Zanik autorytetów?

W obecnych czasach wiele mówi się o tzw. zaniku autorytetów. Czy jest to prawdą? Celem udzielenia odpowiedzi na to pytanie, przeprowadziłam w ciągu trzech ostatnich lat badania ankietowe, którymi objęłam grupę 203 uczniów jednej z cieszyńskich szkół średnich, w której pracuję jako nauczyciel przedmiotów zawodowych. Młodzież wybrana losowo, będąca przedstawicielami klas kształcących w różnych zawodach /technik ekonomista, technik handlowiec, technik żywienia zbiorowego/, odpowiedziała na kilkanaście pytań ankiety anonimowo - celem zwiększenia prawdopodobieństwa udzielania szczerych odpowiedzi. Dla porównania przeze mnie sposobu widzenia problemu przez dziewczęta i chłopców, wypełniający ankietę zaznaczali tylko na formularzu literę "K" lub "M".

Samo pojęcie autorytetu było w zasadzie podobnie rozumiane i interpretowane przez ankietowanych. Nie nastręczało im ono trudności. I tak uczniowie podawali następujące określenia
autorytetu: osoba godna naśladowania, szanowana, podziwiana, taka, do której ankietowany chciałby się upodobnić, która czymś imponuje, to wreszcie osoba, dla której duże znaczenie mają pozytywne wartości.

Na pytanie, kto cieszy się u Ciebie autorytetem, uczniowie odpowiadali najczęściej:
rodzice /68%/, przyjaciel /14%/, Jezus Chrystus /3%/, Jan Paweł II /6%/, w dalszej kolejności uczniowie wymieniali bohaterów książek, aktorów, sportowców, piosenkarzy. Ku mojemu zaskoczeniu nikt, nie wymienił tu nauczyciela. Czyżby więc pozostawali oni poza grupą osób mogących stanowić autorytet? Na pytanie, czy znani Ci nauczyciele są dla Ciebie autorytetem, 90 % uczniów odpowiedziało, że nie; tylko nieliczni wskazywali 1 - 3 nauczycieli, którzy mogliby stanowić autorytet. Prawda przykra, ale prawdziwa. Młodzież zgodnie twierdzi, że osoby, które są mogłyby być dla nich wzorem, to osoby uczciwe, potrafiące przyznać się do popełnionego błędu, wytrwale dążące do zamierzonego celu. Dla wielu uczniów o autorytecie stanowi wiedza i wykształcenie oraz tzw. mądrość życiowa, a ponadto altruizm i sposób bycia. Z cech zaś, które dotyczą przede wszystkim nauczycieli wymieniane były takie jak: szacunek dla drugiego człowieka, przyjacielski i życzliwy sposób bycia, nie wywyższanie się z racji zajmowanego stanowiska czy pełnionej funkcji, konsekwencja i umiejętność utrzymania dyscypliny, tolerancja i sprawiedliwe ocenianie, cierpliwość. Tych właśnie cech oczekują uczniowie od swoich nauczycieli. Na zdecydowanie przegranej pozycji w opinii uczniów znajdują się nauczyciele mściwi, dwulicowi, wulgarni /!/, stosujący wyśmiewający i kpiący sposób porozumiewania się z uczniem, apodyktyczni, niezdecydowani, stronniczy i nieopanowani.

Uczniowie twierdzą, że wbrew obiegowym opiniom, nie cierpią na brak autorytetów, znajdują bowiem w swoim otoczeniu osoby, do których z różnych względów chcieliby się upodobnić. Przedstawicielki płci pięknej - jak wynika z badań - bardziej ogólnie omawiają kwestię osób stanowiących dla nich autorytet. Chłopcy natomiast najczęściej wskazują konkretne osoby, znane im z życia lub z mediów.

Ponieważ główny nacisk niniejszego artykułu kładę na autorytet nauczyciela, interesująca, ale i zarazem mało pocieszająca wydała mi się odpowiedź na pytanie, do kogo zwróciłbyś się w trudnej dla ciebie sytuacji życiowej. 70 % ankietowanych odpowiedziało, że do rodziców /bądź jednego z nich/, pozostałe osoby wymieniały kolegę, przyjaciela, dziadków. Znowu tylko nieznaczny procent uczniów za powiernika wybrałby nauczyciela - wychowawcę, czy pedagoga szkolnego.
Cieszy jednak fakt, że niezmiennie od pokoleń /ankieta zawierała także pytanie o autorytety, które uznawali rodzice uczniów/, rodzina - rodzice lub poszczególni jej członkowie uznawana jest za wysoką wartość, w której można szukać oparcia w większości trudnych sytuacji życiowych.

Rodzi się zatem pytanie, dlaczego tak niewielu nauczycieli cieszy się powszechnym szacunkiem i autorytetem? Jestem przekonana, że zdecydowana większość znanych mi nauczycieli spełnia kryteria, które uczniowie wymieniają jako konieczne do tego, by móc stanowić autorytet.
Kwestię tą pozwalam sobie pozostawić bez odpowiedzi, ku refleksji i namysłowi każdego, kto ten artykuł przeczyta.
 

Opracowanie: Agnieszka Kłosowska - nauczyciel

Wyświetleń: 1814