Standaryzacja w obszarze e-learningu

1. Potrzeba standardów

Obecnie następuje coraz szybszy rozwój różnych form kształcenia wykorzystujących komputery. Szczególne możliwości wiążą się z internetem. Globalna sieć informatyczna może stanowić podstawę zaawansowanego technologicznie nauczania na odległość. Dla potrzeb kształcenia przez internet tworzone są specjalne materiały edukacyjne.

Konstruowanie ich jest bardzo pracochłonne i kosztowne, wymaga bowiem zaangażowania wielu ludzi i środków. W tej sytuacji potrzebne są rozwiązania, które będą owe koszty zmniejszały, zapewniając jednocześnie wysoką jakość materiałów szkoleniowych.
Niejednokrotnie część już istniejących elektronicznych obiektów nauczania można wykorzystać w konstruowaniu innych zajęć, ponieważ raz napisana informacja może być wielokrotnie powtarzana bez straty jej jakości.

Innym problemem jest niejednorodność prezentowania materiałów edukacyjnych pochodzących od różnych autorów. Każdy autor ma swoje upodobania w doborze szaty graficznej, organizacji materiału, co może utrudnić uczniowi korzystanie z wielu różnych kursów.

Instytucje próbujące tworzyć materiały edukacyjne często boją się wiązać z firmami komercyjnymi, które mogą uzależnić je od swojego oprogramowania, zmuszając do podpisywania długoterminowych kontraktów.

Jak widać rozwój nauczania na odległość uzależniony jest od upowszechnienia się globalnych otwartych standardów, umożliwiających przenoszenie zawartości merytorycznej między systemami różnych producentów, wielokrotne użycie poszczególnych składników szkoleń oraz zapewniających obniżenie kosztu tworzenia i obsługi kursów.

2. Organizacje zajmujące się standaryzacją w obszarze e-learningu

- AICC (Aviation Industry CBT Community) - standard określający sposób komunikacji między platformą LMS a kursem,
- IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) - standard LOM (Learning Object Metadata),
- IMS (Instructional Management Systems Global Learning Consortium) - standard oparty na XML,
- ARIADNE (Alliance of Remote Instructional Authoring & Distribution Networks for Europe) pracuje nad standardem LOM pod auspicjami IEEE,
- ADL (Advanced Distributed Learning (ADL) Initiative) - standard SCORM (Sharable Content Object Reference Model).

Prace nad standaryzacją nauczania przez sieć informatyczną rozpoczęły się w 1999 roku (IMS i ADL) i nadal trwają. Nie istnieją skończone wersje poszczególnych specyfikacji standardów. Wszystkie one znajdują się w fazie opracowywania przez grupy specjalistów. Udostępniane są wersje "draft", czyli wersje robocze dokumentów, będących kolejną, udoskonaloną wersją wcześniejszych wykładni standardów.
Aktualnie wiodącym standardem, stosowanym najczęściej przy produkcji kursów e-learningowych jest SCORM (Sharable Content Object Reference Model) opracowany przez ADL (Advanced Distributed Learning Initiative) - organizację powołaną przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych.

3. Opis standardu SCORM (Sharable Content Object Reference Model)

Pojęcie agregacji służące do opisu standardu SCORM Mała encyklopedia techniki cyfrowej definiuje jako "technikę łączenia obiektów składowych pozwalającą na zbudowanie nowego obiektu przy użyciu jednego lub kilku istniejących obiektów, które obsługują niektóre lub wszystkie z wymaganych interfejsów nowego obiektu".


Agregacja treści w modelu SCORM

Model agregacji treści SCORM składa się z:
- modelu treści (content model) definiującego komponenty treści kursu,
- definicji metadanych, czyli mechanizmu opisującego komponenty kursu,
- sposobu łączenia poszczególnych jego elementów (content packaging), tzn. sposobu umieszczania kursów w środowiskach nauczania na odległość.

Model treści tworzą tzw. aktywa (assets): tekst, grafika, dźwięk, strony internetowe i inne obiekty, które można oglądać w przeglądarce. Aktywa opisywane są za pomocą metadanych, co umożliwia wielokrotnie ich wykorzystywane. Metadane to dane używane do opisania innych danych, które przypisują każdemu obiektowi np. numer, nazwę oraz liczbę możliwych jednoczesnych wywołań obiektu. Aktywa mogą być: całymi stronami HTML, plikami dźwiękowymi typu wav, obiektami Flash, funkcjami JavaScript, fragmentami HTML, dokumentami XML, a także obrazami gif i jpg.

