne jest, by rodzice i nauczyciele byli sprzymierzeńcami. Współdziałanie tych osób ma charakter szczególny, gdyż są to (przynajmniej we wstępnej fazie) osoby zupełnie sobie obce.

W trudniejszej sytuacji znajduje się nauczyciel, który często zobowiązany jest do współdziałania z kilkudziesięcioma rodzicami. Rodzice są w nieco lepszym położeniu, w klasach I - III ich współpraca ze szkołą ogranicza się w zasadzie do kontaktu z wychowawcą dziecka, rzadziej z kilkoma innymi nauczycielami danej szkoły. Niemniej jednak obie strony, w imię dobra dziecka, muszą starać się ze sobą porozumieć i współdziałać.

1. Podstawowe cele współdziałania szkoły i rodziny

Aby szkoła i rodzice nie popełniali błędów często od siebie niezależnych, a wynikających z niepełnej wiedzy ogólnopedagogicznej rodziców, braku wzajemnych kontaktów, niepełnej informacji o dziecku, potrzebna jest właściwie prowadzona współpraca.

Jej naczelne cele to:
- Dążenie do wspomagania pracy wychowawczej z uczniami.
Nie chodzi tu jedynie o uczniów z problemami dydaktycznymi, wychowawczymi lub uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, ale o wszystkich bez wyjątku. Szczera i swobodna wymiana opinii pomiędzy rodzicami i nauczycielem ułatwia stosowanie właściwych środków wychowawczych i uwalnia od snucia domysłów na temat jakiegoś problemu czy sytuacji.
- Lepsze poznanie przez nauczycieli i rodziców poszczególnych uczniów zarówno w środowisku szkolnym jak i domowym. We wzajemnych kontaktach rodzice i nauczyciele mają możliwość wymiany wzajemnych spostrzeżeń i uwag co do zachowania się uczniów w domu i w szkole. Dzięki temu unika się sytuacji, w której jedna strona obarcza drugą winą za powstałe u ucznia niedomagania.
- Wzajemne poznanie się i zrozumienie.
Temu celowi sprzyjają częste kontakty nauczycieli i rodziców oparte na wzajemnym zaufaniu. Z własnych doświadczeń wiem, że rodzice podchodzą początkowo z rezerwą do nowości (np. stosowanych podczas zebrań metod aktywizujących) i dopiero po czasie angażują się.
- Zjednywanie rodziców dla ogółu uczniów.
Nie wszyscy mogą i chcą współdziałać w szerokim zakresie ze względu na czas, poziom kwalifikacji zawodowych, czy odpowiednie dyspozycje psychiczne. W przypadku gdy rodzic sam wykazuje chęć i ma możliwości, błędem byłoby ich nie wykorzystać. Rodzice mogą i często pomagają w organizowaniu różnego rodzaju imprez, wycieczek, uroczystości szkolnych.

2. Korzyści wynikłe ze współpracy

Właściwie zorganizowana współpraca pomiędzy nauczycielami i uczniami daje spore korzyści:
1. Lepsze poznanie i rozumienie uczniów przez rodziców i nauczycieli. Uczeń pojawiający się w klasie pierwszej nie jest "czystą tablicą", jest to jednostka w pewnym sensie ukształtowana. Jest indywidualnością. Kontakty rodziców ze szkołą pozwalają na lepsze poznanie i rozumienie dziecka, rodzice z kolei otrzymują informacje o przystosowaniu się ich dziecka do warunków pracy i życia w szkole.
2. Przewartościowanie wzajemnych postaw sprzyja zlikwidowaniu bariery nieufności i uprzedzeń spowodowanych nieśmiałością lub zażenowaniem. Wzajemne kontakty rodzica z nauczycielem pomagają przywrócić zdrowe relacje. Przestają oni odtąd być dla siebie wrogami i rywalami, a stają się partnerami, którzy wzajemnie się rozumieją.
3. Uzgadnianie działań wychowawczych - chodzi tutaj o ujednolicenie oddziaływań dotyczących wartości, ocen, zasad, norm i ideałów. Niejednolitość stanowisk prowadzi u dzieci do rozchwiania i zazwyczaj pojawiają się zaburzenia zachowania.
4. Udzielanie sobie wzajemnej pomocy jest efektem zarówno zaufania, jak i wzajemnego uzgodnienia niektórych poczynań wychowawczych. Wzajemna pomoc jest nieodzowna w przezwyciężaniu trudności wychowawczych.
5. Stwarzanie właściwej atmosfery wychowawczej w szkole i w domu.
Skłaniają się na nią relacje pomiędzy wychowawcami i wychowankami, między nauczycielami i rodzicami oraz samymi uczniami. Atmosfera zależy od postępów uczniów w nauce i zachowaniu, od samopoczucia. Na nie z kolei ma wpływ właściwe nastawienie nauczyciel i rodziców.

Omówione korzyści wynikające z właściwej współpracy nauczycieli i uczniów nie obejmują na pewno wszystkich jej zalet. Praktyka pedagogiczna pozwala mi wysnuć wniosek, że istnieją jeszcze inne walory jak choćby powstanie więzi towarzyskich pomiędzy rodzicami, którzy wcześniej nie utrzymywali ze sobą żadnych kontaktów towarzyskich.

