Katalog

Hanna Doroszewska-Furmanek
Pedagogika, Artykuły

Warto przeczytać: System rodzinny a rozwój człowieka

- n +

"System rodzinny a rozwój człowieka" na podstawie tekstu "Realizacja zadań rozwojowych dorosłości a rozwój indywidualny" Hanny Liberskiej

Bibliografia: "Rodzina a rozwój człowieka dorosłego", pod redakcją Naukową Barbary Harwas- Napierały, Wydawnictwo Naukowe Poznań 2003,oparta na wydawnictwach z zakresu wychowania i procesów rozwojowych człowieka, autorów polskich i zagranicznych w przekroju ostatnich 30 lat

Adresat: Studenci psychologii i nauk pokrewnych, rodzice dorastających dzieci, małżonkowie będący w tzw. wieku średnim.

Problematyka rozdziału "REALIZACJA ZADAŃ ROZWOJOWYCH DOROSŁOŚCI A ROZWÓJ INDYWIDUALNY", autorstwa Hanny Liberskiej, porusza istotne zagadnienia dla każdego dorosłego człowieka żyjącego w związku małżeńskim. Istotą poruszanych tu problemów jest rozwój człowieka przez całe życie, również w okresie dorosłości, a co za tym idzie również w małżeństwie. W czasach ogromnego kryzysu rodziny jako "złożonej, zintegrowanej całości" oraz małżeństwa, zrozumienie mechanizmów kierujących życiem dorosłego człowieka, wydaje się podstawowym warunkiem jego właściwego funkcjonowania.

W swoim artykule autorka przedstawia rozwój człowieka w rodzinie.Poprzez funkcjonowanie w "systemie rodzinnym" człowiek zdobywa doświad czenia, które umożliwiają mu dalszy rozwój indywidualny. Ma również wpływ na rozwój swego partnera, któremu przekazuje własne doświadczenia.

Funkcjonując w małżeństwie jednostka wypełnia określone role społeczne, "poszerza swe kompetencje i umiejętności radzenia sobie z istotnymi zadaniami życiowymi".

W opracowaniu tym dokonano analizy "doświadczeń małżeńskich". Zadaniem rozwojowym nazywa autorka zadanie, które pojawia się w określonym czasie życia jednostki, i którego "zrealizowanie zapewnia jej poczucie szczęścia i jest punktem wyjścia do podjęcia i poradzenia sobie z zadaniami charakterystycznymi dla późniejszych okresów życia".

Powołując się na koncepcję Havighursta, autorka przedstawia zadania rozwojowe ,odpowiadające trzem okresom dorosłości:

ZADANIA WCZESNEJ DOROSŁOŚCI /23- 34 rok życia/

- wybór partnera i uczenie się życia z nim
- start w rolach rodzinnych
- wychowywanie potomstwa
- zarządzanie gospodarstwem domowym
- rozpoczęcie kariery zawodowej
- podjęcie odpowiedzialności obywatelskiej
- znalezienie grupy towarzyskiej

ZADANIA ŚREDNIEJ DOROSŁOŚCI /35- 60 rok życia/
- osiągnięcie odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej
- wspomaganie rozwoju dorastających dzieci
- utrzymywanie sprawności zawodowej
- zapewnienie odpowiedniego poziomu materialnego rodziny
- wypełnienie czasu wolnego
- zaakceptowanie i dostosowanie się do biologicznych zmian wieku
średniego

ZADANIA PÓŹNEJ DOROSŁOŚCI / powyżej 60 roku życia /
- przystosowanie się do spadku sił fizycznych i pogarszania się stanu
zdrowia
- przystosowanie się do emerytury i mniejszych zarobków
- pogodzenie się ze śmiercią współmałżonka

Realizacja tych zadań zależy od indywidualnych możliwości psychicznych i fizycznych człowieka a także uwarunkowań środowiskowych.

W miarę upływu czasu następują zmiany w relacjach między małżonkami. Autorka wiąże je z cyklem życia rodziny, który dzieli na siedem faz.

W fazie I, nazwanej "małżeńską pierwotną", relacje między małżonkami przynoszą obojgu satysfakcję i wpływają na pozytywną ocenę związku.

W fazie "rodzicielskiej z małym dzieckiem" poziom satysfakcji obniża się, co może być spowodowane pogorszeniem się sytuacji materialnej rodziny
w związku z pojawieniem się w rodzinie nowego członka.

Faza III to faza "rodzicielska z dzieckiem w okresie szkolnym". Kiedy małżonkowie nadmiernie koncentrują swoją uwagę na sprawach dzieci,może to powodować jeszcze większe osłabienie relacji małżeńskich.

