Katalog

Marian Landowski
Lekcja wychowawcza, Artykuły

Szkodliwe następstwa picia alkoholu

- n +

Szkodliwe następstwa picia alkoholu

W naszym kraju picie alkoholu jest nagminne, alkoholizm zaś jest jedną bardzo poważnych chorób społecznych, przybiera rozmiary katastrofalne. Picie napojów alkoholowych jest u nas zwyczajem powszechnym i towarzyszy wszystkim mniej lub bardziej uroczystym okazjom i spotkaniom. Innym rozpowszechnionym zwyczajem jest picie alkoholów w wielu środowiskach i wciąganie tam do picia młodzieży.

Młodociani zaczynają pić napoje alkoholowe, co grozi przecież w konsekwencji nałogiem, najczęściej w grupach, przeważnie koedukacyjnych, które łączą się dla wspólnego spędzania czasu.

Wiedza społeczeństwa na temat szkodliwości alkoholu jest mała, sprowadzająca się do sloganów, mitów i półprawd wyniesionych z kampanii oświatowych i z pozbawionej podstaw tradycji mówionej.

Alkohol etylowy, powstaje a fermentacji cukrów zawartych w roślinach takich jak np. owoce, buraki cukrowe, ziemniaki i inne. Jest substancją hydrofilną, łatwo mieszającą się z wodą. Właściwość ta umożliwia przenikanie alkoholu do krwi i płynów tkankowych, a szybkość wchłaniania zależy przede wszystkim od jego stężenia.

Podany z reguły doustnie, nie ulega trawieniu, ale wchłania się do krwi w 80% z błony śluzowej jelit. Pozostałe 20% przenika przez błoną śluzową żołądka. Wraz z krwią rozprowadzony jest po całym organizmie. Przeważająca część procesu utleniania zachodzi w wątrobie, gdzie spalane jest około 90% etanolu. Pozostała ilość eliminowana jest przez płuca, nerki i skórę w stanie niezmienionym.

Alkohol jest substancją działającą szkodliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy. Działanie chorobotwórcze jest wielorakie. Alkohol, a jeszcze bardziej jego główny metabolit-aldehyd octowy, są bezpośrednio toksyczne dla tkanek. Alkohol i jego metabolity wchodzą w liczne reakcje z fizjologicznymi substancjami w tkankach. Działanie pośrednie alkoholu polega na silnym wpływie na hemostazę ustroju poprzez działanie na układ wegetatywny, endokrynny, odpornościowy, gospodarkę wodno - elektrolitową, wchłanianie niezbędnych składników odżywczych itp. Picie alkoholu związane jest często z trybem życia niesprzyjającym zdrowiu. Alkohol sprzyja niewłaściwemu odżywianiu się (niedobory pokarmowe głównie jakościowe- niedobory białka, witamin, soli mineralnych).

Alkohol można z całą odpowiedzialnością zaliczyć do najcięższych narkotyków. Alkoholizm zaś jest chorobą, stanem przewlekłej narkomanii, w której:
- traci się kontrolę nad piciem (nie można przerwać raz rozpoczętego picia w dowolnym, z góry wybranym momencie),
- człowiek dotknięty nałogiem nie jest w stanie utrzymać się przez dłuższy czas w abstynencji, a w przypadku braku alkoholu zachodzi konieczność poszukiwania go, niekiedy za wszelką ceną.

Alkohol jest środkiem odurzającym, który wywołuje uzależnienie psychiczne, fizyczne i społeczne. Tak jak inne narkotyki powoduje zjawisko tolerancji.

Podobnie, jak po inne substancje odurzające dzieci i młodzież sięgają dla szpanu, bo tak wypada w danym środowisku, bo nie chce się odstawać os zwyczajnych kolegów. Często młodzi nie zdają sobie sprawy z tego, że granica pomiędzy tzw. piciem towarzyskim a przymusem picia jest bardzo płynna, a każdorazowo inna dla różnych organizmów.

