Katalog

Katarzyna Hulko
Lekcja wychowawcza, Scenariusze

Propozycja dla wychowawców klas pierwszych szkół ponadpodstawowych

- n +

Lekcje wychowawcze - propozycja dla wychowawców klas pierwszych szkół ponadpodstawowych

Każdy nauczyciel obejmujący wychowawstwem nowy zespół uczniów zadaje sobie pytanie: jak będzie układała się współpraca między Nim a jego podopiecznymi, a także pomiędzy członkami grupy?

Oczywiście na te relacje wpływać będzie wiele czynników, jak np.:
- liczebność grupy,
- osobowość jej członków,
- cechy charakteru,
- środowisko, z jakiego wywodzą się uczniowie,
- zainteresowania uczniów itp.

Trzeba mieć jednak świadomość, że wiele zależeć będzie właśnie od wychowawcy, który powinien realizując cele wychowawcze:
- stworzyć swoim uczniom możliwość poznania samych siebie,
- wspomagać zdolności uczniów do samorozwoju i wdrożyć do pracy nad kształtowaniem
mocnych stron własnej osobowości, przy równoczesnym dostrzeganiu i eliminowaniu stron słabych,
- zapoznać uczniów z różnymi technikami komunikacji interpersonalnej i kształtować umiejętności zastosowania ich w życiu codziennym,
- kształtować umiejętność pracy w zespole poprzez wykonywanie wspólnych zadań oraz rozwiązywanie problemów.

Zadania te wymagają od wychowawcy dużego zaangażowania i nakładu pracy. By pomóc Państwu w realizacji tych zadań, chciałabym podzielić się z Państwem własnymi doświadczeniami i zaproponować przykłady zajęć i ćwiczeń lekcji wychowawczych. Przez kilka lat pracowałam jako nauczyciel przedmiotu "Przedsiębiorczość" realizowanego w liceach technicznych. W ramach tego przedmiotu w klasach pierwszych odbywały się zajęcia z komunikacji interpersonalnej. Efekty realizacji tego bloku widoczne były już po pewnym czasie. Uczniowie tego typu szkoły w porównaniu z uczniami innych typów szkół np. liceum zawodowego czy technikum, znacznie lepiej dawali sobie radę w życiu społeczności szkolnej, byli aktywniejsi, piastowali funkcje samorządowe i osiągali lepsze wyniki w nauce. Jako grupy klasowe wyraźnie byli bardziej zgranymi zespołami. Po zakończeniu nauki w szkole, to uczniowie tych klas częściej utrzymywali kontakt ze sobą, a także ze swoimi wychowawcami i nauczycielami.

Niestety reforma oświaty, chociaż zachowała sam przedmiot "Podstawy przedsiębiorczości" i wprowadziła go do wszystkich typów szkół ponadgimnazjalnych, to wyeliminowała komunikację interpersonalną niemal w całości. By nie przepadło to, co się tak dobrze sprawdzało, postanowiłam zaproponować państwu kilka propozycji zajęć z tego bloku do wykorzystania na lekcjach wychowawczych, ponieważ głównym celem zajęć z przedsiębiorczości, jak i spotkań wychowawczych nie jest wiedza sama w sobie, lecz modelowanie zachowań i postaw w kontaktach międzyludzkich.

1. Pierwsze spotkanie - stajemy twarzą w twarz z liczną grupą nowych uczniów. Nasze informacje o nich ograniczają się do danych osobowych i wyników egzaminów wstępnych. To niewiele. Chcielibyśmy poznać naszych uczniów jak najszybciej, tylko jak to zrobić? Na właściwą atmosferę zawsze dobrze wpływa zwracanie się do uczniów po imieniu. By szybko nauczyć się imion i nazwisk a także kojarzyć je z odpowiednim uczniem proponuję następującą zabawę:

ZAPAMIĘTAJ MOJE IMIĘ
Czas: 10-15 minut.
Środki dydaktyczne: niepotrzebne.
Przebieg:

Uczniowie stają w kręgu. Zabawę może rozpocząć wychowawca mówiąc: "mam na imię Anna, a ty". Zadaniem stojącego obok ucznia jest powtórzenie: "To jest pani Anna, a ja mam na imię Jacek". I dalej kolejny uczeń przedstawia swoich poprzedników i samego siebie. By utrwalić w pamięci poznane imiona zmieniamy kolejność prezentacji lub kolejność ustawienia. Z czasem można do imion dodać nazwiska.

