Subkultury młodzieżowe

Subkultura młodzieżowa przejawia się w różnych formach, jednakże wspólną cechą grup kontestujących jest zanegowanie kultury dominującej w społeczeństwie. Młodzież odrzucająca wartości dorosłych dąży do stworzenia własnych wzorców zachowań, własnej kultury, podkreśla swoją odrębność.

Wzorce i wartości subkulturowe mogą przejawiać się w wieloraki sposób, między innymi przez zachowania takie jak: ucieczki z domu, demonstracje, komunalne formy życia, narkomania, terroryzm, samobójstwa, alternatywne instytucje społeczne oraz szeroko rozumianą twórczość artystyczną. Badacze zachowań młodzieżowych stosują kategorię subkultury w odniesieniu do ruchów wspólnotowych np.: hippisów, pacyfistów, gitowców, punków, satanistów itp.

Naukowcy badają między innymi wytwory świadomości inicjatyw subkulturowych takich jak: teksty poetyckie, piosenki zespołów rockowych, manifesty i wypowiedzi przywódców grup, ich język, przedmioty kultu oraz bazę społeczno-ekonomiczną, z jakiej korzystają uczestnicy działań subkulturowych.

Sataniści
Satanizm nie jest zjawiskiem nowym. Jego atrybuty znane były już w starożytności. Pierwiastek dobra i zła przejawiał się w poglądach filozofów i teologów. Jak dawniej tak i dziś kult szatana ma swoich zwolenników i wyznawców. W historii zapisano wiele dokumentów świadczących o krwawych ofiarach składanych szatanowi i oddawanym mu kulcie. Obecnie również odnotowane są takie fakty.

Podstawą do zorganizowanego współczesnego ruchu satanistów i jego propagowania na świecie było wystąpienie Antona Szandro La Vey'a w San Francisco i napisana przez niego "Biblia Szatana" (wydana w 1968 r.). W 1966 roku w nocy z 30.04 na 01.05 poświęcił on kościół szatanowi i ogłosił się pierwszym arcykapłanem szatana. Tak powstał Świtowy Kościół Satanistyczny. Od tego czasu satanizm stał się konkurencyjnym ruchem. Napisana przez La Vey'a biblia jest najbardziej destruktywnym dokumentem, prowadzącym jej wyznawców do anihilacji. Zawiera zbiór założeń, myśli i twierdzeń o charakterze światopoglądu. Podane w niej wskazówki, normy postępowania i drobiazgowe przepisy obrzędowe dotyczące obrzędów satanistycznych, związane z kultem szatana. Niektóre rozdziały nosza wprost szokujące tytuły: dziesięć satanistycznych praw i obowiązków, miłości i nienawiści, piekło, diabeł i jak sprzedać własną duszę, satanistyczny seks, zaspokajanie żądzy zamiast ascezy, święta religijne, czarna msza, diabelskie imiona, itp. Na przykład siedem grzechów głównych w kościele katolickim satanizm uważa nie za grzechy ale za fizyczne, psychiczne i emocjonalne usatysfakcjonowanie. W biblii La Vey'a eksponowane są trzy podstawowe wartości:
- słowo jako nośnik informacji
- pobłażliwość jako pewien zabieg socjotechniczny, polegający na zacieraniu granicy między dobrem a złem, prawdą a kłamstwem,
- muzyka jako nośnik emocji i treści trafiających łatwo do młodzieży, którą La Vey bardzo pragnie pozyskać dla idei.

Ulubioną muzyką satanistów jest heavy metal, black metal, hard rock. Tworzą oni zespoły, organizują koncerty. W Rozpowszechnianych nagraniach zawarta jest ideologia satanizmu, hasła destrukcyjne, patologiczne, dewiacyjne, nakłaniające do zażywania narkotyków, uprawiania seksu, gwałtów agresji, do kultu szatana i wszelkiego zła. Ta modna dziś i powszechnie słuchana przez młodzież muzyka nie zawsze zdającą sobie sprawę z jej szkodliwości, wywołuje bardzo ujemne skutki w psychice i postawach młodzieży.

Faktem jest, że i w Polsce ruch satanistyczny ma swoich zwolenników, szerzy się i zbiera swoje ofiary. Jak liczni są sataniści w Polsce?

