Problemy nikotynowe dorosłych i dzieci

Palenie tytoniu jest zjawiskiem powszechnym nie tylko w naszym kraju. Papierosy są legalnie sprzedawanym produktem na całym świecie, którego dym zawiera około 40 czynników rakotwórczych. W Polsce na podstawie ogólnopolskich badań stwierdzono, iż papierosy pali codziennie 47% mężczyzn i 23% kobiet. Natomiast co najmniej 42% młodzieży w wieku od 16- 19 lat jest narażonych na szkodliwe działanie dymu tytoniowego. Również z przeprowadzonych badań wynika, że zjawisko to dotyczy 30% noworodków- wskutek palenia tytoniu przez matki. Ogólnie można przyjąć, że kilka milionów dzieci wzrasta w warunkach biernego palenia ze względu na nałóg ojca lub matki. Ogólnie można przyjąć, że kilka milionów dzieci wzrasta w warunkach biernego palenia ze względu na nałóg ojca lub matki. Palenie mimowolnie stanowi jedno z najistotniejszych zagrożeń zdrowotnych populacji wieku rozwojowego.

Palenie kobiet w czasie ciąży oraz rodziców latach wczesnego rozwoju ich dzieci może zmniejszyć urodzeniową wagę noworodków, zwiększyć ryzyko poronienia samoistnego, przedwczesnego porodu, a nawet zgonu okołoporodowego czy tzw. " nagłej śmierci noworodków". Należy podkreślić, że niemowlęta są narażone nie tylko na wdychanie toksycznych składników tytoniu, ale i spożywanie ich z mlekiem matki.

Mała masa urodzeniową zwiększa jak wiadomo kilkakrotnie ryzyko zgonu w pierwszym roku życia oraz różnego typu upośledzenia rozwoju neurologicznego.

W okresie niemowlęcym dzieci narażone na kontakt z dymem tytoniowym charakteryzują się mniejszą długością ciała i dwukrotnie częściej chorują na choroby układu oddechowego, także na zapalenie ucha środkowego. Jednocześnie przebieg choroby tych dzieci jest dłuższy niż dzieci rodziców niepalących.

Wykazano, że dzieci w wieku od 1 do 5-ego roku życia biernie palące- narażone na toksyny tytoniowe czasem także poza środowiskiem rodzinnym trzy i pół raza częściej chorują na choroby układu oddechowego. Zaobserwowano też u nich zaostrzony przebieg astmy oskrzelowej. Wśród dzieci w wieku 2-3 lat chorujących na zapalenie ucha środkowego około 2/3 ma rodziców palących.

Częste choroby układu oddechowego, oddechowego tym nieżyty nosa i zapalenie zatok u dzieci w wieku szkolnym sprzyjają w istotnym stopniu niepowodzeniom szkolnym i w większej absencji z powodu powikłań chorobowych. Kontakt z dymem w tym wieku powoduje również zmiany biochemiczne płynów ustrojowych, co w konsekwencji zwiększa ryzyko przedwczesnych chorób układu krążenia.

Walce z biernym paleniem nie sprzyjają nieprawidłowe i niekorzystne wzorce zachowań społecznych. Bierne palenie rzadko postrzegane jest w kategoriach zagrożenia. Palenie przy dzieciach jest prawie normą.

Palący rodzice i inne znaczące osoby w otoczeniu dziecka tworzą wzory do naśladowania. Trudno oczekiwać, że dzieci i młodzież nie będzie palić papierosów, gdy żyje z palącymi rodzicami a wokół spotyka palących w tym także nauczycieli, lekarzy, aktorów, pracowników różnych władz i organizacji, polityków.

Dorośli powinni zdać sobie sprawę, że paląc w obecności dzieci szkodzą ich zdrowiu a nawet życiu oraz stanowią negatywny wzorzec do naśladowania. Liczne badania naukowe wykazują istnienie wpływu rodziców na zachowania nikotynowe ich dzieci. Dowiedziono przede wszystkim, że dzieci z rodzin rozbitych skłaniają się częściej do palenia niż w rodzinach pełnych, a dzieci palących rodziców są bardziej skłonne do palenia niż dzieci rodziców niepalących.

Postępowanie rodziców jest pod każdym względem wzorem do naśladowania przez dzieci. Nie mają one świadomości czym jest nałóg, dlatego też poczęstowanie przez kolegę wypali pierwszego papierosa, potem drugiego i to już wystarcza aby wciągnęło się w tę ryzykowną grę na stałe.

