Zastosowanie metody ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne w rozwoju i terapii dziecka

Dzisiaj, kiedy jesteśmy zabiegani często nie wystarcza nam czasu na zabawy z dziećmi. Naszym usprawiedliwieniem jest to, że najważniejsze jest, aby dziecko było najedzone, dobrze ubrane, potrafiło obsługiwać komputer itd. Bardzo rzadko myślimy o tym, że nie przytulamy dziecka, nie prowadzimy rozmów o jego problemach i uczuciach. Dlatego my nauczyciele możemy i powinniśmy nauczać przyjaźni, delikatności bawiąc się z dziećmi, będąc obok nich, rozmawiając z nimi.

Stosując prostą i naturalną metodę Ruchu Rozwijającego możemy pomóc dziecku, uzupełnić jego braki, uchronić dziecko przed nieprawidłowymi nawykami, zachowaniem, a tym samym pomóc mu w jego rozwoju. Jest to metoda wspierająca i stymulująca rozwój psychofizyczny dziecka. Służy zatem nie tylko zabawie, ale i terapii. Jest bliska dziecięcej naturze, ponieważ nawiązuje do wczesnodziecięcych doświadczeń, wykorzystuje dotyk, ruch bazując na wzajemnych relacjach fizycznych ćwiczących partnerów.

Weronika Sherborne opracowała swoją metodę z myślą o dzieciach z globalnymi zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, głównie mając na uwadze dzieci upośledzone umysłowo. Dzięki zastosowaniu tej metody dziecko ma szansę na poznanie własnego ciała, a także poszerzenie świadomości społecznej i ukształtowanie lepszego kontaktu z drugą osobą. Staje się wrażliwe na potrzeby innych, nabywa wiarę we własne możliwości i poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym poznaje swoje możliwości ruchowe. Również w drodze niewerbalnej, trenuje niektóre zaburzone funkcje poznawcze. Uczy koncentracji siły, aby "pokonać" drugą osobę lub też przeciwstawić się innym, a trudności w zapamiętywaniu i odtwarzaniu z pamięci można wyeliminować przez wielokrotne powtarzanie ćwiczeń, aż do ich zapamiętania. Dzięki temu dziecko zaczyna mieć zaufanie do siebie i zyskuje też potrzebę bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych poznaje przestrzeń, w której się znajduje i przestaje ona być dla niego groźna. Dlatego dziecko czuje się w niej bezpiecznie, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę i może być twórcze.

W programie ćwiczeń dziecko poznaje własne ciało i przestrzeń, która je otacza, spotyka w niej innego człowieka, uczy się współpracować w niej najpierw z jednym partnerem w parach, potem w trójkątach i z całą grupą. Rozbudzanie świadomości społecznej odbywa się w zabawach relacyjnych, w których dziecko wchodzi w kontakt z drugą osobą. Bycie blisko innego człowieka wytwarza poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i fizycznego. Do tego służy kilka typów ćwiczeń.

Pierwsze z nich to ćwiczenia typu "z", czyli tak zwana relacja opiekuńcza, w której jeden partner aktywnie wspiera biernego, pomaga mu i opiekuje się nim. W praktyce odbywa się to poprzez różnego rodzaju kołysanie, obejmowanie, tulenie, noszenie i podtrzymywanie. Podczas ćwiczeń należy pamiętać o zmianie ról ćwiczących.

Inną odmianę zabaw relacyjnych stanowią ćwiczenia typu "razem" w parach, małych lub większych grupach, oparte głównie na przenoszeniu ciężaru ciała z jednej osoby na drugą. Ćwiczenia zmuszają dodatkowo do nawiązania kontaktu wzrokowego, pozwalają uświadomić sobie emocje i kontrolować zachowanie, a także zrozumieć potrzeby partnera.

Ostatni rodzaj ćwiczeń to ćwiczenia typu "przeciw", których ogólnym założeniem jest uświadomienie własnej siły bez użycia agresji i wypróbowanie jej "przeciw" sile partnera. Taka zabawa wiąże się z rozwojem samokontroli i pozytywnego myślenia o drugim człowieku, a także z odpowiedzialnością za użycie własnej siły. Do tego rodzaju ćwiczeń należą wszystkie zabawy związane z mocowaniem, przygniataniem, siłowaniem się i popychaniem.

Rozwój świadomości własnego ciała odbywa się poprzez doświadczenie poszczególnych jego części. Istotę stanowi wyczucie stóp, kolan, bioder, całego tułowia w zabawach na trzech poziomach: wysokim (marsz bieg), średnim (schylanie, skradanie) i niskim (czworakowanie, chód na kolanach, turlanie, czołganie).

Metoda ma zastosowanie w terapii dzieci jąkających się. Występują u nich częste zaburzenia osobowości, głównie w sferze emocjonalnej, pod postacią nadwrażliwości, nadpobudliwości emocjonalnej, lękowej postawy wobec otoczenia, stanów depresyjnych lub apatii. Wśród cech osobowości wymienia się nieprawidłowy obraz samego siebie, poczucie mniejszej wartości, niewiarę w siebie, poczucie osamotnienia, odrzucenia, wyobcowania, lęk przed mówieniem i kontaktem z innymi ludźmi. Dzieci te mają potrzebę ich usprawnienia ruchowego, poprawę stanu emocjonalnego, poprawę funkcjonowania społecznego i poprawę komunikacji z osobami z otoczenia, szczególnie w rodzinie. Z uwagi na potrzeby tych dzieci ćwiczenia metodą W. Sherborne łączy się z ćwiczeniami oddechowymi i technikami relaksacji. Wiele korzyści przynosi w tych wypadkach udział rodziców, którzy sami uczą się relaksować i kontrolować własne reakcje emocjonalne i tym samym lepiej kontaktować się z własnym dzieckiem.