Poza dyskusją pozostaje fakt, iż młody organizm uzależnia się znacznie szybciej, niż organizm człowieka dorosłego. Jeżeli początki picia datują się na 25 rok życia, uzależnienie może wystąpić po 12-15 latach, gdy zaczyna się pić alkohol przed osiągnięciem pełnej dojrzałości psychicznej i fizycznej kontrolowane picie może skończyć się po 5-6 miesiącach. Należy pamiętać, że bez względu na to, co myślimy o naszej dojrzałości, nasz organizm będzie się budował do 20-21 roku życia. Nie dziwmy się, więc wtedy, gdy okaże się, że staliśmy się alkoholikami w wieku lat piętnastu albo wcześniej i pozostaniemy w chorobie alkoholowej do końca życia. Alkoholizm można, wysiłkiem lekarzy i terapeutów zatrzymać, ale do kontrolowanego picia już wrócić nie sposób.

Nie wszyscy również wiedzą, że alkoholizmu można się nabawić nie będąc nigdy pijanym. Wystarczy a miarę często sięgać po trunki, niekoniecznie mocne, wystarczy piwo, przez wielu zresztą lekceważone.

Posobnie jak wiele innych narkotyków alkohol uzależnia fizycznie i psychicznie. Szybciej w nałóg wpadają dziewczęta niż chłopcy. Dziewczętom będzie także trudniej wyrwać się z nałogu.

Zależność fizyczna jest patologicznym stanem organizmu wywołanym przyjmowaniem alkoholu i innych narkotyków. Pośród fizycznych objawów w przypadku uzależnienia od alkoholu, na wyróżnienie zasługują: drżenie rąk, potliwość, nudności i wymioty, gwałtowne bicie serca, skurcze żołądka, majaczenie (delirium tremens), omamy, bóle głowy, napady padaczkowe.

Przedawkowanie alkoholu może prowadzić do śmierci.

Zależność psychiczna to stan, w którym konieczne staje się ciągłe lub okresowe stosowanie substancji uzależniającej dla uzyskania przyjemnych efektów lub uniknięcia przykrych objawów związanych z brakiem środka w organizmie. Ten rodzaj zależności pozostaje bardzo długo, często do końca życia osoby uzależnionej, pomimo przejścia kuracji odwykowej i utrzymywania abstynencji.

Choroba alkoholowa to nie jedyny problem związany z używaniem przez młodzież i nadużywaniem przez dorosłych tego narkotyku. Warto pamiętać, że alkohol bywa przyczyną chorób układów i narządów.

Wpływ alkoholu na układy i narządy

Wątroba

Wątroba jest jednym z narządów, które stosunkowo najszybciej reagują na alkohol. Mimo istnienia pewnej osobniczej wrażliwości wątroby na alkohol, można powiedzieć, że istnieje dość ścisły związek między ilością wypitego alkoholu, czasem trwania nadużywania alkoholu i modelem picia a patologią wątroby. Dość dobrze poznane są mechanizmy patogenetyczne prowadzące do poalkoholowych uszkodzeń wątroby. Alkohol poza tym powoduje zmniejszenie ilości tlenu w komórkach wątrobowych, powodując zachwianie gospodarki oksydo - redukcyjnej. Wątroba osób pijących alkohol jest bardziej podatna na działanie innych toksyn, a także leków. U osób pijących alkohol częściej dochodzi do infekcji wirusem zapalenia wątroby typu B. Alkoholowa marskość wątroby, szczególnie powikłana infekcją żółtaczki zakaźnej, jest nierzadko podłożem rozwoju raka wątroby.

Poalkoholowe uszkodzenia wątroby to głównie: stłuszczenie, zapalenie i marskość. O ile dwa pierwsze są zaburzeniami, przynajmniej częściowo odwracalnymi w wypadku podjęcia leczenia i utrzymania abstynencji, to marskość jest chorobą nieodwracalną. Marskość wątroby stanowi jedną z częstszych przyczyn zgonów. Ponad 40 % jej przypadków jest niewykrywane przyżyciowo. Kobiety są bardziej podatne na wystąpienie alkoholowej marskości wątroby.

Przewód pokarmowy

Alkohol, szczególnie spożywany przewlekle, drażni śluzówkę i może być przyczyną stanów zapalnych przełyku. Niejasna jest rola alkoholu w powstawaniu raka przełyku. Alkoholowa marskość wątroby może powodować wystąpienie żylaków przełyku z nierzadkim krwawieniem mogącym prowadzić do zgonu.