2. Spotkanie drugie - ciągle mało wiemy o naszych uczniach. Co robią w wolnym czasie, co lubią, czym się interesują? Jak uzyskać takie informacje, kiedy młodzi ludzie nie lubią o sobie mówić, a tym bardziej nie potrafią dokonać autoprezentacji? Spróbujcie przeprowadzić kolejną zabawę:

PREZENTACJE
Czas: 1-2 godziny lekcyjne (zależy od ilości osób).
Środki dydaktyczne: niepotrzebne.
Przebieg:

W sposób losowy dobierz uczniów w pary (jeśli uczniów jest nieparzysta liczba, to sami weźcie udział w zabawie). W parach uczniowie ustalają, kto jest jedynką a kto dwójką.
A następnie rozmawiają ze swoimi partnerami tak, aby uzyskać o nich jak najwięcej informacji. Zarówno "jedynki", jak i "dwójki" mają na wykonanie zadania po 5 minut. Po przeprowadzeniu wywiadów ustawiamy na środku dwa krzesła i prosimy pierwszą parę. Zadaniem partnerów jest wzajemna prezentacja w czasie ok. 1 minuty na osobę.

Po zakończeniu zabawy można zapytać uczniów:
- co czuli w trakcie wykonywania zadania,
- w jakiej roli czuli się lepiej - pytającego czy pytanego, prezentera czy prezentowanego,
- czy łatwiej mówić o kimś, czy o sobie. W ten sposób uzyskamy dalsze informacje o naszych podopiecznych.

3. Spotkania kolejne można poświęcić na uzmysłowienie młodzieży, czym jest komunikacja między ludźmi oraz jak przebiega proces komunikacji interpersonalnej? Informacje teoretyczne, które należy przybliżyć to:
- pojęcie komunikacji i komunikacji interpersonalnej,
- sposoby komunikacji (klasyfikacja),
- model przebiegu komunikacji interpersonalnej (NADAWCA, kto? → PRZEKAZ, co? → KANAŁ jak? → ODBIORCA, komu? → SKUTEK efekt?). Przekazywanie tych wiadomości należy przeplatać ćwiczeniami.

Ćwiczenie 1.

Czas około 10 - 15 minut.
Środki dydaktyczne: niepotrzebne.
Przebieg:

Odliczyć jedynki i dwójki. Dwójki przyjmują pozycję na "baczność" i nie odzywają się.
Jedynki przez dwie minuty opowiadają np. o swoich konfliktach z rodzicami → po czasie następuje zmiana ról.

Po zakończonym ćwiczeniu pytamy:
- czy łatwo się mówić do tego typu słuchacza?
- co czuli i myśleli w trakcie ćwiczenia?
- jak słuchacze wytrzymali nakazaną im pozycję?

Wnioski:

Jeśli z kimś rozmawiamy chcemy być słuchani, chcemy czuć więź, zrozumienie. Będąc słuchaczem chcemy uczestniczyć w rozmowie. Musimy mieć świadomość, że nasze zachowanie w trakcie komunikowania mogą wpływać na zmianę nadawanej informacji.

Ćwiczenie 2.

Czas około 10 - 15 minut.
Środki dydaktyczne: niepotrzebne.

Przebieg:

Odliczyć jedynki i dwójki. Dwójki opuszczają na moment klasę i otrzymują instrukcje, by po powrocie do sali położyli prawą rękę na lewym ramieniu swoim partnerom (jedynkom) i na umówione hasło zdjęli ją.
Zadaniem jedynek jest opowiedzenie w czasie 1,5 minuty o swojej drodze z domu do szkoły.

Zapytajcie uczniów opowiadających:
- czy łatwo było opowiadać?
- co czuli?
- czy zwrócili uwagę na zdjętą rękę?

Ćwiczenie 3.


Czas około 15 - 20 minut.
Środki dydaktyczne: kartki papieru, ołówki i schemat rysunku składającego się z układu figur geometrycznych.
Przebieg:

Jedna osoba występuje w roli nauczyciela i podaje dyspozycje wykonania rysunku. Stoi jednak tyłem do uczniów i nie wykonuje dodatkowych gestów. Uczniowie wykonują rysunek. W drugiej części ćwiczenia dyktujący odwraca się do kolegów, ponownie podaje dyspozycje wykonania tego samego rysunku, z tą różnicą, że jest do ich dyspozycji tzn. może odpowiadać na dodatkowe pytania. Następnie porównuje się obydwa rysunki uczniów z oryginałem.
Pytania nasuwają się same.

