Głos w pracy nauczyciela

Zawód nauczyciela związany jest z wieloma obciążeniami. Powszechnie mówi się o predyspozycjach psychicznych, niewspółmiernie mniej natomiast uwagi poświęca się równie ważnemu aspektowi, jakim jest praca głosem. Długotrwały wysiłek głosowy wymaga wiedzy, odpowiedniej higieny i praktycznych umiejętności korzystania z narządu głosu.

Czy nauczyciele wiedzą, że głos jest ich narzędziem pracy i umieją z niego właściwie korzystać? Aby odpowiedzieć na to pytanie przeprowadzono wśród wrocławskich pedagogów ankietę.

Badana populacja wynosiła 55 osób. Przeankietowano 29 nauczycieli szkoły podstawowej i gimnazjum, 6 nauczycieli przedszkola, 7 pedagogów specjalnych pracujących w klasach integracyjnych, 2 psychologów, 1 pedagoga szkolnego, 1 wychowawcę świetlicy oraz 9 trenerów sportowych. Cechą wspólną wszystkich ankietowanych było to, że pracują głosem. Średni staż pracy populacji ankietowanych wynosił 15 lat, mieścił się w przedziale od roku do 35 lat.

Ankieta składała się z trzech części. Pierwsza dotyczyła problemów zdrowotnych związanych z pracą głosem, druga wiedzy na temat prawidłowej emisji głosu i higieny pracy głosem, trzecia wiedzy na temat chorób zawodowych i możliwości ich leczenia.

Wszyscy ankietowani obserwują u siebie problemy związane z narządem głosu. 73% odczuwa w czasie mówienia suchość w gardle, 60% ma okresową lub stałą chrypkę, poza tym uskarża się na drapanie albo zaleganie w gardle lub krtani. Większość odczuwa zmęczenie głosowe po dłuższym mówieniu i cierpi na nawracające infekcje dróg oddechowych. Natomiast tylko 15% obserwuje u siebie okresowy bezgłos.

Spośród badanych tylko 16% korzystało z urlopu zdrowotnego z powodu problemów z narządem głosu lub drogami oddechowymi.

Na emisję głosu składają się cztery elementy: prawidłowy tor oddechowy, poprawna artykulacja, prawidłowa czynność fałdów głosowych i właściwe użycie rezonatorów. Pierwsze dwa warunki są znane 65% ankietowanych, natomiast dwa pozostałe jednej trzeciej.

Niepokojąco niska jest znajomość zasad higieny pracy głosem. Zaledwie połowa badanych ma świadomość potrzeby nawilżania gardła przy dłuższym mówieniu, 17% wie o konieczności robienia przerw w mówieniu i niepodnoszeniu głosu, by go oszczędzać.

Równie zastanawiający jest brak świadomości nauczycieli, jaki wpływ na narząd głosu mają warunki panujące w pomieszczeniu, w którym pracują. Tylko 21% uważa, że należy regularnie wietrzyć sale, zaledwie 5% wie, iż pył kredowy wpływa negatywnie na stan narządu głosu.

Pedagodzy, którzy z racji wykonywanego zawodu powinni mieć świadomość szkodliwego wpływu tytoniu na zdrowie, nie widzą związku między papierosami a stanem ich gardła. 3% ankietowanych wskazało palenie jako jedną przyczyn problemów związanych z narządem głosu.

Niska jest również wiedza na temat chorób zawodowych i metod badania. Wprawdzie 72% wie, że w przypadku problemów zdrowotnych związanych z głosem pomocy może szukać u laryngologa, a 35% zgłosiłoby się do foniatry, to jednak nie wynika z tego wiedza praktyczna, dotycząca ćwiczeń i możliwości rehabilitacji.

Sądzić należałoby, że nauczyciel po urlopie zdrowotnym będzie znał i potrafił w praktyce zastosować zasady higieny pracy głosem. Z ankiety wynika, że tylko 1% nauczycieli, którzy korzystali z urlopu dla poratowania zdrowia, posiada wiedzę na ten temat. Nasuwa się zatem pytanie, dlaczego poza leczeniem farmakologicznym nie jest także prowadzana rehabilitacja.

Praktyka pokazuje, że problemów z narządem głosu w zawodzie nauczyciela nie da się zupełnie wyeliminować. Aby je ograniczyć, należy podnieść stan świadomości na temat poprawnej emisji i higieny pracy głosem. Wskazane są szkolenia dla osób już czynnych zawodowo, a przede wszystkim przygotowywanie w tym zakresie studentów kierunków pedagogicznych. Niezbędny jest także szeroki dostęp do rehabilitacji tak, aby nauczyciel, który zaczyna mieć kłopoty zdrowotne, nie został sam ze swoim problemem.

BIBLIOGRAFIA
"Głos narzędziem pracy. Poradnik dla nauczycieli" pod redakcją Marioli Śliwińskiej - Kowalskiej, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1999
 

Opracowanie: Justyna Boczar, Iwona Kubiś

Wyświetleń: 923