Katalog

Mariusz Kuśmirek
Wychowanie fizyczne, Artykuły

Biomechaniczna charakterystyka siły mięśniowej u zawodników Taekwon-do

- n +

Biomechaniczna charakterystyka siły mięśniowej u zawodników taekwon-do

W każdym ruchu człowieka, w każdym wykonywanym przez niego ćwiczeniu przejawia się swoista działalność mięśni (Ważny 1977). Praca mięśni wykorzystywana jest nie tylko do wykonywania codziennych czynności ale także i w sporcie. Elementem wyróżniającym w sposób bardzo istotny sport od innych części kultury fizycznej jest współzawodnictwo, które motywuje sportowców do rozwijania specyficznych właściwości fizycznych i psychicznych w celu rywalizacji z innymi (Naglak 1988). Sprawność fizyczna w życiu jednostki, a zwłaszcza sportowca odgrywa bardzo ważną rolę i w większości przypadków jest cechą decydującą o wyniku sportowym (Karelus 1988). Dlatego też rozwijanie cech fizycznych i osiągnięcie ich optymalnego poziomu jest nieodzownym warunkiem osiągnięcia mistrzostwa sportowego (Dąbrowska 1986). Stąd też problem kształtowania cech motorycznych a wśród nich siły jako jednego z elementów tego przygotowania. W ujęciu fizycznym siła jest miarą oddziaływania ciał materialnych, natomiast siła mięśniowa lub ściślej - sprawność siłowa człowieka - to zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego lub przeciwstawiania się mu, realizowana kosztem wysiłku mięśniowego i zależna jest od warunków wykonywania ruchu (Zaciorski 1970, Ważny 1977). Fidelus (1972) przedstawia siłę w ujęciu biomechanicznym i zdaniem jego jest ona maksymalnym momentem sił poszczególnych grup mięśniowych, bądź sumą maksymalnych momentów sił rozwijanych w stawach człowieka mierzonych w warunkach statyki. Zgodnie z def. J. O. Bompy (1990) siła to zdolność nerwowo-mięśniowa organizmu do pokonywania zewnętrznego i wewnętrznego oporu. Jest ona zewnętrznym wyrazem pracy mięśni, która w myśl drugiej zasady dynamiki Newtona jest iloczynem masy i przyspieszenia. Zatem siłę można określić wzorem: F=m*a.

Efektywne kształtowanie formy dynamicznej bądź statycznej wymaga stosowania specyficznych metod treningowych (Ważny 1977). Odpowiedni musi być także dobór metod pomiaru siły mięśniowej, gdyż stanowi to istotny czynnik w procesie naboru kandydatów do odpowiedniej dyscypliny sportowej. U człowieka trudno jest bezpośrednio zmierzyć moment siły pojedynczego mięśnia, dlatego też mierzy się wypadkowy moment sił całych zespołów mięśniowych (Fidelus 1983). Uwzględniając przy pomiarze ramię działającej dźwigni i obliczając moment siły, dokładnie określimy możliwości siłowe danej grupy mięśni (Khalid 1985). Metoda ta ma szerokie zastosowanie w sporcie, gdyż właściwa diagnoza i dobór środków treningowych ma istotny wpływ na osiągane rezultaty w danej dyscyplinie sportu.

Pomiar siły opierający się na rezultacie jednej całościowej próby nie daje pełnego obrazu możliwości siłowych poszczególnych grup mięśniowych. Dlatego też w biomechanice dokonuje się pomiaru siły globalnej a także poszczególnych zespołów mięśniowych. Badania takie wykorzystywane są przy naborze i selekcji w sporcie wyczynowym. Ukierunkowany trening sportowy zmienia często naturalną topografię sił (Niedzielski 1985). Dlatego też uprawianie określonej dyscypliny sportu powoduje pojawienie się tzw. zespołów wiodących, a staż treningowy wpływa na wyraźniejsze zarysowanie się tego zjawiska (Fidelus 1972).

Głównym celem badań jest określenie topografii momentów siły mięśniowej u zawodników Taekwon-do różniących się stażem treningowym oraz stopniem zaawansowania sportowego. Realizacja tego celu jest możliwa po uzyskaniu odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
1. Jakie są związki momentów sił 18 zespołów mięśniowych prostowników i zginaczy kończyny dolnej, górnej oraz tułowia?
2. Czy istnieją statystycznie istotne różnice między wartościami momentów sił poszczególnych zespołów mięśniowych u zawodników reprezentujących różny poziom sportowy?
3. Czy istnieje zróżnicowanie topografii (udziałów procentowych) w badanych grupach zawodników?
4. Jaka jest zależność pomiędzy siłą mięśniową a masą ciała w badanych grupach?

Badaniami objęto 33 zawodników Taekwon-do trenujących w klubie "Podlasie" w Białej Podlaskiej. W badanej grupie istnieje zróżnicowanie pod względem poziomu przygotowania sportowego. 7 zawodników to osoby o największym stażu treningowym posiadające stopnie mistrzowskie trenujące przynajmniej 4 lata, 14 zawodników przynajmniej 2,5 roku oraz 12 osób trenujących kilka miesięcy.

Do pomiaru sił mięśniowych wykorzystano metodę opracowaną przez Fidelusa (1972), polegającą na pomiarze momentów sił dziesięciu podstawowych zespołów mięśniowych w warunkach statyki. Metoda ta eliminuje wpływ taktyki, techniki oraz innych cech wpływających na wynik pomiaru. Pomiar dokonywany jest w krótkim czasie, co pozwala eliminować wpływ wytrzymałości na wynik.

