Niezależnie od powszechnych narzekań na nasz nauczycielski stan nikt chyba nie odmawia nam słuszności, gdy twierdzimy, że nasza praca jest wyjątkowo trudna. I to nie samo nauczanie przedmiotu, którego opanowanie w czasie studiów nie stanowi problemu, a z nowoczesnym procesem dydaktycznym coraz lepiej dajemy sobie radę. Chodzi oczywiście o to, jak my, nauczyciele, umiemy sobie poradzić z naszą rolą jako wychowawców. I to nie wtedy, gdy mamy do czynienia z "normalnymi", "grzecznymi" dziećmi i młodzieżą.

Coraz częściej stajemy wobec problemów, z którymi nie umiemy sobie poradzić: agresja, alkohol, ciężkie przestępstwa popełniane przez coraz młodsze dzieci. Niepokojąco rośnie też odsetek młodzieży mającej kontakt z narkotykami.

     Dla zobrazowania skali tego ostatniego problemu zacytujmy fragment raportu "Polityki" nr 20 z maja 2000: "co piąty polski nastolatek spróbował marihuany, co dziesiąty amfetaminy, co piętnasty - heroiny. W Warszawie dane są jeszcze bardziej szokujące: 40 % uczniów trzecich klas liceów przynajmniej raz zapaliło marihuanę, co czwarty używał amfetaminy, co ósmy heroiny."

Do szkoły przychodzą coraz dziwniej ubrani i uczesani młodzi ludzie. I wtedy w naszej świadomości pojawia się hasło: SUBKULTURY.

     Subkultury młodzieżowe budzą sprzeczne opinie zarówno w społeczeństwie jak i wśród ludzi zawodowo trudniących się nauczaniem, wychowaniem, animacją kulturalną czy naukowym badaniem zjawisk kulturowych i społecznych. Wokół subkultur narosło wiele mitów, przypadkowych ocen, a nawet mistyfikacji. Zjawisko to w jednych ujęciach jest demonizowane, w innych niedoceniane. "Prawda" o subkulturach pozostaje właściwie nieznana, mimo pojawiających się coraz częściej opracowań naukowych i coraz ciekawszych osiągnięć praktyków, stosujących nowe, twórcze formy pracy i współpracy z młodzieżą. Wiedza ta i doświadczenia pozostają, jak dotąd w zamkniętych kręgach ich twórców. Brakuje także szczerej, otwartej, publicznej rozmowy z młodzieżą działającą w subkulturach.

Dotychczasowe działania, takie jak programy profilaktyczne przeciwdziałania narkomanii czy treningi komunikacji interpersonalnej są cząstkowe, interwencyjne i mało efektywne.

     Pytając, o co chodzi subkulturom zakładamy, że chodzi o coś więcej, niż "małpi wybryk". W warunkach chaosu w sferze wartości i lansowania wzorców życia zorientowanego na władzę, pieniądze i sukces za wszelką cenę nasza młodzież czuje się mocno zagubiona. Część z niej stara się brać czynny udział w tym "wyścigu szczurów", inni go odrzucają.

Ostrzyżeni "na łyso" skini, poszukujący "mrocznych klimatów" metalowcy, "ćpający" punki, graficiarze, szalikowcy to nie tylko ekscentryczne pozy dla wywołania zdziwienia, złości czy przerażenia.

Subkultury izolują się od społeczeństwa. Chcą stworzyć sobie "obszar wolności". Wolność oznacza często pełną "inwencji" inność, nieszablonowe poglądy, nowe postawy, ale oznacza także używanie narkotyków, alkoholu, stosowanie przemocy, przypadkowy seks, przeciwstawianie się normom dorosłych.

     Aby dociec i zrozumieć źródło kryzysu należałoby rozszyfrować: jaką treść społeczną kryją w sobie te zachowania, czego są symptomem. Warto w tym miejscu zauważyć, że ignorowanie subkultur lub podejście restrykcyjne wobec tych zjawisk prowadzi zwykle do nasilenia symptomów, czyli m. in. wzrostu agresji, narkomanii i innych patologii, czego zresztą jesteśmy świadkami. Uważamy, że za tymi zachowaniami kryje się jakiś mniej lub bardziej uświadamiany sens, jakiś sprzeciw, jakiś lęk. Nie wiemy, jaki? Chcielibyśmy znaleźć odpowiedź na to pytanie. Błędem byłoby ignorowanie tych zachowań, umieszczanie ich w ogrodzie osobliwości. Utracilibyśmy bowiem kontakt z tą częścią społeczeństwa, która jest nośnikiem symptomu kryzysowego. Całość tych zachowań można określić jako bunt.

Bunt tak typowy i charakterystyczny dla okresu dojrzewania przybiera niekiedy postać młodzieżowej podkultury. Charakteryzuje się ona dążeniem do własnego języka, odrębnych poglądów, charakterystycznego ubioru a nawet charakterystycznych dla siebie miejsc spotkań [parki, dyskoteki, kluby, stadiony, klatki schodowe]. Właściwością buntu jest także działanie irracjonalne, gwałtowne, nieprzewidywalne, destrukcyjne. Tym nie mniej bunt jest czymś normalnym w rozwoju młodego człowieka w okresie dochodzenia do dojrzałości. Jest jego naturalnym prawem i potrzebą wynikającą z dążenia do samookreślenia się, wyodrębnienia z "masy" i uniezależnienia. Problemem zaś jest ujęcie buntu w cywilizowane ramy.

     Z tych faktów wynika jasno, iż TRZEBA SIĘ SPOTKAĆ, podjąć dialog na różnych poziomach i w różnych relacjach: na poziomie zjawiska subkultury jako takiego, społecznej reakcji na to zjawisko, różnych postaw praktyków działających wśród młodzieży i refleksji naukowej przedstawicieli wielu dyscyplin: przedstawicieli nauki jak i praktyków z kraju i zagranicy.

Naukowcy z Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, Psychologowie i Pedagodzy z Młodzieżowego Ośrodka Psychologicznego, Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej TOP i Powszechnej Akademii Młodzieży organizują w dniach 23 - 25 lutego 2001 sesję

"SUBKULTURY MŁODZIEŻOWE 2000"

     Organizatorzy zapraszają przede wszystkim nauczycieli, a także pedagogów, psychologów, terapeutów oraz wszystkich, którzy pracują z młodzieżą w różnych ośrodkach, domach kultury itp.