Również faza IV, "rodzicielska z dzieckiem w okresie dorastania" wymusza na rodzicach skupienie się na problemach dzieci, kosztem zaniedbań relacji między żoną a mężem. Autorka zwraca uwagę na, szczególnie widoczny w tym okresie, negatywny wpływ ról małżeńskich i rodzinnych na rozwój indywidualny każdego z małżonków.

"Faza rodzicielska z dzieckiem, które już się usamodzielniło, a reszta rodzeństwa dorasta", charakteryzuje się obniżeniem poziomu napięć między małżonkami, co powoduje poprawę relacji między nimi. Dzięki większej ilości wolnego czasu mąż i żona mogą realizować zadania rozwojowe nie związane z rodziną. Ma to ogromny wpływ na rozwój indywidualny każdego z nich.

Kolejną fazą jest faza "małżeńska wtórna", która następuje po usamodzielnieniu się wszystkich dzieci, kiedy kobieta i mężczyzna podejmują nowe role / babci i dziadka /.Faza ta stwarza warunki do indywidualnego rozwoju jednostki, jednak ze względu na szereg uwarunkowań związanych ze starzeniem się, jest on najczęściej zakłócony.

W ostatniej fazie, "emeryckiej", wzrasta znaczenie i jakość relacji między małżonkami oraz poczucie satysfakcji z własnego małżeństwa i życia. Tym bardziej trudnym zadaniem wydaje się pogodzenie się ze śmiercią współmałżonka.

Relacje łączące małżonków w poszczególnych fazach życia rodzinnego zmieniają się ,jednak ich równowaga i względna stabilność, jest, zdaniem autorki "podstawą trwałości związku i sukcesu małżeńskiego".

W kolejnym rozdziale artykułu zostały opisane badania psychologiczne, które miały odpowiedzieć na pytanie "Czy realizacja zadań rozwojowych w małżeństwach udanych i nieudanych jest odmienna?". Badania te zostały przeprowadzone w Poznaniu, na 44 osobach w różnym wieku / od 25 do 80 lat /.Wśród badanych były osoby z różnym stażem małżeńskim, o zróżnicowanych doświadczeniach małżeńskich /małżeństwa trwałe i nietrwałe, udane, nieudane, rozwód, separacja.../

Podstawową metodą badawczą była rozmowa psychologiczna, która koncentrowała się wokół wpływu małżeństwa badanych osób, na realizację zadań rozwojowych, charakterystycznych dla trzech okresów dorosłości.

Wyniki przeprowadzonych badań pokazały, że rozwój indywidualny małżonków ,wyrażony poprzez realizację zadań rozwojowych w poszczególnych okresach dorosłości, różni się w zależności od oceny małżeństwa /udane, nieudane/ i wieku osoby oceniającej. "Jakość i stopień realizacji wszystkich zadań rozwojowych /.../ są oceniane jako korzystne wtedy, gdy oceny dokonuje osoba o pozytywnych doświadczeniach małżeńskich". Na podstawie analizy wyników badań autorka stwierdza, że "przebieg rozwoju indywidualnego dorosłych, przejawiający się w realizacji zadań rozwojowych, zmienia się z wiekiem i zależy od stopnia zadowolenia z małżeństwa".

Artykuł Hanny Liberskiej jest uporządkowaną i ciekawą analizą wpływu realizacji zadań rozwojowych w małżeństwie, na rozwój indywidualny każdego z małżonków. Ukazuje złożoność czynników, wpływających na rozwój jednostki w układzie małżeńskim. Negatywne i pozytywne skutki wypełniania poszczególnych zadań zmieniają się w miarę przechodzenia przez kolejne fazy życia rodziny i w dużej mierze zależą od relacji między jej członkami.

Analiza tego artykułu zmusza czytelnika do zastanowienia nad własnym rozwojem indywidualnym w rodzinie. Pozwala na uświadomienie sobie zagrożeń, jakie niesie ze sobą faza rodzicielska III / "z dzieckiem w okresie szkolnym" / i następujące bezpośrednio po niej. Wskazuje, jak wielkie znaczenie ma umiejętne wyważenie koncentracji na sprawach dziecka i małżonków. Analiza przedstawionych wyników badań pokazuje, jak trudne jest zrównoważenie zainteresowania dziećmi / w wieku szkolnym, a potem dorastających/, a zainteresowaniem współmałżonkiem, jego problemami i jego zadowoleniem z małżeństwa. Funkcjonowanie rodziny w układzie rodzice -dzieci ma stymulujący wpływ na rozwój każdego ze współmałżonków, ale także dorastających dzieci.

Opracowanie: Hanna Doroszewska - Furmanek
Beata Wojciechowska

Wyświetleń: 803


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.