Alkohol jest jednym z bardziej istotnych czynników przyczyniających się do występowania nawrotów choroby wrzodowej poprzez destrukcyjne działanie na śluzówkę, jak i na motorykę żołądka. Także perystaltyka jelit może być zaburzona, podobnie jak funkcjonowanie oraz morfologia ich śluzówki. Może to skutkować poważnymi zaburzeniami wchłaniania glukozy, aminokwasów, witamin itp.

Stwierdzono wyraźny związek między spożywaniem alkoholu a ostrym zapaleniem trzustki - schorzeniem groźnym, bo niosącym prawie 5% ryzyka zgonu.

Podobny związek obserwuje się między alkoholem a przewlekłym zapaleniem trzustki, w którym to schorzeniu ponad ¾ pacjentów miało w przeszłości okresy nadmiernego picia. Następstwem przewlekłego zapalenia trzustki mogą być: morfologicznie - stany zapalne, martwica komórek i zwłóknienia, a funkcjonalnie - niedobory enzymatyczne prowadzące do zaburzeń wchłaniania, jak i skłonność do cukrzycy.

Zaburzenia wchłaniania i niedobory pokarmowe

Mechanizmy powstawania niedoborów pokarmowych u osób nadużywających alkoholu są złożone. Jedną z przyczyn jest fakt, że alkohol zaspokaja w znacznym stopniu potrzeby energetyczne organizmu, a co za tym idzie - uczucie głodu. Po wtóre, osoby uzależnione poświęcają znacznie mniej uwagi poszukiwaniu urozmaiconego, pełnowartościowego pokarmu. Często nie mają finansowych możliwości właściwego odżywiania się. Drugim mechanizmem jest zespół złego wchłaniania spowodowany uszkodzeniem struktury i funkcji (motoryka i aktywny transport) śluzówki przewodu pokarmowego, jak i zmniejszoną ilością enzymów trawiennych. Zmniejsza się wchłanianie glukozy, aminokwasów, witamin, choliny, cynku i innych substancji.

Największe niedobory witaminowe spowodowane alkoholem dotyczą witaminy B1, kwasu foliowego i witaminy A. U niemałej części osób uzależnionych obserwuje się hypokaliemię, majaczenie alkoholowe nierzadko poprzedzone jest hypomagnezemią, poziom jonów cynku jest dość często obniżony.

W cięższych przypadkach uzależnienia obserwuje się różnego rodzaju zaburzenia metabolizmu białek, węglowodanów, lipidów oraz gospodarki wodnej i mineralnej (m.in. osteoporoza).

Układ krążenia

Alkohol jest substancją silnie wpływającą na mechanizmy regulujące ciśnienie krwi. Z jednej strony jest to wpływ na układy neuroprzekaźnikowe regulujące czynność serca i grę naczynioworuchową (układ noradrenergiczny i dopaminergiczny), a z drugiej wpływ na wydzielanie substancji podwyższających ciśnienie: aldosteronu, kortyzolu, wazopresyny, angiotensyny, reniny i innych. Uważa się, że im większa ilość wypitego alkoholu, tym większa skłonność do wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Szacuje się, że 5-24% przypadków nadciśnienia ma związek z piciem alkoholu, a liczbę osób z nadciśnieniem w Polsce szacuje się na około 2-3 mln. Liczba osób z nadciśnieniem, u których alkohol odgrywa istotną rolę patogenetyczną wynosi od 100.000 do 720.000.

Alkohol także zmienia metabolizm w mięśniu sercowym i może być przyczyną powstania niedoborów związków energetycznych oraz występowania substancji toksycznych dla struktur wewnątrzkomórkowych (mitochondria). Wykazano również zależność między ilością wypitego alkoholu a osłabieniem siły mięśnia sercowego.

Układ endokrynny

Układ endokrynny, jako powiązany z ośrodkowym układem nerwowym jest silnie zależny od wpływu alkoholu. Wykazano szereg nieprawidłowości funkcjonowania endocrinium zarówno pod wpływem jednorazowych dawek alkoholu, jak i u osób przewlekle pijących.

