Katalog

Anna Robakowska
Różne, Artykuły

Diagnoza i terapia zaburzeń integracji sensorycznej

- n +

Diagnoza i terapia zaburzeń integracji sensorycznej

Praca terapeutyczna z dzieckiem z zaburzeniami integracji sensorycznej (ang. sensory integration - SI) ma na celu: poprawę funkcjonowania podstawowych układów zmysłowych przez usuwanie blokad zakłócających ich prawidłowe działanie. Nie jest formą uczenia pewnych umiejętności czy specyficznych zdolności. Służy przede wszystkim wzmacnianiu takich funkcji neurofizjologicznych organizmu, których zaburzenia utrudniają dziecku harmonijny rozwój.

Deficyty w zakresie integracji sensorycznej bywają przyczyną trudności w nauce czytania, pisania, w wykonywaniu ćwiczeń fizycznych lub w czynnościach samoobsługowych. Problemy związane z nadpobudliwością psychoruchową czy też nadwrażliwością na dotyk - często mylone z zaburzeniami emocjonalnymi - to także objawy deficytów w zakresie integracji sensorycznej.

Diagnoza zaburzeń SI odbywa się w oparciu o specjalne testy opracowane przez twórcę teorii integracji sensorycznej, kanadyjską psycholog Jean Ayres, które określają rodzaj oraz zakres zaburzeń ruchu i czucia. Obserwacji podlegają między innymi:
- koordynacja ruchowa,
- reakcje wzrokowe i słuchowe, np.: czy dziecko lepiej reaguje stojąc czy siedząc, będąc
w grupie czy indywidualnie,
- obronność dotykowa, np.: czy występuje stałe napięcie, pobudzenie, nieuzasadniony
niepokój ruchowy,
- zachowanie dziecka w grupie, np.: czy występują częste "wypadki" w kontakcie
fizycznym z innymi dziećmi, "obijanie" się o innych, itp.

Na czym polega sprawdzanie rodzaju zaburzeń integracji sensorycznej? Przykłady:
METODA DIAGNOZY DIAGNOZOWANY OBSZAR I ZABURZONE FUNKCJE
1. ćwiczenie - zamienny ruch "ręka - noga" (dłoń - stopa, łokieć - kolano, bark - udo), 1. koordynacja ruchowa: prawo - lewo, góra - dół, przód - tył
2. ćwiczenie - wolne krążenie ramion (rąk) z przodu, z boku, z tyłu 2. koordynacja ruchowa, j.w.
3. krążenie tułowia w prawo i w lewo według polecenia: "popatrz jak i powtórz" 3. utrzymywanie głowy w pozycji pionowej, nie przechylanie wraz z ciałem - występują zaburzenia równowagi, koordynacji, napięcie mięśniowe,
4. - kopnięcie piłki z miejsca,
- podawanie przedmiotu,
- zaglądanie przez dziurkę, kalejdoskop, itp
4. noga, ręka, oko -lateralizacja prawostronna, lewostronna, skrzyżowana
5. polecenie, np.: "Posłuchaj co powiem i to zrób" - podnieś prawą rękę do góry,
- lewą rękę podnieś do przodu,
- unieś prawa nogę w bok,
- przejdź 2 kroki do tyłu i 1 w przód,
- 1 krok do tyłu, 2 do przodu stań tyłem do mnie, itp
5. równowaga, pamięć, koncentracja, koordynacja wzrokowo-ruchowa
6. głowa w pozycji stałej, podążanie wzrokiem za wskazanym ruchomym punktem, (np.: wskaźnik) - góra, dół, przód, tył, skos + 1 oko zakryte 6. m.in.: kontrola napięcia mięśni oczu, koncentracja
7.- powtarzanie ruchu: przekładanie rąk na kolanach - dłoń wierzchem i spodem (lewa, prawa, razem), dotykanie kolejnych palców rąk jednorącz (lewa, prawa, razem) 7. koordynacja ruchowa, szybkość reakcji, koncentracja
8. polecenie: "nie pozwól się popchnąć w żadną stronę" - dziecko w pozycji stojącej 8. koordynacja ruchowa, zaburzenia przy wychyleniu: - w przód - reakcja obronna,
- - w tył - otwarcie, brak kontroli
9. pozycja stojąca, na boso, ręce skrzyżowane na piersi, polecenie: 1 - "na HOP! stań na jednej nodze", 2 - "na HOP! stań na jednej nodze z zamkniętymi oczami" 9. koordynacja ruchowa i wzrokowo ruchowa,
ćwiczenie na mierzony czas - utrzymanie pozycji ok. 30 sek. - norma.
Terapia integracji sensorycznej - rodzaje i efekty oddziaływań rehabilitacyjnych.