Prawdopodobnie nikt nie prowadzi takiej statystyki. Według relacji jednego z byłych czcicieli szatana w połowie 1986 r. było ich ok. 10 tysięcy; w Szczecinie około 3 tysięcy (Polityka nr 33, 1986). Niektórzy publicyści twierdzili, że pod koniec 1986 r. było ich już ok. 20 tysięcy. W Polsce ruch satanistyczny wyraźnie nasilił się w 1985 r., a w następnym roku publicznie ujawnił się na Festiwalu Muzyki Rockowej w Jarocinie gdzie jeden z zespołów Test Fobii Kreon w czasie swojego występu na scenie połamał i spalił krzyż, natomiast w nocy na cmentarzu odprawiono czarną mszę szatańską. W latach 1986-1990 sataniści i pseudosataniści ujawnili swoje działanie w 35 województwach. Satanistami byli przeważnie nieletni, zdemoralizowani, wagarowicze, uciekinierzy z domów rodzinnych i poprawczych, pijący alkohol i wdychający rozpuszczalniki. Autorka A. Krajewska w artykule "Przyprawianie rogów" tak opisuje młodzież z kręgów satanistycznych: przeważnie była to młodzież ze szkół zawodowych, wywodząca się z fanów muzyki heavy metal, ubierająca się w czarne kurtki, dżinsy, czarne buty, skórzane pasy nabijane ćwiekami i emblematami satanistycznymi - odwrócony krzyż, cyfry 666, pentagram (wpisana w okrąg gwiazda lukoza- symbol szatana).

Sataniści mają swoje grupy w Szczecinie (stolica polskiego satanizmu), Gdańsku, we Wrocławiu, Warszawie, Olsztynie, łodzi oraz wielu innych nawet małych miastach.

Ruch satanistyczny jest zróżnicowany i obejmuje kilka odłamów, dzieli się na kierunki i różne stopnie wtajemniczenia. Niektóre grupy satanistów to:
- sataniści- przyjmują oni istnienie Boga jako istoty nadrzędnej, ale słabej i mniej znaczącej, kult szatana ma charakter łagodny jednak aktywny; rekwizytem rytualnym jest czerwone wino,
- szataniści- oddają cześć szatanowi, lecz nie deprecjonują roli Boga; ich rekwizytami rytualnymi są czerwone wino z krwią lub zwierzęca krew,
- lucyferianie - najbardziej radykalni, przyjmują że najwyższym bogiem jest szatan, a Bóg to uzurpator i usiłują go zwalczyć; ich rytualnym rekwizytem jest krew; są najbardziej agresywnym odłamem ruchu.

Powyższy podział nie ma obecnie większego znaczenia bo grupy chociaż mają swoją hierarchię przenikają się, aktywizują, dezorganizują, rozpadają. Decydują o tym często ich przywódcy i organizatorzy. Na czele grupy jest "kardynał" lub "przeor", a zwykli członkowie to "wyznawcy" i "słudzy" oraz "wtajemniczeni". Każda grupa ma swoje symbole i znaki. W obrzędach posługują się antybiblią, antymodlitwami lub parodią mszy i ceremoni chrześcijańskich. Grupy satanistyczne oprócz niszczenia wszelkich symboli chrześcijańskich (grobów, krzyży, obiektów sakralnych) dokonywały też innych przestępstw np.: włamań do kiosków, sklepów, magazynów, kradzieży alkoholu, papierosów, narkotyków i innych przedmiotów.

Obecnie sataniści stanowią realne zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Ta subkultura zaakceptowała zło, opiera się na przemocy, okrucieństwie.
Pseudowartości propagowane w biblii La Vey'a wychodzą jakby naprzeciw psychicznym i fizycznym potrzebom dorastającej młodzieży- potrzebie wolności, nieskrępowania, przeżywania buntu, fascynacji, obrzędowości, tajemniczości, wtajemniczenia, oryginalności i niekonwencjonalności. Wśród subkultur sataniści propagują najbardziej nihilistyczne idee i styl życia. W naturze swego ruchu grupa ta niesie rozkład wszelkiego porządku- osobowego i społecznego, estetycznego i moralnego, idee tego ruchu godzą w najbardziej szlachetne wymiary osoby ludzkiej. Wejście w tę grupę może być łatwe, odejście jednak jak wskazują fakty może kosztować życie. Należy za wszelką cenę chronić młodzież (szczególnie ze środowisk zagrożonych) przed ruchem satanistycznym i wiązanie się z grupą tej subkultury, stosując wszelkie dostępne metody prewencji i psychoprofilaktyki.