W naszym kręgu kulturowym inicjacja tytoniowa młodzieży jest zróżnicowana w zależności od płci. Motywy rozpoczynania palenie u chłopców różnią się od motywów charakterystycznych dla dziewcząt nie tylko intensywnością, ale i jakością. Dziewczęta zaczynają palić później niż chłopcy, częściej czynią to pod wpływem przyjaciół, większe znaczenie ma w ich przypadku wpływ palących rodziców, mocniej niż chłopcy identyfikują się z paleniem. W motywacji do palenia u dziewcząt większa rolę odgrywają względy emocjonalne, u chłopców natomiast motywy poznawcze. Wśród dziewcząt można zauważyć większą gotowość do przejmowania postrzeganych wartości i wzorców przez naśladowanie zachowań palących rodziców kolegów, a także innych osób znaczących.

Pozostaje niewyjaśnione, czy przykład ojca lub matki wywiera silniejszy wpływ na palenie u syna czy córki. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, iż chłopiec stanie się palaczem, gdy jego ojciec pali papierosy albo, gdy matka paliła w czasie jego wczesnego dzieciństwa.

Różne znaczenie, które ma palenie dla chłopców i dziewcząt pozwala oczekiwać różnych reakcji z ich strony na zabiegi mające na celu propagowanie niepalenia. Dlatego też promocja niepalenia powinna uwzględnić zarówno wychowanków jak również wychowawców, ze względu na społeczny charakter kształcenia się postaw tytoniowych. W przeciwtytoniowych oddziaływaniach wychowawczych powinni, więc uczestniczyć obok rodziców, personel medyczny, wychowawczy w żłobkach i przedszkolach, a także nauczyciele i wychowawcy wszystkich szczebli nauczania.

A oto propozycja programu edukacji antynikotynowej dla przedszkoli pod hasłem "czyste powietrze wokół nas" opracowany przez Jolantę Andrzejewską- wojewódzkiego koordynatora do spraw wdrażania systemu kształcenia nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów i liceów zakresie zwalczania nałogu palenia tytoniu.

Cele szczegółowe programu:
1.Umiejętności określania różnych źródeł dymu.
2. Umiejętności określania przyczyn wydobywania się różnych dymów, wydobycie dymu papierosowego.
3. Uwrażliwienie dzieci na szkodliwość dymu papierosowego.
4. Uświadomienia skutków palenia papierosów.
5. Uwrażliwienie dziecka na miejsca, w których mogą być narażone na dym.
6. Radzenie sobie z innymi palącymi:
Program ten stanowi pierwsze ogniwo działań edukacyjnych na rzecz kształtowania świadomych postaw antynikotynowych dzieci i młodzieży.

Na rolę nauczycieli wychowania fizycznego w zwalczaniu zagrożenia tytoniowego zwrócił uwagę Andrzej Nowakowski. Uważa on, że są oni najbardziej przygotowani pod względem fachowym do uświadamiania dzieciom i młodzieży zgubnych dla organizmu skutków palenia tytoniu. Sport jest czynnikiem umacniającym siłę charakteru, sprzymierzeniem w kształtowaniu wytrwałości. Jest on radną w wielu przypadkach skuteczną-alternatywą zdrowego stylu życia dla palaczy.

Szkolna edukacja zdrowotna mająca na celu zapobieganie palenia tytoniu, może przyczynić się do zwiększenia liczby osób niepalących także przesunąć decyzję o rozpoczęciu palenia na lata późniejsze, co zmniejsza ryzyko występowania chorób tytoniozależnych.

1.Kołdej Krystyna- Papieros w szkole podstawowej Lider nr 11/94
2.Kopczyńska Jadwiga- Dzieci i tytoń, zagrożenia i następstwa zdrowotne biernego palenia Wych. w Przedszkolu 8/99
3.Nowakowski Andrzej- Rola nauczycieli wychowania fizycznego fizycznego zwalczaniu zagrożenia tytoniowego Lider 11/94
4.Polus- Szaniawska E.- Skuteczność oddziaływań oświatowo- zdrowotnych a palenie papierosów Lider 12/94
5.Suwala Małgorzata- Palenie papierosów wśród młodzieży, metod ograniczenia Lider 7/ 97
6.Wijatkowski Stanisław - Palenie papierosów wśród rodziców, kształtowanie postaw wobec palenia u dzieci Wych. w Przedszkolu 2/90
7.Wilczyńska Bronisława- Palenie tytoniu w Europie Lider 11/97
8. Wojnarowska Barbara- Przewodnik dobrego zdrowia Lider 10/91
9.Zatoński Witold - Tytoń kosztuje więcej niż myślisz Lider 6/95

Opracowanie: EWA OLEKSIAK

Wyświetleń: 1043