3. Rozmowa jako element współdziałania

Bez nawiązania osobistych kontaktów za pośrednictwem rozmowy wzajemne współdziałanie jest mało realne. Rozmowa to najczęściej pierwszy osobisty kontakt rodzica z nauczycielem.

Warunki związane z przygotowaniem się do rozmowy obowiązują obie strony i dotyczą:
- ustalenia kategorii rozmowy, czyli stwierdzenie, czy będzie to rozmowa indywidualna (rodzic + nauczyciel), zbiorowa (nauczyciel + większe grono rodziców lub grupa nauczycieli i grupa rodziców). Ponadto może być ona kierowana - najczęściej nauczyciel ustala temat i stawia interesujące go pytania lub spontaniczna - pozwalająca na swobodne wypowiedzi (ma charakter bardziej partnerski),
- ustalenie uczestników rozmowy, stronami mogą być nauczyciele, rodzice, uczniowie, specjaliści z danej dziedziny,
- określenie tematyki czy problemu jakim chcemy się zająć,
- ustalenie ogólnego planu przebiegu rozmowy,
- nawiązanie wstępnego kontaktu z przyszłym rozmówcą,
- rozbudzenie w rozmówcy wewnętrznej motywacji do podjęcia rozmowy i jej dalszego kontynuowania,
- uzgodnienie terminu, miejsca i czasu trwania rozmowy,
- przygotowanie niezbędnych materiałów pomocniczych,
- zaproszenie w odpowiedni sposób nauczyciel i czy rodziców do podjęcia rozmowy - bezpiecznie i na partnerskiej płaszczyźnie.

Ponadto ważne jest, by osoba inicjująca rozmowę była solidna i wiarygodna, umiała przekazać swoją wiedzę w sposób szybki i prosty. Ważne jest też uznawanie i poważne traktowanie partnera, posiadania takich cech osobowości jak: panowanie nad emocjami, naturalność, autentyzm, zachowanie cierpliwości, postawa tolerancji.

4. Pedagogizacja rodziców

Rodzic jest przewodnikiem dziecka, w miarę jego rozwoju wprowadza go w coraz to bardziej skomplikowaną rzeczywistość. W okresie szkolnym może zdarzyć się tak, że nie sprawdzają się już doświadczenia z własnego domu rodzinnego, a rodzice czują się zagubieni. W tym trudnym i nieraz przerastającym możliwości wielu rodziców zadaniu, wspierać ich może wychowawca. Mówimy wówczas o pedagogizacji rodziców, czyli upowszechnianiu i przekazywaniu wiedzy użytecznej do wychowania dzieci w domu rodzinnym. Nauczyciel staje się doradcą rodziców, pomaga ujednolicić ich stanowiska na temat wychowania, rozwoju psychicznego dzieci. Chociaż nie jest w stanie podać gotowej recepty na mądre wychowanie, może zwrócić uwagę rodziców na pewne zagadnienia, zachęcić do refleksji, wskazać zagrożenia, polecić fachową lekturę lub adres specjalisty.

Spotkania dotyczące pedagogizacji najczęściej przyjmują formę dyskusji, co sprzyja lepszemu zaangażowaniu się stron. Dobry efekt daje stosowanie metod aktywizujących, gdyż najlepiej uczymy się i zapamiętujemy poprzez działanie. Zaletą pedagogizacji rodziców jest to, że nauczyciel jest niejako zobligowany do ciągłego dokształcania się i poszukiwań. Dzięki temu może bliżej zapoznać się z postawami rodzicielskimi, stylami wychowania w rodzinie, technikami pracy umysłowej uczniów, przyczynami trudności przedstawionymi w najnowszej literaturze pedagogicznej. Zdobyta wiedza przyczyni się do usprawnienia pracy wychowawczej z uczniami, szczególnie w przypadku uczniów zaniedbujących szkolne obowiązki. Wiadomo, że zaniedbania i błędy we współpracy domu i szkoły niekorzystnie wpływają na rozwój osobowości wychowanków. Z drugiej zaś strony niewłaściwie prowadzona opieka wychowawcza uniemożliwia dokładne poznanie i zrozumienie ucznia. W takiej sytuacji uczeń przejawia coraz większe trudności w nauce i zachowaniu, a to stanowi przyczynę niepowodzeń szkolnych. Natomiast pogłębianie autentycznej współpracy wychowawcy z rodzicami przyczynia się do prawidłowego rozwoju dzieci.

BIBLIOGRAFIA:

1. H. Balińska, Moje dziecko - dobry uczeń, WsiP, Warszawa 1987r.
2. I. Dzirzgowska, Rodzice w szkole, CODN, warszawa 1999r.
3. K. Kuczera - Wita, Partnerstwo wychowawcy z rodzicami, "Edukacja i Dialog", 2003/153.
4. M. Łobocki, Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985r.
5. J. Sienkiewicz, Wychowawca doradcą rodziców, "Życie Szkoły", 2002/2.
6. M. Winiarski, Jak rozmawiać z rodzicami, "Edukacja i Dialog", 2000/123.
 

Opracowanie: mgr Beata Schlesinger

Wyświetleń: 1105


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.