Ład, karność i dyscyplina na lekcji w zreformowanej szkole

Problem ładu, karności i dyscypliny na lekcji we współczesnej szkole nie jest zagadnieniem zupełnie nowym. Nad określeniem miejsca ładu w procesie dydaktyczno-wychowawczym prowadziło pracę wielu pedagogów: Kotarbiński, Okoń, Lech, Arends - temat ten jednak jest wciąż aktualny.

Ład to nie tylko karność i dyscyplina na lekcji, ale również relacje zachodzące pomiędzy nauczycielem i uczniem. Są one życzliwe bądź wrogie. Na relacje te często składają się problemy i kłopoty zaistniałe w domu rodzinnym ucznia, który zwyczajnie przenosi je na grunt szkoły. To również zaspokojenie potrzeb poznawczych i psychicznych ucznia i nauczyciela, dobra organizacja procesu kształcenia, precyzyjnie tworzona struktura wiedzy ucznia, która nie tylko zależy od kompetencji nauczyciela, ale również od samego uczącego się.

Ciągle zbyt mało uwagi w naszych szkołach poświęca się stronie duchowej i psychicznej nauczyciela i uczniów. Zbyt często zapominamy o człowieczeństwie obydwu stron. Głęboka świadomość człowieczeństwa powinna stanowić podstawę stosunków między nauczycielem a uczniem w każdej szkole.

Dyscyplina szkolna, choć wiąże się z problemem podporządkowania człowieka człowiekowi, nie jest równoznaczna z postawą biernego posłuszeństwa i mechanicznego wykonywania ustalonych przepisów czy zaleceń. Dobrze pojęta dyscyplina stanowi raczej przejaw zorganizowanej i ukierunkowanej aktywności, wyzwala i rozwija w uczniach zdrową inicjatywę, służy osiąganiu coraz lepszych wyników w nauce oraz innych sferach działalności ucznia. Dlatego warto zabiegać o jej utrzymanie w pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Niejednokrotnie przebieg lekcji zakłócają negatywne zachowania uczniów: kręcenie się w ławkach, wychodzenie z nich lub z klasy, korespondencje, rozmowy, krzyki wulgarne słownictwo, głośny śmiech. Sytuacje takie wynikają nie tylko ze złej organizacji pracy na lekcji, ale mają swoje podłoże w samej osobie zarówno ucznia jak i nauczyciela oraz w ich zachowaniu.

Osobowość nauczyciela ma podstawowe znaczenie dla tworzenia atmosfery klasy i warunków uczenia się. Uczniowie stawiają wysokie wymagania w stosunku do współczesnego nauczyciela. Powinien on być otwarty na ucznia, komunikatywny, życzliwy, opanowany, empatyczny, twórczy, sprawiedliwy, ale i wymagający. Wychowankowie świetnie wyczuwają czy nauczyciel obawia się ich i jest niepewny, czy ufa swoim siłom i wierzy, że poradzi sobie z trudnościami. Dla uczniów sprawą oczywistą jest, że wejście zdenerwowanego nauczyciela do klasy jest próbą "na ile można sobie pozwolić".

Wiemy też, że uczniowie niejednokrotnie w czasie lekcji prowadzą swoistego rodzaju gry, aby świadomie zakłócić jej przebieg. Zazwyczaj wciągają do gry nauczyciela, który nie zawsze zdaje sobie sprawę ze swojego udziału w takiej grze. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, że jeśli uczniowie i nauczyciele będą kierować się w swoim zachowaniu zasadami partnerstwa, to bez względu na próby przeprowadzenia gier, zarówno nauczycielskich jak i uczniowskich, w klasie zapanuje porządek i ład.

Każdy człowiek podejmuje świadomie działania i to nie dla niego samego, ale ze względu na cel, który przez to działanie chce osiągnąć. Aby cel ten stał się pobudką do działania, musi nieść ze sobą wartości cenione przez uczniów. Skoro uczniowie i nauczyciel mają chęć podjęcia pracy i przystępują do niej z zapałem i z własnej woli, ponieważ są do tego motywowani, to sami zabiegają o to, aby nie pojawiły się utrudnienia.

Coraz częściej bywa tak, że uczniowie nie przyjmują stwarzanej przez nauczyciela sytuacji, nie rozumieją jego intencji i nie uznają jej za swoją. Dopiero kiedy pozwolimy im zrozumieć sytuację, intencję oraz cele jakie chcemy osiągnąć, mogą oni wejść we właściwe relacje z nauczycielem.

Poziom ładu na lekcji wyznacza stosunek nauczyciela do uczniów, jego cechy charakteru, kompetencje merytoryczne jak i dydaktyczne. Każdy nauczyciel co jakiś czas powinien poddać się samoocenie i spojrzeć na siebie krytycznie, aby móc wyeliminować to co przeszkadza mu w pracy, a pielęgnować w sobie to co daje rezultaty.

Poświęcajmy więcej uwagi uczniom w szkole. Bądźmy konsekwentni w swoim działaniu. Wyciągajmy wnioski ze złego zachowania uczniów oraz z ich niskiej frekwencji na lekcjach. Współpracujmy z domem rodzinnym ucznia. Pamiętajmy, że uczeń to też człowiek.


Bibliografia:
"Wybrane problemy dydaktyki na progu reformy edukacji" Pod red. Tadeusza Mroza

Opracowanie: Edyta Mikołajczak

Wyświetleń: 928