Hippisi
Pierwsze grupy hippisów, czyli dzieci-kwiatów, powstały w Ameryce w latach sześćdziesiątych. Skupiały głównie młodzież protestującą przeciw wojnie w Wietnamie i wzorcom życia opartym na rywalizacji, dążeniu do sukcesu materialnego i purytańskim normach moralnych. Konflikt pokoleń znalazł wyraz w przyjęciu przez młodzież ideologii człowieka wolnego, nie związanego ograniczeniami społeczeństwa i państwa. Wolność oznaczała zerwanie z rodziną i jej tradycjami, wartościami, trybem życia. Rodzinę zastąpiła komun, życie w mieście natomiast - powrót do natury. Oprócz atrybutów stroju (kolorowe, luźne koszule, długie włosy, opaski na głowie), nieodzownym elementem kultury grupy hippisów stały się narkotyki. Do Polski kultura hippisów przeniknęła pod koniec lat sześćdziesiątych wraz z modą na muzykę rockową. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych tworzono komuny na Mazurach, Bieszczadach i okolicach Warszawy. Żywe i wciąż aktualne są ich hasła pokojowe i ekologiczne. Dziś w młodzieżowym slangu nazywa się ich częściej "chwastami", "pacyfistami". O ile w przeszłości hippisi uciekali od gwałtu, przemocy i brutalności, to aktualnie starają się zabezpieczyć przed przemocą uprawiając wschodnie metody walki między innymi karate. Jest to zjawisko zrozumiałe w kontekście wzrostu poziomu agresywności młodzieżowych ruchów nieformalnych.

Posthippizm
Ruch społeczny nawiązujący bezpośrednio do ideologii hippisowskiej, proponujący zmiany w sposobie realizowania preferowanych wartości życia między innymi poprzez indywidualne poszukiwanie alternatywnych sposobów egzystencji. Ruch ten ma marginalne znaczenie.

Rollerzy i tedsi
Wyłonili się w latach pięćdziesiątych jako sympatycy muzyki Presleya- agresywnego rock and rolla. Propagowali model twardego faceta. Kopiowali fryzury Presleya. Ubierali się w kurtki z aksamitnymi kołnierzykami, wysoki buty i wąskie spodnie.

Killerzy
Killerzy (z ang. w dosłownym tłumaczeniu to: mordercy, zabójcy) - podkultura powstała w Stanach Zjednoczonych, obecnie można ją spotkać w Anglii i innych krajach, również w Polsce. Jej członkowie uznają siebie za czcicieli śmierci. Stąd ich zachowania przybierają postać sprzecznych z prawem - gwałty, rozboje, zabójstwa. Łamią wszelkie normy prawne, schodząc na drogę przestępstw. Cechy charakterystyczne killerów, to wyjątkowo agresywny i brutalny sposób postępowania. Wygląd zewnętrzny członków tej subkultury ma także na celu wzbudzenie strachu i paniki wśród innych ludzi - włosy ufarbowane na kolor popielaty, twarze dość często wytatuowane, często pomalowane na żółto, z wargami na czarno. Do swych strojów wpinają znaczki z trupimi czaszkami. Polscy killerzy uważani są za faszystowską sektę mistycyzującą ruch neofaszystowski.

Rockersi
Pojawili się w latach pięćdziesiątych w USA. Niektórzy z rodowodem przestępczym. Nosili czarne skórzane kurtki, jeździli na ciężkich motocyklach. Uczestnicy burd ulicznych i napadów rabunkowych. Byli hermetyczni i niedostępni dla badaczy. Wierzyli, że ludzie się ich panicznie boją. Lider miał w grupie władzę dyktatorską. Żeby przynależeć do grupy trzeba było popełnić jakieś przestępstwo, wycofanie się przyjmowano jako zdradę.

Skinheadsi.
Pierwszy raz pojawili się w Wielkiej Brytanii w połowie lat siedemdziesiątych i istnieją do dziś. Wywodzą się głównie z ubogich dzielnic i rodzin robotniczych. Ich podkultura wyrasta z poczucia nicości życia, jego bezsensu i monotonii. Utożsamiają się z ruchami, które preferują kult siły między innymi z organizacjami neofaszystowskimi i nacjonalistycznymi. Stanowią problem wielu krajów Europy. Tworzą bowiem młodzieżowe gangi, które powstają w wielkich aglomeracjach przemysłowych: slamsach, dzielnicach najbiedniejszych lub peryferyjnych. Mają wygolone głowy, na których niektórzy tatuują swastyki, noszą wojskowe kurtki i ciężkie, wysokie buty, groźny i agresywny wygląd pogłębiają liczne tatuaże. Symbole te mają wzmacniać ich poczucie ważności i gotowości do walki. Brak sprecyzowanych wartości zastępują kultem siły. Niewielkie grupki skinheadsów działają również w Polsce.