4. Warto poświecić trochę czasu na temat: "Otwartość jako warunek własnego rozwoju i własnych relacji z innymi ludźmi" . Znaleźć wspólnie z uczniami odpowiedź na pytanie: co to znaczy "być otwartym"? Dla wielu ludzi otwartość oznacza ujawnianie intymnych szczegółów z ich przeszłości. Takie osobiste zwierzenia mogą prowadzić do czasowego poczucia zżycia, ale prawdziwy związek budowany jest przez odkrywanie naszych reakcji na te wydarzenia, których wspólnie doświadczamy, i na to, co ta druga strona mówi czy robi. Bycie otwartym - znaczy bycie "naprawdę". Ważne jest, żeby ta otwartość była tak szczera, uczciwa i autentyczna, jak tylko może być.

Należy zwrócić uwagę również na to, że nie wystarczy być otwartym wobec innych ludzi, ale trzeba być otwartym na innych. Oznacza to pokazanie, że interesuje cię, co ktoś drugi czuje wobec tego, co ty mówisz i robisz (przyjmowanie jego otwartości).

Bardzo ważne w otwartości jest to, by przy szczerym wyrażaniu swoich uczuć i odczuć wobec tego, co ktoś zrobił czy powiedział, robić to tak, by nie godzić w poczucie własnej wartości tej osoby.
Należy szczególnie zaakcentować, że jeśli krytykujemy, to zachowanie, wyrażane poglądy, wyniki pracy, a nie drugiego człowieka. To zupełnie co innego powiedzieć komuś, że zachował się niegrzecznie, a co innego, że jest niegrzeczny; że postąpił niemądrze, a nie że jest głupi itp.

Przy zastanawianiu się nad otwartością pomocne mogą być następujące ćwiczenia:

NIEDOKOŃCZONE ZDANIA
Czas około15 - 20 minut.
Pomoce: lista niedokończonych zdań np.:
Chciałabym, żeby...
Moje ulubione danie to...
Kiedy jestem sam, lubię...
Moje najlepsze wakacje...
Jedną z moich najlepszych cech jest...
Biorę udział w tych zajęciach, aby...
Najważniejsza cecha przyjaciela to moim zdaniem...
Jest mi smutno, kiedy...
Kiedy jestem wściekły...
Najbardziej w mojej szkole podoba mi się...
Co podoba ci się w sobie...itp.

Przebieg

Uczniowie siedzą w kręgu i zgodnie z wskazówkami zegara kończą zdanie (pytanie) czytane przez prowadzącego. Odpowiedzi muszą być szybkie.

KRĘGI OTWARTOŚCI



Przebieg:
Polecenie dla uczniów:
Zastanów się, z kim byś rozmawiał o:

1. Polityce.
2. Czymś, co zrobiłeś, a uważasz za złe.
3. Sprawach rodzinnych.
4. Pogodzie.
5. Swoich osiągnięciach.
6. Tym, że coś ci nie wychodzi.
7. Swoim wyglądzie.
8. Trudnościach w szkole.
9. Swoich upodobaniach.
10. Swoich lękach.
11. Swoich planach.

Następnie umieść kolejne numery w odpowiednich kręgach w kole i porozmawiaj
z kolegami na następujące tematy:
1. Czego nowego dowiedziałem się osobie?
2. Czego dowiedziałeś się o swojej uczciwości, otwartości i skrytości?
3. Często ludzie niepotrzebnie wyjawiają innym różne rzeczy. Czy istnieją jakieś reguły dotyczące granicy otwartości w kontaktach z innymi osobami? Jeśli tak, zrób listę takich reguł.

5. Filozofia pozytywnego myślenia. Zadaniem nauczyciela jest zwrócenie uwagi uczniów
na znaczenie pozytywnego myślenia i przedyskutowanie z uczniami, jakie związki zachodzą między:
- myśleniem a zachowaniem się człowieka ("Jak człowiek myśli o sobie, takim się staje"),
- optymizmem a karierą zawodową,
- optymizmem a radością życia,
- zdrowiem i sukcesami w zwalczaniu chorób.
Zajęcia te można zakończyć ćwiczeniem dającym uczniom możliwość do pogłębionej refleksji nad sobą i stworzenia portretu własnej osoby.

