Praca z uczniem zdolnym muzycznie

Rozwijanie zdolności muzycznych poprzez:
- Uczestnictwo w chórze i zespole
- Śpiew i ćwiczenia mowy
- Gra na instrumentach
- Nauka słuchania muzyki (percepcja)
- Tworzenie muzyki
- Ruch przy muzyce

Muzyka jest najdostępniejszą dziedziną sztuki, daje wyjątkowo wiele możliwości żywego kontaktu i uprawiania jej w różnych formach tak indywidualnie jak i zbiorowo. Kontakty z muzyką mogą się stać "radosną wycieczką w krainę piękna", a pogłębione słuchanie muzyki powinno dynamizować wewnętrzną siłę człowieka.

Wychowanie muzyczne ma spełnić wiele zadań rozwojowych, kształcących, wychowawczych. Jednym z nich jest pobudzenie i usprawnianie naturalnego rozwoju wychowania oraz dostarczania mu przeżyć, przyjemności i radości płynących z kontaktu z muzyką. Szczególnym zadaniem wychowania muzycznego jest rozwój i kształcenie podstawowych zdolności muzycznych; wrażliwości na dźwięk, wyobraźni, pamięci muzycznej, zadatków twórczych oraz zainteresowań artystycznych.

Uczniem zdolnym nazywa się tego, który poza ogólną sprawnością umysłową, szybkim tempem uczenia się, wyróżnia się osiągnięciami twórczymi, wyobraźnią, specjalnymi zainteresowaniami, pracowitością, dociekliwością, samokrytycyzmem.

Uczniom zdolnym należy zapewnić większy zakres wiedzy i umiejętności, umożliwić im zdobywanie wiedzy o wyższym poziomie trudności, rozwijać ich myślenie twórcze.

Jak wiemy, zdolności muzyczne ujawniają się już w najmłodszych latach życia dziecka. Pobyt dziecka w szkole podstawowej ma decydujące znaczenie dla rozwoju jego uzdolnień muzycznych. Na moich lekcjach zwracam uwagę na reakcję dzieci na poszczególne elementy muzyki, jak: melodia, rytm, dynamika, harmonia, zmiany nastroju słuchanej muzyki. Obserwuję czy uczeń lubi śpiewać solo czy w zespole, jaki jest jego stosunek do gry na instrumencie. Jaka jest pamięć muzyczna ucznia, jego zainteresowania oraz zdolności do oceny wartości artystycznych w muzyce.

Grupa uczniów z mojej klasy rozwija swoje zdolności i zainteresowania muzyczne poprzez uczestnictwo w zespole muzycznym, scholi kościelnej. Uczniowie mojej klasy biorą czynny udział w uroczystościach szkolnych. Wyróżniają się umiejętnościami wokalnymi i ogromnym zaangażowaniem. Ze względu na to, że są zainteresowani muzyką staram się im służyć radą i pomocą. Cieszy mnie również zainteresowanie i zaangażowanie rodziców np. przygotowanie strojów na występ, dowóz dzieci na konkursy.

Na lekcji praca z uczniem zdolnym zależy m.in. od wyposażenia pracowni. Znajdują się w niej: magnetofon CD, płytoteka, kasety magnetofonowe, gramofon, dzwonki, flety, metalofony, ksylofony, instrumenty perkusyjne. Oprócz tego są też instrumenty wykonane przez uczniów. W odpowiednio urządzonej pracowni o wiele łatwiej prowadzić takie lekcje, które dostarczą czynników stymulujących rozwój dziecka, łatwiej stworzyć odpowiedni klimat i jak najodpowiedniejsze warunki do przybliżania dzieciom świata muzyki.

Obszarami, które chętnie wykorzystuję, ponieważ najłatwiej rozwijać dzięki nim ekspresje są śpiew i ćwiczenia mowy. Ekspresja twórcza w tym zakresie dotyczy tworzenia rytmu i melodii podporządkowanych tekstowi. Zachętę do tworzenia stanowi zabawa w echo, gdzie dzieci powtarzają moje słowa z uwzględnieniem rytmu, tempa, dynamiki, intonacji czy melodii. Potem rolę prowadzącą przejmują uczniowie zdolni. Do ćwiczeń tego typu wykorzystuję przysłowia, porzekadła i krótkie wiersze.

W wyborze repertuaru do śpiewania kieruję się zainteresowaniami dzieci, ich zdolnościami wokalnymi. Pod wpływem ciągłego obcowania z piosenką i zwracania uwagi na stronę muzyczną: melodię, rytm, akompaniament, również i te muzyczne treści zaczynają się stawać przedmiotem zainteresowania uczniów zdolnych. Podczas zabaw ze śpiewem zaczynają kształcić się ważne zdolności muzyczne: pamięć, coraz dokładniejsze muzyczne wyobrażenie, poczucie rytmu.