Układ odpornościowy

Osoby przewlekle pijące alkohol mają mniejszą odporność na infekcje zarówno bakteryjne jak i wirusowe. Zmniejszenie odporności spowodowane jest czynnikami pośrednimi, takimi jak niedobory białkowe i witaminowe, ale i bezpośrednim działaniem alkoholu. Także odporność komórkowa jest zmniejszona, czego pośrednim dowodem może być relatywnie częste występowanie u alkoholików gruźlicy i nowotworów nowotworów etiologii wirusowej.

Alkohol a nowotwory

Najczęściej czynnik alkoholowy jest wymieniany przy raku jamy ustnej i gardła, przełyku, przewlekłym zanikowym nieżycie żołądka, który jest podłożem do raka żołądka, raka prostaty, raka sutka, raka wątroby.

Alkohol a choroby przenoszone drogą płciową

Alkohol jest jednym z bardziej istotnych czynników w zakażeniach przenoszonych drogą płciową. Wykazano, że w grupie osób pijących infekcje chorobami wenerycznymi były 5- krotnie częstsze niż u osób niepijących (u kobiet aż 29 - krotnie).
Alkohol wpływa rozhamowująco na sferę emocjonalną i sprzyja podejmowaniu stosunków seksualnych z przygodnymi partnerami, jak również zaniechaniu stosowania środków zabezpieczających.

Układ nerwowy

Alkohol jest silną toksyną dla ośrodkowego oraz obwodowego układu nerwowego. Silne działanie neurotoksyczne mają produkty kondensacji metabolitów alkoholu z metabolitami dopaminy. Szkodliwy wpływ na neurony mają poalkoholowe niedobory witaminowe - głównie B1. Klinicznie przejawia się to głównie polineuropatiami, zanikami korowymi i poszerzeniem układu komorowego u 50-99% wieloletnich alkoholików, zanikami móżdżku. Alkohol przyczynia się także do zwiększonej urazowości czaszki i mózgu oraz do częstszego występowania krwawień domózgowych (krwiaki podtwardówkowe, krwotoki podpajęcze, udary).

Alkohol zakłóca funkcjonowanie komórek nerwowych i mózgu. Powoduje zaburzenia pamięci, utrudnia przypominanie sobie czegoś i zapamiętywanie nowych informacji. Wywołuje zakłócenia równowagi, osłabia refleks, uniemożliwia koncentrację, utrudnia podejmowanie decyzji.

Psychiatryczne następstwa nadużywania alkoholu

Choroba alkoholowa powoduje utratę krytycyzmu i uczuć wyższych, rozwój agresji, wyzwalanie się stanów silnej depresji, nawet z tendencjami samobójczymi.

Alkoholizm doprowadza do ciężkich chorób psychicznych. Należą do nich otępienie alkoholowe, padaczka alkoholowa. W zaawansowanym alkoholizmie dochodzi do majaczenia alkoholowego, które przejawia się występowaniem okresów wielkiego lęku, zaburzeń snu, zaburzeń orientacji, co do miejsca, czasu i sytuacji, w której człowiek się znajduje. Chory doznaje też różnych złudzeń wzrokowych, czuciowych oraz urojeń prześladowczych. Widzi np. różne zwierzęta i sceny, bez najmniejszych do tego podstaw, czuje chodzące po swojej skórze pająki, mrówki, itp.

Urojenia prześladowcze doprowadzają do tzw. obłędu opilczego, którego głównym objawem może być zespół urojeń niewierności małżeńskiej. Mogą one trwać bardzo długo, a chory staje się niebezpieczny dla żony.

Alkohol a nadumieralność w młodszych frakcjach wiekowych

Alkohol uważany jest za jeden z ważniejszych czynników zwiększających ryzyko zgonu przed 65 rokiem życia. Zjawisko to jest szczególnie niepokojące w Polsce, gdzie częstość zgonów przedwczesnych jest około 40 % wyższa niż średnia europejska. Dotyczy to szczególnie mężczyzn, gdzie zgony przedwczesne stanowią aż 47% wszystkich zgonów. Wiadomo, że osoby nadużywające alkoholu żyją średnio 10-22 lata krócej od wieku oczekiwanego. Alkohol jest jednym z najważniejszych czynników prowadzących do samobójstw, gdyż prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa przez osoby pijące jest 3-9 razy wyższe niż przez niepijące. Alkohol jest główną przyczyną śmierci i inwalidztwa młodych ludzi w wieku 16-21 lat.