Streetbiysi
Tak nazywane są w USA bandy uliczne skupiają głównie nastolatków, których rodzice są bez pracy. Stanowią oni niebezpieczeństwo dla porządku publicznego. Do walk między sobą używają noży, łańcuchów, pałek. Zagrożone bezrobociem, dyskryminacją i nędzą, te nieformalne grupki często przekształcają się w przestępcze. Należący do nich młodzi ludzie, nieprzystosowani do środowisk, rozładowują kompleksy, stresy i niepewność jutra agresywnym zachowaniem.

Gitowcy
To subkultura rdzennie polska, która powstała na początku lat siedemdziesiątych, głównie w dużych miastach w środowiskach robotniczych. Gitowcy ubierali się w kurtki tzw. szwedki, spodnie z kantonem, nosili krótko obcięte włosy, tatuowali dłonie i twarze (kropki będące symbolami hierarchii i funkcji). Wyznawali kult silnego człowieka, ludzi dzielili na "git-ludzi" i "frajerów", demonstrowali silną wrogość w stosunku do innych grup. Stworzyli specyficzny żargon niezrozumiały dla "niewtajemniczonych". Elementy ich subkultury przetrwały między innymi w subkulturze kibiców piłkarskich.

Punki
To ruch młodzieżowy, który powstał w latach siedemdziesiątych w Wielkiej Brytanii i USA. Subkultura ta prezentuje postawy anarchistyczne. Jej styl przejawia się w stroju: czarne kurtki, pasy z ćwieków, ciężkie buty, agrafki w uszach, włosy uczesane w czub, kolorowo ufarbowane. W Polsce pojawili się w końcu lat siedemdziesiątych jako ruch antykomunistyczny, ich ideologię przekazywały zespoły punk-rockowe. Najważniejszym miejscem ich spotkań stał się Festiwal Rockowy w Jarocinie. Są oni agresywni i pesymistyczni. Bunt polskiego punka kieruje się przeciw wojnie, fabryce, szkole, zbrojeniom, zagrożeniu środowiska naturalnego.

Poppersi
To dzieci zamożnych rodzin. Przywiązują wagę do zewnętrznej elegancji: stroju i fryzury, są zawsze zgodni z aktualną modą. Lubią zwracać na siebie uwagę. Potrafią przystosować się w zamian za karierę i dobrobyt.

Ruch świadomości Krishny.
Jest to jedna z sekt religijnych o charakterze subkulturowym. Rozkwit jej działalności przypada na lata sześćdziesiąte, gdy silnie akcentowano zainteresowanie kulturą orientu. Wyznawcy ruchu tworzą samowystarczalne ekonomicznie komuny. Sekty religijne w dużym stopniu zaspokajają potrzeby duchowego kontaktu i wspólnego działania, rozwijają formy praktyk medytacyjnych, zaznaczają kult przywódcy, który jest ich autorytetem moralnym. Sekty szczególnie rozwinęły się na Zachodzie, jednak znajdują zwolenników w Polsce.

Rastfarianie
To sekta religijna wywodząca się z Karaibów. Zdobyła duży rozgłos w Europie. Choć pierwotnie dotykała problemów rasowych między innymi niewolnictwa i jego współczesnych form. Uznanie zdobyła oryginalna muzyka rastfarian reggae, które wraz z ich ideologią dotarła do Polski jako ruch "rasta". Twierdzi on, że świat został opanowany przez babiloński system zła i aby się odrodzić należy tworzyć autentyczną, braterską wspólnotę na całym świecie. To idealistyczne hasło zostało wsparte treściami politycznymi: walką z rasizmem, o równouprawnienie i sprawiedliwość społeczną. w Polsce ruch rasta ma wielu zwolenników, a muzyk reggae jest chętnie słuchana.

Subkultury młodzieżowe, choć nie znajdują szerokiej akceptacji w społeczeństwie, są znaczącym elementem polskiej rzeczywistości kulturowej.

Bibliografia:
1. Adamski F., Wychowanie w rodzinie, WAM, Kraków 1991.
2. Biblia tysiąclecia, wydanie trzecie, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań - Warszawa 1982.
3. Dyonizak R., Młodzieżowa podkultura, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965.
4. Kramer S. N., Historia zaczyna się w Sumerze, Warszawa 1961, s. 35.
5. Misztal B., Grupy rówieśnicze młodzieży, Ossolineum, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974.
6. Müller T., Młodzieżowe podkultury, Wiedza Powszechna, Warszawa 1987.
7. Pęczak M., Mały słownik subkultur młodzieżowych, Warszawa 1992.
8. Schulz B., Proza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1964.
9. Słomińska J., Mechanizmy i funkcje grup młodzieżowych, ATK, Warszawa 1986.  

Opracowanie: Wioletta Walcharz

Wyświetleń: 4972