Gra na instrumentach
Naturalnym instrumentem muzycznym są ręce dziecka, które wyklaskują rytm, palce, które go wystukują, nogi, które wytupują. Dziecko używa tych instrumentów chętnie, pozwalają mu one bowiem uzewnętrznić przeżycie rytmu słuchanej muzyki. Chętnie też bierze do ręki przedmioty, które pozwalają mu realizować rytmy w sposób ciekawy pod względem barwy i dynamiki. Przedmioty te to pałeczki, drewienka, kamyczki, pudełka, grzechotki. W rękach ucznia, a zwłaszcza ucznia zdolnego zaczynają one spełniać rolę instrumentu perkusyjnego. Używane są w zabawach i ćwiczeniach rytmicznych, służą też dzieciom do akompaniowania przy śpiewaniu piosenek, przy improwizacjach głównie rytmicznych. Uczniowie moi radzą sobie bardzo dobrze z grą na flecie. Pole do popisu mają tutaj zwłaszcza uczniowie zdolni, to oni grają trudniejsze fragmenty piosenek. Tworzą własne proste melodie i improwizują. Gra na instrumentach melodycznych rozwija ich muzykalność i jest ogromną przyjemnością. Na grę poświęcam z uczniami zdolnymi wiele czasu.
- Uczniom zdolnym powierzam rolę asystentów w klasie i role dyrygentów w zespole muzycznym.
- Zachęcam ich do czytania artykułów o tematyce muzycznej, do sporządzania albumów o kompozytorach, zespołach, instrumentach, do gromadzenia własnej taśmoteki.
- Uczniowie zdolni organizują pomoc koleżeńską dla uczniów mających trudności w grze na flecie.
- To im polecam wykonywanie trudniejszych ćwiczeń emisyjnych oraz poznanych pieśni wymagających dużej dokładności intonacyjnej, rytmicznej i dynamicznej.
- Jedna z moich uczennic, zachęcona przeze mnie, po rozmowie z rodzicami, uczęszcza do Szkoły Muzycznej w Mławie.

Nauka słuchania muzyki (percepcja muzyki)
Coraz dokładniejsze poznawanie utworów, wnikanie w ich brzmienie, formę, wyraz, klimat, ich przeżywanie estetyczne - stwarza okazję wykorzystania zróżnicowanych zdolności muzycznych uczniów np. uczniowie zdolni prezentują na lekcji charakterystyczny temat rytmiczny lub fragment melodii utworu przewidzianego do słuchania. Często utwory przewidziane do słuchania są inspiracją dla uczniów do twórczości plastycznej. Np. uczniowie wykonali prace plastyczne do muzyki Fryderyka Chopina. Kilka prac zostało wysłanych do Warszawy na konkurs "Muzyka i obraz" finał wojewódzki.

Tworzenie muzyki daje największe możliwości uaktywniania dzieci zdolnych. Ucznia zdolnego cechuje bowiem większa wrażliwość, pragnie on wypowiadać się różnymi formami po to, by ujawnić innym swoje przeżycia, by podzielić się z innymi nowymi wrażeniami. Uczeń - kompozytor kompletuje zespół, własną orkiestrę do wykonania swojego utworu, uaktywnia innych uczniów z klasy. Świadomość dziecka, że jest potrzebne, czy wręcz niezbędne w wykonaniu kompozycji kolegi- ma duże walory pedagogiczne.

Kolejną formą wychowania muzycznego jest ruch przy muzyce. Ruch zespolony z muzyką stanowi podstawę rozwoju uzdolnień muzycznych, a szczególnie poczucia rytmu, ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju fizycznego oraz psychicznego dzieci. Może również przyczynić się do uwrażliwienia dziecka na inne elementy muzyki, jak również rozwijać muzykalność, tzn. zdolność do emocjonalnego odczuwania muzyki. Ogromnym walorem tej formy jest aktywizacja uwagi, która koncentruje się i umacnia, szczególnie wtedy, gdy np. kilka grup dzieci równocześnie (tu pole do popisu dla uczniów zdolnych) i zgodnie wykonuje w ruchu różne układy rytmiczne lub różne przebieg dynamiczne. Uczniowie zdolni pokazują podstawowe kroki i figury taneczne tańców ludowych, tańców integracyjnych i własnych układów tanecznych. Ta forma stwarza ogromne możliwości pochwalenia się pomysłami przez dzieci ruchowo bardzo sprawnych, z wyobraźnią ruchowo-przestrzenną.
"Metoda ta, będąca syntezą kształcenia umiejętności muzycznych i dostarczania wiedzy o muzyce, realizująca cele wychowania ogólnego, oparta na zrozumieniu tkwiącej w dziecku potrzeby ruchu i aktywności, wychowuje człowieka nie tylko wrażliwego na sztukę, ale samodzielnego, inteligentnego, aktywnego, sprawnego fizycznie, przyszłego odbiorcę muzyki, a często i wykonawcę i twórcę."
 

Opracowanie: Dorota Jarzynka

Wyświetleń: 866