Jak eliminować niepowodzenia dydaktyczne

Obserwację tzw. dojrzałości szkolnej dzieci zacząć należy już od oddziału przedszkolnego. Każde dziecko jest inne a ich dojrzałość na różnym poziomie. Pierwszym sygnałem występowania ewentualnych zaburzeń, są nietypowe zachowania dzieci (płaczliwość, lękliwość, nadpobudliwość, agresja, infantylność, słaba komunikacja z innymi dziećmi, nauczycielami, problemy z przyswajaniem nawet najprostszych umiejętności, słaba orientacja w przestrzeni itp.).

Jeśli tego typu objawy pojawiają się przez cały rok powinniśmy w porozumieniu z rodzicami skierować dziecko na badanie psychologiczno-pedagogiczne aby określić przyczyny i rodzaj zaburzenia. Zaburzenia percepcji wzrokowej wpływać będą na trudności w wypowiadaniu się, rysowaniu i pisaniu, czytaniu, rozumieniu czytanej treści, rozpoznawaniu przedmiotów, figur geometrycznych. Dzieci długo utrzymują się na etapie literowania a skupiając się na technice czytania nie rozumieją treści.

Przy zaburzonej percepcji słuchowe problemy stają się płynne wypowiedzi ucznia, pisanie ze słuchu i czytanie (opuszczanie, zmiana głosek, mylenie wyrazów zbliżonych artykulacyjnie), a co za tym idzie, również rozumienie przeczytanego tekstu.

Problemu z orientacją (prawo, lewo, pod, nad itd.) a później wynikające z tego kłopoty w pisaniu i nauce geometrii maja dzieci z zaburzoną orientacją przestrzenną.

Sprawność manualna znacznie obniża zaburzenie rozwoju ruchowego, przyczyniające się do zniekształcania graficznej strony pisania podobnie jak zaburzenie procesu lateralizacji.

Na niepowodzenia szkolne ma również wpływ nadpobudliwość psychoruchowa:
- w sferze ruchowej - dzieci są pobudzone, nadmiernie ruchliwe, często nie panują nad sobą, co wzrasta gdy przebywają w grupie.
- w sferze poznawczej - nadpobudliwość przejawia się w postaci braku skupienia na jednej rzeczy, chaotyczność w wykonywanej pracy, zaburzenia koncentracji bądź
przy dobrej koncentracji braku właściwego myślenia (brak analizy myślowej).
- w sferze emocjonalnej - dzieci są drażliwe, nadwrażliwe, szybko przechodzą od płaczu do śmiechu, są konfliktowe, czasami lękliwe.

Niepowodzenia szkolne zawsze mają swoją przyczynę i nie zawsze są to w/w zaburzenia. Często uczeń nie ma po prostu właściwej motywacji, nie rozumie po co właściwie tego czy tego ma się uczyć, często na jego wyniki ma wpływ sytuacja rodzinna, osobiste przeżycia ale również stosunek do nauczyciela (nie lubię nauczyciela, nie lubię przedmiotu), przeciążenie nauką lub wreszcie brak umiejętności uczenia się.

Podstawową rzeczą przy określeniu pomocy dziecku będzie więc określenie przyczyny niepowodzenia a to winno być wspólnym zadaniem wychowawcy i pedagoga szkolnego. Jeżeli przyczyna tkwi w uczniu i przypuszczamy że spowodowana jest jakimś zaburzeniem lub stanem zdrowia należy zbadać, czy przyczyna trudności w nauce tkwi:
- w pracy nauczyciela i systemie nauczania
- w środowisku ucznia
- w nim samym

Informacje jak postępować i pracować z dzieckiem uzyskujemy z poradni psychologiczno-pedagogicznych. Wyniki badań stanowią podstawę opracowania indywidualnych programów pracy z danym uczniem.

Jeśli przyczyna tkwi w oddziaływaniach dydaktycznych musimy dokładniej przyjrzeć się podręcznikom, programom, metodom pracy, oceniając atmosferę na lekcji; stosunkowi nauczyciela do ucznia, zweryfikować czy różnicujemy wymagania i uwzględniamy różnice indywidualne miedzy uczniami.

Każde dziecko winno osiągać sukces na miarę swoich możliwości. Częstą przyczyną niepowodzeń jest brak umiejętności uczenia się. Uczeń powinien zostać nauczony jak to ma robić, na czym to polega, od czego zależą efekty uczenia się i jaki ma na to wpływ.

Uczenie się to proces oparty głównie na pamięci, a najbardziej istotne jej aspekty to zapamiętywanie i przywoływanie. Dla zapamiętywania najważniejsza jest koncentracja, będąca funkcja czterech parametrów: nawyku, motywacji, relaksacji i emocji. Musimy nauczyć ucznia jak budować nawyk koncentracji (organizować przestrzeń, klimat sytuacji uczenia się), jak budować i wzmacniać motywację i zainteresowanie nauką, jak poziom napięcia psychicznego jest korzystny dla procesów uczenia się oraz jak przeżywane problemy emocjonalne i przekonanie o własnych zdolnościach wpływają na efektywność nauki. Uczeń powinien znać przynajmniej kilka ćwiczeń przywołujących właściwe stany psychiczne i fizyczne. Pamiętać też powinnyśmy, że ruch, woda i muzyka sprzyjają koncentracji.

Następna sprawa, to uczenie się ze zrozumieniem, tj. odwoływanie się do pamięci logicznej. Pomaga w tym m.in. stawianie pytań.

Uczeń musi również umieć planować i organizować własne uczenie się oraz znać metody i techniki sprzyjające lepszej organizacji materiału i przywoływaniu nauczonych treści, słowem znać prawa uczenia się.

Kolejną porcją informacji ważną dla ucznia ale i nauczyciela są metody nauczania i uczenia się, bowiem każda z metod polega na korzystaniu z innego kanału pobierania wiedzy i umiejętności.

Uczeń winien wybrać swój ulubiony model uczenie się ("cykl poznawczy Kolba"). Uczeń musi również posiadać umiejętność sprawnej komunikacji, współpracy z innymi.

Aby tego wszystkiego nauczyć ucznia, najpierw nauczyciele muszą zdobyć odpowiednią wiedzę a ta zdecydowanie przyda się w ich pracy dydaktycznej.

BIBLIOGRAFIA:
1. Kupisiewicz Cz. "Niepowodzenia dydaktyczne"
2. Okoń W. "Słownik pedagogiczny"
3. Taraszkiweicz H. "Jak uczyć jeszcze lepiej"
4. Dudley G.A. "Jak podwoić skuteczność uczenia się. Techniki sprawnego zapamiętywania i przywoływania informacji"
5. Nartowska H. "Różnice indywidualne a zaburzenia rozwoju dziecka"
6. Kukułkiewicz T. "Szkoła wobec niepowodzeń szkolnych ucznia"
 

Opracowanie: Krystyna Romanowska

Wyświetleń: 547