Niewątpliwie istnieje zależność rezultatów od aktualnego poziomu sportowego, kategorii wagowej oraz stopnia zawansowania (Sterkowicz 1992). W swoich pracach Fidelus (1970) sugeruje, że istnieje zróżnicowanie poziomu siły w zależności od rodzaju uprawianej dyscypliny.

Wyniki przeprowadzonych badań dotyczących grup zawodników Taekwon-do różniących się stażem treningowym i stopniem zaawansowania są zgodne z poglądami wyżej wymienionych autorów. Wyniki te pozwalają twierdzić, iż różnice dotyczą nie tylko sumy momentów sił, ale także procentowego udziału poszczególnych grup mięśni. Porównywanie tych udziałów w grupach o różnym stopniu zaawansowania daje możliwość wyróżnienia zespołów wiodących charakterystycznych dla zawodników Taekwon-do.

Analizując średnie wartości momentów sił poszczególnych zespołów mięśniowych stwierdzono istotne rozbieżności pomiędzy grupą zaawansowaną i początkującą oraz

średnio-zaawansowaną i początkującą w zakresie prostowników stawu biodrowego. Podobna zależność wystąpiła przy analizie udziałów procentowych tzn. w grupie początkującej najsilniejszym zespołem jest prostownik tułowia, zaś w grupach bardziej zaawansowanych ten zespół mięśni zajmuje drugą pozycję ustępując prostownikom stawu biodrowego, które okazują się być zespołem wiodącym, charakteryzującym zawodników Taekwon-do.

Wiadomo, że potencjalne możliwości motoryczne żywych organizmów pozostają w ścisłym związku z ich wymiarami (Dentkowski 1991). Wzrost masy mięśniowej powoduje wzrost przekroju poprzecznego mięśnia a za razem zwiększenie siły. Zatem siła mięśniowa zależna jest od łatwo mierzalnego parametru, jakim jest masa ciała (Wit 1992). Rezultaty tych badań potwierdzają tę regułę.

Reasumując należy stwierdzić, że zawodników Taekwon-do charakteryzują silne prostowniki stawu biodrowego. Rezultaty tych badań z pewnością mogą okazać się przydatne przy naborze zawodników tej dyscypliny.

Na podstawienie przeprowadzonych badań można wysnuć następujące wnioski:
1. W badanych grupach zawodników Taekwon-do istnieje istotne zróżnicowanie bezwzględnej siły mięśniowej w poszczególnych zespołach wiodących.
2. Poza różnicami siły bezwzględnej w badanych grupach występuje także zróżnicowanie rozkładów procentowych poszczególnych zespołów mięśni.
3. Ukierunkowany trening powoduje pojawienie się zespołów wiodących co ma wpływ na topografię procentowych udziałów siły mięśniowej.
4. Istnieje istotna statystycznie zależność między siłą mięśniową a masą ciała w badanych grupach zawodników Taekwon-do.

Bibliografia:

1. Bompa J. O.: "Cechy biomotoryczne i metodyka ich rozwoju". Resortowe centrum metodyczno-szkoleniowe kultury fizycznej i sportu. Warszawa 1990.
2. Dąbrowska A., Skorupski W., Wit A.: "Dyspozycje siłowe zawodników judo a skuteczność ich techniki". Sport Wyczynowy nr 3-4/1986 str. 35-42.
3. Dentkowski A., Błachnio D.: "Wpływ masy ciała i poprzecznego przekroju mięśni na wyniki w podnoszeniu ciężarów". Sport Wyczynowy nr 11-12/1991 str. 30-35.
4. Fidelus K., Skorupski L.: "Wielkość momentów sił mięśniowych w poszczególnych stawach u zawodników różnych dyscyplin sportu". Sympozjum teorii techniki sportowej. Sport i Turystyka, Warszawa 1970.
5. Fidelus K.: "Próba ustalenia podstawowych czynników motorycznych wpływających na rezultat sportowy". Roczniki Naukowe AWF Warszawa nr 16/1972.
6. Fidelus K.: "Przewodnik do ćwiczeń z biomechaniki". Warszawa 1983.
7. Karelus B.: "Siła statyczna i dynamiczna kończyn dolnych u chłopców w wieku 14 lat". Rocznik Naukowy AWF Kraków 1988.
8. Khalid W., Hord T.: "Z badań nad trafnością doboru piłkarzy ręcznych na różne pozycje w zespole". Sport wyczynowy nr 12/1985 str. 12-17.
9. Naglak Z.: "Kilka uwag na temat znaczenia współzawodnictwa sportowego w procesie przygotowania sportowego". Sport wyczynowy nr 9/1988 str. 3-6.
10. Niedzielki A.: "Poszukiwanie praktycznych mierników oceny efektywności treningów w kajakarstwie". Roczniki Naukowe AWF Warszawa nr 28/1985 str. 3-27.
11. Sterkowicz S.: "Sprawność fizyczna karateków". Wychowanie Fizyczne i sport
nr 2/1992 str. 59-69.
12. Ważny Z.: "Trening siły mięśniowej". Sport i Turystyka, Warszawa 1977.
13. Wit A.: "Biomechaniczna ocena układu ruchu sportowca". Instytut Sportu, Warszawa 1992.
14. Zaciorski W. N.: "Kształtowanie cech motorycznych sportowca". Sport i Turystyka Warszawa 1970.

Opracowanie: Mariusz Kuśmirek
Zespół Szkół Zawodowych Nr 1
i II Liceum Ogólnokształcące
we Włodawie
Modrzewskiego 24
22-200 Włodawa

Wyświetleń: 6720


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.