W procesie terapeutycznyo - wychowawczym metoda zajmuje ważne miejsce w terapii dzieci nadpobudliwych psychoruchowo. Dzieci te są nadmiernie ruchliwe, często zmieniają formę swojej aktywności, są gadatliwe, często w sposób niezamierzony agresywne. Trzeba im pomóc w uświadomieniu sobie swojej nadmiernej energii i siły, tego co robią spontanicznie. Prowadzi się ćwiczenia, które umożliwiają im wyładowanie nadmiernej aktywności. Zorganizowane, właściwie zaplanowane zajęcia ruchowe wpływają na zachowania agresywne dzieci, wynikające z nieumiejętności panowania nad swoim ruchem oraz przewidywania konsekwencji tego dla innych. Szereg ćwiczeń zawartych w metodzie pomaga dzieciom nadpobudliwym psychoruchowo w rozwijaniu właściwych zachowań. Ważne jest tu uspołecznianie dzieci nadmiernie skupionych na realizacji własnych potrzeb. Zajęcia w grupie pomagają im w rozwijaniu empatii i uczeniu się współdziałania z innymi. Mają okazję ćwiczyć przeciwstawne sposoby wyładowywania swojej energii: z jednej strony siłę, z drugiej delikatność i wrażliwość. Mogą nauczyć się różnicowania płynności ruchu: poruszania swobodnego i zatrzymania ruchu, wykonywania ruchów w przestrzeni, ruchów gwałtownych i szybkich, bądź powolnych i przetrzymanych. Ćwiczenie tak odmiennych postaw wobec ruchu czyni dzieci zdolnymi do kontroli nad swoim zachowaniem.

Metoda ma zastosowanie w psychoterapii grupowej dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi. Zaburzenia emocjonalne przyjmują rozmaite formy, zakłócając kontakt z innymi ludźmi. Dzieci te, albo stronią od tego kontaktu, unikają go, jeśli jest to możliwe, aż do zupełnego wycofania się z otoczenia i wyobcowania lub też nawiązują go w sposób przesadnie gwałtowny, natarczywy. Sposób ekspresji emocji również jest zróżnicowany: dzieci zahamowane psychoruchowo słabo wyrażają swoje uczucia lub reagują z opóźnieniem, gdy znajdą się w bezpiecznej sytuacji.

Dzieci nadpobudliwe cechuje silna ekspresja, reagują gwałtownie, ich reakcje emocjonalne są zmienne. Są też dzieci reagujące negatywizmem, które nie potrafią współbrzmieć z otoczeniem. Zbuntowane, nastawione na "nie" potrafią biernym oporem manipulować otoczeniem. Najważniejszą sprawą dla pokonania lęku i zahamowania jest dostarczenie dziecku pozytywnych doświadczeń. Zajęcia są doskonałą okazją do zdobycia zaufania do siebie i innych. Jeżeli brak udziału w zajęciach jest przejawem negatywistycznej postawy dziecka, to najlepiej jest pozostawić dzieci samym sobie, nie zmuszać ich do uczestnictwa. Zazwyczaj zachętą dla dziecka jest obserwacja zajęć prowadzonych z innymi dziećmi oraz brak nacisków do udziału w zajęciach.

Podobnie postępuje się z dziećmi lękowymi i zahamowanymi emocjonalnie, proponując im początkowo bierny udział, a gdy nabiorą zaufania, ochoty do udziału w zabawie, zaczynają się spontanicznie włączać w niektóre ćwiczenia. Dzieci lękowe i zahamowane znają wiele sposobów unikania kontaktu i udziału w ćwiczeniach. Zachęcamy do udziału w ćwiczeniach w sposób stonowany, wystrzegając się zbyt gwałtownych reakcji, stwarzając warunki, aby dzieci nabrały do nas zaufania. Jeżeli dziecko spróbuje się włączyć do ćwiczeń, nagradzamy je naszą uwagą i pochwałą, podchwytujemy ćwiczenia, które proponuje i prowadzimy je z całą grupą. Chodzi tu o to, aby dziecko uwierzyło w swoje siły, co rozluźni je i uczyni bardziej spontanicznym.

Wykorzystując w pracy z dziećmi przedszkolnymi metodę Ruchu Rozwijającego uruchamiamy postępujący, niekończący się proces budowania zaufania, obrazu samego siebie i w efekcie pozytywnych interakcji społecznych. Wpływa ona korzystnie na sferę emocjonalną i motoryczną wychowanków, na rozwój poznawczy w zakresie lepszej orientacji w schemacie własnego ciała, rozwój wyobraźni, pomysłowości oraz na rozwój społeczny, ucząc nawiązywania kontaktu z drugą osobą i wytwarzając pozytywny stosunek do innych. Młodzi ludzie, pozbawieni krytyki i oceniania, chętnie mobilizują się do pokonywania trudności i sprawdzania się w sytuacjach trudnych. Metoda Weroniki Sherborne jest doskonałą zabawą, zarówno dla dzieci, rodziców jak i prowadzących - niesie radość i swobodę.

Literatura:
Bogdanowicz M.[1990] Metoda Weroniki Sherborne w terapii dzieci jąkających się. "Logopedia" 1990 nr 17
Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyka M.[1997] Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. Warszawa 1997
Lubianiec E. [1992] Terapia ruchowa Weroniki Sherborne w pracy domu małego dziecka. "Problemy Opiekuńczo - Wychowawcze" 1992 nr10
Sherborne W.[1997] Ruch rozwijający dla dzieci. Warszawa 1997

Opracowanie: mgr Marta Bora

Wyświetleń: 1195