Polityka zagraniczna państwa polskiego za czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego

W historiografii polskiej, Mieszka I nazywa się budowniczym państwa polskiego. Wiele wskazuje na to, że jest to prawda, dlatego, że w źródłach pisanych państwo polskie pojawia się jako państwo zjednoczone i politycznie okrzepłe. Nie znaczy to, że niepodległy byt był już niezagrożony. Największym przeciwnikiem młodego państwa było cesarstwo niemieckie. Cesarze rzymscy państwa niemieckiego dążyli do podporządkowania sobie mieszkowego państwa. Dlatego istotną sprawą pierwszych Piastów była umiejętna gra dyplomatyczna w stosunku do sąsiadów.

Mieszko I (ok. połowy X w. - 992 r.), "król północy" jak nazwał go Ibrahim ibn Jakub, zdawał sobie sprawę z zagrożenia niemieckiego, dlatego postanowił wprowadzić Polskę do orbity państw chrześcijańskich. Mógł to uczynić dokonując chrztu Polski. Sposób w jaki, tego aktu dokonano, dowodzi ogromnej zręczności i przezorności Mieszka. Cesarz Otto I utworzył arcybiskupstwo w Magdeburgu (968 r.), którego granice były na wschodzie sprawą otwartą, a więc mogło również objąć tereny polskie. W tej sytuacji Mieszko postanowił zwrócić się o pomoc do Bolesława I księcia czeskiego. W wyniku osiągniętego porozumienia Mieszko w 965 r. poślubił córkę Bolesława - Dobrawę.

Rok później przyjął chrzest; z kolei nastąpiła chrystianizacja całego kraju. Książe polski sprytnie wykorzystał konflikt istniejący w kościele niemieckim. Czechy bowiem, należały do bawarskiej diecezji w Ratyzbonie. Ta zaś wchodziła w skład archidiecezji mogunckiej, która była konkurentką archidiecezji magdeburskiej. Aby uniezależnienie od Niemiec było pełne Mieszko w akcie " Dagome iudex" poddawał swoje państwo pod protekcję Stolicy Apostolskiej (991 r.). Jednocześnie zostało utworzone biskupstwo misyjne na czele którego, stanął biskup Jordan. Sojusz Mieszka z Czechami przeciągnął się do 967 roku, kiedy, to 2 konnice czeskie wspomagały drużynę Mieszka w walce z plemieniem Wieletów. Na czele Wieletów stał feudał niemiecki Wichman, który, był również przeciwnikiem cesarza Ottona I. Dlatego przyjmuje się, że musiało dojść do porozumienia między obu władcami. Walka z Wieletami o Wolin zakończyła się klęską Wichmana, który, poległ na polu walki. Dzięki temu zwycięstwu Mieszko mógł opanować Pomorze nadodrzańskie. Znany kronikarz niemiecki Thietmar opisuje również walkę Mieszka z margrabią Hodonem, który wbrew cesarzowi zorganizował wyprawę na Polskę. Wojska niemieckie przekroczyły Odrę na wysokości grodu Cedynia. Tu wpadły w zasadzkę urządzoną przez Mieszka i jego brata Czcibora. Oddziały niemieckie zostały okrążone i rozbite. Ta pierwsza, historyczna bitwa odbyła się 24 czerwca 972 roku. Po śmierci cesarza Ottona I w 973 roku, Mieszko interweniował w niemieckie spory dynastyczne popierając Henryka II przeciw Ottonowi II. Jednak zaniechał tych interwencji a wyrazem dobrej woli w stosunku do cesarzy niemieckich było poślubienie (po śmierci Dobrawy w 977 r.) córki margrabiego Marchii Wschodniej Dytryka - Ody. Oda została w tym celu wyprowadzona z klasztoru w Kalbe.

W 990 roku Mieszko postanowił zmienić sojuszników. Dotychczasowy przeciwnik - cesarstwo dostarczyło pomocy militarnej w walce Mieszka przeciw Bolesławowi czeskiemu. W efekcie Mieszko I przyłączył do Polski Śląsk, a wcześniej książę zajął Małopolskę z Krakowem i Sandomierzem (988 r.). Przyjmuje się, że być może jedyną stratą terytorialną było zajęcie w 981 roku przez Włodzimierza Wielkiego, księcia kijowskiego, terytorium położonego nad górnym Bugiem, nazwanego Grodami Czerwieńskimi. Historycy uważają jednak, że tereny te mogły być w tym czasie we władaniu czeskim lub plemion Słowian zachodnich.

Książe Mieszko I zmarł 25 maja 992 roku, a jego następcą został jego syn z małżeństwa z Dobrawą Bolesław zwany Chrobrym.