Inne zagrożenia

Szczególnie niebezpieczne jest picie alkoholu w połączeniu z innymi środkami odurzającymi np. lekami uspokajającymi lub pobudzającymi, narkotykami, w tym także marihuaną.

Picie zaburza także psychologiczny i społeczny rozwój młodego człowieka. Prowadzi do ograniczenia dążeń i aspiracji, ogranicza możliwości życiowe. Alkohol stwarza iluzję ciekawszego i pełniejszego życia, daje złudzenie kontaktu i więzi, jednym obietnicę luzu i relaksu, innym - zapomnienia. Te iluzje muszą oczywiście prysnąć, ale nim tak się stanie, utrudniają młodemu człowiekowi prawdziwy kontakt z rzeczywistością, problemami i radościami, jakie ona ze sobą niesie.

Alkohol posiada też niekwestionowany wpływ na niemal każdy rodzaj przestępczości, dezintegrację rodziny, tworzenie klimatu bezprawia, rozwoju procesów demoralizacji społecznej itp.

Leczenie alkoholików

Leczenie alkoholików jest bardzo trudne i długotrwałe. W leczeniu najważniejszą rolę odgrywają współpraca chorego z leczącymi, psychoterapia, terapia rodzinna, kluby anonimowych alkoholików.

Zadaniem podstawowym, jakie stoi przed szkołą i społeczeństwem jest podejmowanie działań na rzecz zmiany obyczaju picia oraz poszukiwanie skutecznych sposobów przeciwdziałania picia alkoholu, nawet w małych dawkach, przez młodocianych. Bardzo skuteczne np. okazało się tworzenie różnych grup formalnych i nieformalnych (koleżeńskich, przyjacielskich), które świadomie wpływają w tej sprawie na rówieśników. Pomocne jest też rozwijanie zainteresowań młodzieży sportem, turystyką, zaangażowaniem społecznym czy rodzinnym itp.

Poradnictwo i psychoterapia alkoholików koncentruje się na usuwaniu chęci picia. Zasadniczym celem doradcy czy terapeuty jest więc, wytworzenie postawy wewnętrznego przekonania osoby uzależnionej o silnej chęci zaprzestania nałogu.

Efektywność poradnictwa zależy przede wszystkim od: stanu zaawansowania nałogu, organizmu pacjenta, motywacyjnej siły do leczenia, metod oddziaływania poradnictwa, środowiska, do którego wraca pacjent po leczeniu.

Literatura

1. Markiewicz A., Przybysz I.; Narkotyki i alkohol, Koszalin 2002
2. Pacewicz A.; Jak pomóc dziecku nie pić? Warszawa 1999
3. Habrat B.; Szkody zdrowotne spowodowane alkoholem, Warszawa 1996
4. Akoliński S.; Od A do Z o pijaństwie, Warszawa 1985
5. Boroń P.; Alkohol a zdrowie somatyczne.
Alkoholizm i Narkomania. Wiosna 1990
6. Morawski J.; Skuteczna samopomoc, "Problemy alkoholizmu" 1994, nr 8-9
7. Cekiera Cz.M.; Poradnictwo dla osób uzależnionych,
"Problemy alkoholizmu" 1995, nr 5
8. Woronowicz B.T.; Alkoholowe vademecum dla każdego,
Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości, Zakroczyn 1993
9. Izdebski P.; Psychologiczna pomoc dzieciom.
"Problemy alkoholizmu" 1992 nr 3.
10. Steffen E.; Alkoholizm a choroby weneryczne, Warszawa 1985
 

Opracowanie: mgr inż. Marian Landowski
wychowawca w internacie
Zespołu Szkół Leśnych i Agrotechnicznych
w Tucholi

Wyświetleń: 2413


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.