"MÓJ PORTRET"
Czas około 30 minut - praca indywidualna.
Pomoce - lista pytań.
Przebieg:

Uczniowie udzielają odpowiedzi na pytania dotyczące różnych właściwości człowieka, jego cech, poglądów, postaw i opinii. Odpowiadając na pytania mają okazję zastanowić się nad sobą. Jeśli uznają, że lista pytań nie jest wyczerpująca, mogą ją uzupełnić. Chodzi o to, by odpowiedzi na pytania dały jak najdokładniejszy i najpełniejszy obraz danej osoby.

Przykładowy zestaw pytań:

- Co ci się w tobie podoba?
- A co ci się w tobie nie podoba?
- Co najbardziej lubisz u innych ludzi?
- Czego najbardziej nie lubisz u innych ludzi?
- Co cię śmieszy, bawi?
- Co cię denerwuje?
- Co uważasz za swoje największe dotychczasowe osiągnięcie?
- Co uważasz za swoje największe niepowodzenie?
- Co chciałbyś przede wszystkim w życiu osiągnąć?
- Czego chciałbyś przede wszystkim w życiu uniknąć?
- Napisz 10 oddzielnych stwierdzeń najlepiej określających ciebie (stwierdzenia te powinny być zwięzłe, krótkie - żadne nie powinno przekraczać jednego zdania np. kocham zwierzęta, lubię długo spać, denerwuje się z byle powodu).
- Co czujesz wobec siebie najczęściej? (Podkreśl lub napisz nazwę odpowiedniego uczucia).
a. Kocham siebie.
b. Lubię siebie.
c. Lubię i nie lubię siebie jednocześnie.
d. Nie lubię siebie.
e. Nienawidzę siebie.
f. (Inne uczucia).
- Jakie są główne powody, dla których takie właśnie uczucie odczuwasz najczęściej wobec siebie?
- Co chciałbyś w sobie przede wszystkim rozwijać?
- Co chciałbyś w sobie przede wszystkim wyeliminować, wykorzenić?

Podsumowaniem tej pracy może być przekazanie swojego wizerunku wybranej osobie z grupy przy jednoczesnym zapoznaniu się z portretem tejże osoby.

6. Ostatnia zabawa, którą proponuje wykorzystać na lekcji wychowawczej może mieć szerokie zastosowanie. Można z niej skorzystać przy zajęciach dotyczących wzmacniania poczucia własnej wartości ucznia. Świetnie nadaje się do omawiania kwestii przyjmowania komplementów i konstruktywnej krytyki.

ZABAWA Z KARTKAMI PRZYPIĘTYMI NA PLECACH
Czas ok. 20 minut.
Pomoce: kartki formatu A4, szpilki, pisaki.
Przebieg:

Uczniowie wzajemnie przypinają sobie kartki papieru na plecach i w wyznaczonym przez nauczyciela czasie (np. 10 minut), swobodnie przemieszczając się po klasie wpisują sobie na przypiętych kartkach komplementy, pozytywne opinie i oceny. Następnie odpinają kartki i zapoznają się z ich treścią. Nauczyciel proponuje by osoby chętne odczytały zawartość swojej kartki i podziękowały.

W trakcie przeprowadzania zajęć można zaobserwować duże zainteresowanie uczniów, przy czym początkowo jedni spoglądają na drugich i czekają na pierwszych odważnych. Należy liczyć się z tym, że wyznaczony czas trzeba będzie przedłużyć, by wszyscy wszystkim mogli napisać coś miłego. Po odpięciu kartek na twarzach uczniów widać zadowolenie i uśmiech. Prawie wszyscy chcą odczytać treść swojej kartki. Atmosfera w klasie jest bardzo pogodna i wszyscy są bardzo ożywieni.

Podsumowując można podkreślić, że często wystarczy być dla siebie miłym, by czuć się dobrze, by ludzie się uśmiechali, by mieć wpływ na tworzenie dobrego nastroju i atmosfery w klasie, grupie rówieśników lub w rodzinie.
 

Opracowanie: Katarzyna Hulko

Wyświetleń: 5609


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.