Zgodnie ze stwierdzonym rodzajem zaburzeń dobierane są odpowiednie wskazania terapeutyczne dla każdego dziecka, głównie w dwóch kierunkach:

1. hamowanie, ograniczanie lub eliminowanie bodźców przy nadwrażliwości zmysłowej, gdy występują trudności z koncentracja uwagi, nadpobudliwość psychoruchowa,

2. dostarczanie silnych, zróżnicowanych bodźców przy niedostatecznej wrażliwości zmysłowej, będącej przyczyną występowania zaburzeń percepcji, koordynacji, ruchu.

Działania rehabilitacyjne polegają na dostarczaniu zmysłom dziecka odpowiednich bodźców stymulujących zaburzone funkcje - przede wszystkim podczas wykonywania zadań o charakterze zabawy. W terapii SI stosuje się między innymi następujące formy stymulacji:

- turlanie się po podłodze lub w nadmuchiwanej beczce, dętce itp.,
- balansowanie na dużej dmuchanej piłce,
- chodzenie boso po leżącej na podłodze linie(również z zamkniętymi oczami),
- huśtanie w hamaku, jazda na deskorolce, kręcenie "wiatraczków" rękami,
- rzucanie przedmiotem, ćwiczenie z tzw. "gniotkiem" do dłoni, szczotkowanie ciała w kierunku od głowy do stóp, stosowanie przedmiotów wibrujących - stymulacja zmysłu czucia;
- noszenie kamizelki z równomiernie rozłożonym z przodu i z tyłu obciążeniem (max. 5% wagi ciała dziecka} - stabilizacja czucia głębokiego,
- hipoterapia, basen - ćwiczenia i pływanie, basen z piłkami (dzieci małe),
- rysowanie planów sytuacyjnych pomieszczeń, tras, planowanie działania,
- wąchanie i rozróżnianie zapachów,
- relaksacja, wizualizacja, arteterapia - malowanie, rysowanie, odwzorowanie sytuacji lękowych, relacji międzyludzkich, uczuć itp.
- elementy kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona.

Większość ćwiczeń terapeutycznych ma charakter zabawy, która dla dziecka jest naturalną formą aktywności przynoszącej liczne doświadczenia w działaniu.. Dziecko uczy się reakcji adekwatnych do bodźców, "trenuje" pracę zmysłów, integruje bodźce zmysłowe z celowym działaniem. Deficyty integracji sensorycznej nie świadczą o bardzo rozległych zaburzeniach, jednak mogą stanowić istotne utrudnienie w nauce szkolnej (czytanie, pisanie, trudności z koncentracją uwagi, zaburzenia zachowania). Terapia SI polega głównie na poprawie funkcji rozwojowych dziecka, ułatwia mu wykonywanie zadań i funkcjonowanie
w codziennych warunkach życiowych.

Wczesne rozpoznanie zaburzeń SI jest niezwykle ważne, gdyż układ nerwowy dziecka będący w fazie rozwoju łatwiej poddaje się ćwiczeniom. Dziecko nie ma jeszcze utrwalonych wtórnych problemów emocjonalnych związanych z reakcją otoczenia na jego zachowanie oraz związanej z tym zaniżonej samooceny i wiary we własne możliwości.

Jakie są efekty terapii integracji sensorycznej i na czym polega jej skuteczność ?

Stymulacja dziecka w zakresie SI jest procesem długotrwałym i musi być prowadzona systematycznie i fachowo, z udziałem specjalistów - psychologów, pedagogów, logopedów i rehabilitantów, z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu oraz przy współudziale i zaangażowaniu rodziców.

Odpowiednio dobrane formy terapii prowadzone przez dłuższy czas przynoszą efekty
w postaci:
- poprawy samooceny i wiary w siebie u dziecka,
- poprawy koordynacji, równowagi i motoryki,
- zwiększonego zaangażowania dziecka w podejmowanie nowych, trudniejszych zadań,
- poprawy koncentracji i skuteczności wykonywania poleceń,
- zwiększenia umiejętności szkolnych (czytanie, pisanie itp.),
- zmniejszenia wrażliwości dotykowej oraz objawów nadpobudliwości psychoruchowej - dziecko jest w stanie kontrolować swoje reakcje na otoczenie.

Niezaprzeczalnym dowodem na skuteczność terapii jest też fakt, że dzieciom bardzo podobają się zajęcia, angażują się w nie emocjonalnie, chcą kontynuować spotkania, świetnie się bawią w trakcie sesji terapeutycznej. Gwarancję na powodzenie daje jednak jedynie kontynuacja rehabilitacji dziecka systematycznie i wielotorowo - w formie pracy indywidualnej, w grupie i przy współpracy rodziców. Wszelkie działania o charakterze sporadycznym nie przynoszą zamierzonych rezultatów.

Literatura:
1. Violet F. Maas, "Uczenie się przez zmysły: wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej
dla rodziców i specjalistów", Warszawa, WSiP,1998
2. Materiały z

Opracowanie: mgr Anna Robakowska

Wyświetleń: 1571


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.