Zbiory aktywów tworzą tzw. obiekty dzielone treści (Sharable Content Objects - SCO), które po polsku można określić jako "klocki wiedzy" lub "obiekty uczące". Obiekty te komunikują się z platformą nauczania na odległość LMS (Learning Management System), wykorzystując zdefiniowane w standardzie SCORM środowisko pracy. Pojedynczy obiekt SCO stanowi niepodzielny element systemu nauczania na odległość, z którym może się komunikować platforma LMS. Aby zachować uniwersalność i możliwość wielokrotnego wykorzystania, obiekty SCO muszą być niezależne od treści nauczania. Dzięki temu kilka SCO może być w różny sposób łączonych i wykorzystywanych w strukturze nieograniczonej liczby kursów.
Kurs w modelu SCORM tworzony jest dzięki łączeniu poszczególnych elementów - metadanych opisujących aktywa, obiektów uczących SCO i wcześniej zagregowanych grup obiektów. Poprzez agregację na coraz wyższym poziomie powstaje struktura kursu - rozdziały i moduły. Zadaniem platformy jest odtwarzanie poszczególnych obiektów zgodnie z określoną dla danego kursu strukturą.

4. Zastosowanie standardu SCORM

Obiekty uczące, czyli klocki wiedzy (w standardzie SCORM nazywane Sharable Content Objects) zawierają treść dydaktyczną wydzieloną ze względu na jej spójność tematyczną. W różnych ścieżkach nauczania zwanych scenariuszami edukacyjnymi będą się one pojawiały w całości lub - jeśli stosowane narzędzia na to pozwolą - wzbogacane o komentarze autora scenariusza. Klocek jest z założenia najmniejszym, dającym się wyodrębnić elementem treści dydaktycznej zajęć. Klocek wiedzy powinien funkcjonować samodzielnie, choć oczywiście pod względem merytorycznym na ogół będzie musiał znajdować się w obrębie scenariusza.

Wszystkie przygotowane klocki znajdują się w bazie danych. Im większa jest baza danych, tym większe są możliwości systemu. Na tym jednak etapie system ten może jedynie działać nieco podobnie do encyklopedii - wyszukiwać potrzebne hasła. Zastosowanie bazy wiedzy do przygotowywania całych kursów, prowadzących studenta określoną ścieżką rozumowania, wytyczoną przez wybraną metodykę danego przedmiotu, wymaga połączenia odpowiednich klocków w scenariusze edukacyjne.

Podobnie jak w przypadku klocka zawartość poszczególnych scenariuszy, które mogą zawierać w sobie inne scenariusze, jest szczegółowo opisana w celu umożliwienia katalogowania ich w bazie danych.

5. Wielokrotne wykorzystywanie tworzonych materiałów

Materiały edukacyjne podzielone na klocki (obiekty uczące), zorganizowane w scenariusze i umieszczone w bazie danych mogą być wielokrotne wykorzystywane. Możliwości te byłyby jeszcze większe, gdyby klocki z jednej bazy danych (np. uczelni technicznej) dawało się łączyć z klockami z innej bazy danych (np. uczelni humanistycznej). Gdyby klocki i scenariusze zostały opisane w jeden sposób we wszystkich systemach i na wszystkich platformach, powstałyby nieograniczone możliwości współdzielenia danych. Właśnie to ma umożliwić standard SCORM.

Bibliografia
1. Alatus LCMS. Opis systemu. http://www.ubezpieczenia.enauka.pl/LCMS.pdf
2. E- Learning Standards. http://www.puw.pl/downloads/docs/3_standardy_ewaluacja/2_inne_standardy/elearning_standards.pdf
3. K.Kaczmarski, T.Rzeżuchowski, O potrzebie standaryzacji materiałów edukacyjnych. http://alpha.mini.pw.edu.pl/~kaczmars/artykuły/o_potrzebie_standaryzacji.html
4. Mała encyklopedia techniki cyfrowej. http://digipedia.pl/
5. M.Rzewuski, W standardzie siła. http://www.pckurier.pl/archiwum/artykuly/rzewuski_marek/2003_01_33/1.asp
6. Słownik nauczania na odległość. http://www.puw.pl/downloads/docs/1_elearning/4_slownik/slownik%20DL.pdf
 

Opracowanie: Krzysztof Orzechowicz

Wyświetleń: 1054