Bolesław I Chrobry (966 lub 967 - 1025). W jego panowaniu można wyróżnić dwa główne etapy. Pierwszy to okres w którym, zabiega o polską prowincję kościelną oraz o koronę. Drugi to walka z Niemcami na zachodzie i z Rusią na wschodzie. Okazją do realizacji pierwszego celu była śmierć biskupa praskiego Wojciecha 23 kwietnia 997 roku w Prusach. Duchowny pochodzący z czeskiej rodziny Sławnikowiców udał się na prośbę polskiego władcy do Prus, aby to pogańskie plemię nawrócić na wiarę chrześcijańską. Wojciech przez zalew Wiślany dotarł w okolice grodu Truso. Tu oddalił eskortę przydzieloną mu przez Bolesława i odważnie wkroczył na nieznany sobie teren. W misji towarzyszył mu brat Radzim zwany również Gaudentym. Prusowie potraktowali Wojciecha nieufnie, a podczas odprawiania mszy został zabity. Bolesław wykupił od Prusów ciało Wojciecha płacąc złotem tyle ile ważyło ciało Wojciecha. W ten sposób Polska zyskała własnego męczennika, którego w Rzymie uznano za świętego. Dzięki temu atutowi w 999 roku papież Sylwester II utworzył arcybiskupstwo Św. Wojciecha, które powierzył Radzimowi - Gaudentemu. Święty Wojciech był również przyjacielem cesarza Ottona III, który postanowił przybyć z pielgrzymką do grobu Wojciecha. Rzeczywistą przyczyną tej wizyty były dążenia Ottona do stworzenia uniwersalnego cesarstwa składającego się z czterech prowincji: Galii, Germanii, Romy i Sclavinii.

Zwierzchnikiem tej ostatniej miał być właśnie Bolesław. W marcu 1000 roku cesarz przybył do Gniezna. Mimo swojej religijnej otoczki, zjazd gnieźnieński (8 -10. III. 1000r.) był doniosłym aktem politycznym. Jego postanowienia można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to postanowienia prawno - kościelne, a druga to postanowienia prawno - polityczne. Wśród postanowień kościelnych najważniejszą decyzją stało się utworzenie metropolii gnieźnieńskiej z biskupstwami w Krakowie, Wrocławiu, Kołobrzegu i Poznaniu. Postanowienia polityczne to nadanie Bolesławowi przez cesarza uprawnień królewskich w stosunku do biskupów polskich. Anonim Gall w swej kronice przekazał taką właśnie wersję wydarzeń. Natomiast interpretacja zachowań cesarskich jest w polskiej historiografii bardzo różna. Tym niemniej był to niewątpliwy sukces Bolesława Chrobrego. Logicznym następstwem tych wydarzeń było staranie się Bolesława o koronę królewską. Zabiegi te nie zostały uwieńczone sukcesem, dlatego, że 23 stycznia 1002 roku zmarł Otto III, a rok później 12 maja 1003 roku papież Sylwester. Bolesław został w ten sposób zmuszony do ponownych starań o koronę królewską. Droga do niej wiodła przez wojny z Niemcami, Czechami i Rusią.

Wojna z Niemcami toczyła się w trzech etapach. Etap pierwszy trwał od 1002 roku do 1005 roku. Bolesław wkroczył do Niemiec zajmując Łużyce i Milsko z Miśnią. W 1003 roku władzę w Czechach objął Bolesław Chrobry, który oślepił Bolesława II Rudego. To spowodowało, że koalicja niemiecko - czeska wypowiedziała wojnę Polsce, docierając pod Poznań. Tu doszło do rozejmu na mocy, którego Chrobry utracił Milsko i Łużyce oraz Czechy. W rękach polskich zostały tylko Morawy. Ponownie na tereny niemieckie wkroczył Bolesław w 1007 roku, docierając pod Magdeburg. Kontrnatarcie cesarz Henryka II dotarło pod Głogów, ale nie przyniosło mu to sukcesu. Doszło do kompromisu i podpisania pokoju w Merseburgu w 1013 roku. Pokój ten pozostawiał przy Polsce Łużyce i Milsko, a syn Bolesława, Mieszko poślubił córkę palatyna nadreńskiego Rychezę. Miało to umocnić przyjazne stosunki.

Odnowienie wojny nastąpiło w lipcu 1015 roku, kiedy to cesarz wypowiedział wojnę. Henryk II przekroczył Odrę, ale Polacy bronili się dzielnie. Słynna stała się tu obrona śląskiego grodu Niemcza. W 1018 roku doszło do podpisania pokoju w Budziszynie. Bolesław utrzymał w posiadaniu Łużyce i Milsko. Dla przypieczętowania pokoju książę poślubił Odę, siostrę margrabiego miśnieńskiego Hermana.

W stosunku do Rusi Bolesław nie miał planów zaborczych, chciał jedynie podporządkowania Rusi Polsce. W 1018 roku władca udał się z wyprawą wojenną, która osadziła na tronie kijowskim Świętopełka. W drodze powrotnej wojska polskie zajęły Grody Czerwieńskie i Przemyskie oraz zdobyły liczne łupy.

Ostatnim etapem w życiu Bolesława Chrobrego była chęć uzyskania korony królewskiej. Było to niemożliwe dopóki żył Henryk II. Cesarz zmarł 13 lipca 1024 roku. Wykorzystał to Bolesław i koronował się w katedrze gnieźnieńskiej 18 kwietnia 1025 roku. Król swoim sukcesem nie cieszył się zbyt długo. Zmarł, bowiem dwa miesiące później 17 czerwca 1025 roku.

Bolesław zasłużył na tytuł Wielki, ale wielkość jego własnego życia nie stała się, niestety, trwałą wielkością dzieła, które pozostawił w spadku.

BIBLIOGRAFIA:
1. Jerzy Lesław Wyrozumski - "Historia Polski do 1505 roku".
2. Henryk Samsonowicz - "Historia Polski do 1795 roku".
3. Gerard Labuda - "Pierwsze państwo polskie" z cyklu "Dzieje narodu i państwa polskiego".
4. "Mały słownik kultury dawnych Słowian" pod redakcją Lecha Leciejewicza.
 

Opracowanie: Przemysław STELMASZCZYK
nauczyciel historii
Publiczne Gimnazjum nr 2
w Rudkach

Wyświetleń: 5270