Komputer - przyjaciel czy wróg ucznia?

Komputer uznawany jest nie bez racji za najważniejszy wynalazek ubiegłego stulecia. To genialne urządzenie, które w pierwotnym zamyśle swoich twórców miało wspierać pracę naukowców i statystyków, dziś jest przedmiotem codziennego użytku niewiele mniej popularnym niż telewizor, a jego wszechstronne zastosowanie przerosło najśmielsze wyobrażenia konstruktorów i programistów. Komputer jest obecnie uniwersalnym narzędziem pracy, niewyczerpanym źródłem informacji, bardzo atrakcyjną formą rozrywki, czy sposobem różnorodnego komunikowania się, często na ogromny dystans. Użyteczność komputerów, czy też, mówiąc bardziej ogólnie szeroko pojętej technologii informacyjnej jest dziś tak ogromna, że trudno wyobrazić sobie bez niej współczesną cywilizację w obecnym kształcie, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. A jednak komputer, mimo tysięcy zastosowań we wszystkich gałęziach gospodarki niesie ze sobą również sporo zagrożeń, zwłaszcza dla podatnych młodych ludzi.

Pokolenie współczesnych nastolatków, wychowane od małego "na komputerze" inaczej postrzega relacje między człowiekiem a technologią informacyjną. Dla nich wszechobecność nowoczesnej elektroniki jest czymś oczywistym i wręcz nie wyobrażają sobie innej sytuacji. Oderwani na dłużej od swoich telefonów komórkowych, gier i Internetu, czują się jak ryba wyciągnięta z wody. Umiejętność swobodnego korzystania ze zdobyczy techniki jest czymś pozytywnym, wręcz niezbędnym do prawidłowego współistnienia w tworzącym się właśnie "społeczeństwie informacyjnym". Należy jednak pamiętać o zachowaniu koniecznego dystansu do cudów techniki, w przeciwnym razie to, co jest genialnym wynalazkiem może łatwo stać się utrapieniem.

Historia ludzkości zna wiele form uzależnień, mniej lub bardziej szkodliwych jak np.: papierosy, alkoholizm, lekomania czy narkomania. Dziś do tej grupy zaliczyć można technomanię polegającą na uzależnieniu od nowoczesnych urządzeń, czyli tzw. technologii informacyjnej. Osobą podatną na tego typu zagrożenia może być zarówno ktoś wpatrujący się przez kilka godzin dziennie w okienko swojego telefonu komórkowego, jak też spędzający ten czas przed monitorem komputera. Szczególne niebezpieczeństwo uzależnienia niesie ze sobą Internet oraz gry komputerowe. Osoba uzależniona spędza wiele czasu przed komputerem (kilka - kilkanaście godzin dziennie), zaniedbuje inne obowiązki, nie może skupić się nad czymś innym niż przedmiot uzależnienia, nawet gdy nie robi tego w danej chwili ciągle o tym myśli. Próby "odcięcia" od komputera wywołują jawną wrogość, nawet ataki histerii czy niekontrolowanej agresji. Głębsze uzależnienie może doprowadzić do utraty kontaktu z rzeczywistością, czy też powstania mechanizmu identyfikacji z bohaterem gry komputerowej lub fikcyjnej postaci funkcjonującej tylko w sieci. Znane są przypadki tragedii wywołanych zatarciem się granicy pomiędzy światem wirtualnym i realnym. Pewien młody człowiek popełnił samobójstwo, skacząc z dużej wysokości, by sprawdzić, czy tak jak w jego ukochanej grze będzie miał więcej niż jedno "życie". Inny zastrzelił własną matkę a następnie odebrał sobie życie, ponieważ rodzice zabronili mu korzystać z komputera. Są to przypadki marginalne a jednak wydarzyły się naprawdę. Na co dzień, choć do podobnych tragedii nie dochodzi, obserwować można rosnącą agresję i wulgarność młodego pokolenia. Źródłem tego zjawiska, są też gry komputerowe, zwłaszcza tzw. "strzelanki" emanujące przemocą i brutalnością. Nic dziwnego, że młodzi ludzie przenoszą do realnego świata zachowania utrwalone przez wielogodzinne naciskanie spustu joysticka.

Nie mniej groźny jest Internet, poprzez swoją wszechstronność i wszechobecność. To również cudowny wynalazek, w którym każdy może znaleźć coś co go interesuje. Internet jest niezmierzonym oceanem wiedzy, do którego każdy może "dolać swoją kroplę". Problem polega na tym, że informacji umieszczanych na stronach internetowych nikt nie weryfikuje, co oznacza, że wcale nie muszą one być prawdziwe. Osoba, która pobiera informacje z sieci, musi dokonać ich selekcji pod kątem wiarygodności źródła. Uzyskanie nieprawdziwej informacji jest chyba najmniejszą krzywdą, jaką można ponieść obcując z Internetem. Tak szeroko dostępne medium jest przecież miejscem, gdzie swoje "usługi" oferują nie tylko rzetelne instytucje, ale też np. organizacje przestępcze, sekty, dealerzy, oszuści, nie mówiąc już o pornografii, którą Internet jest zapchany. Podobne treści nie są odpowiednie dla młodych ludzi, a korzystanie z Internetu bez kontaktu z nimi, należy do rzadkości. Ulubioną rozrywką młodzieży jest tzw. czatowanie, czyli rozmowy "na żywo" poprzez sieć. Randki internetowe są przeciwieństwem normalnych kontaktów międzyludzkich. Kuszą swoją anonimowością, ale bardzo rzadko prowadzą do prawdziwego związku. Są polem do popisu dla dowcipnisiów i oszustów, przestępców i zboczeńców, w których sidła wpadła już niejedna naiwna młoda osoba.

Długotrwały i permanentny kontakt z komputerem może też mieć inne nieprzyjemne skutki. Jedne mają postać fizycznych dolegliwości jak np. bóle głowy, karku, kręgosłupa, podrażnienia oczu i skóry twarzy, inne to wręcz choroby: krótkowzroczność, dyskopatia czy tzw. syndrom RSI, spowodowany nieprawidłowym ułożeniem nadgarstków podczas pracy z komputerem. Wszystkie te schorzenia nie powstają z dnia na dzień, lecz są efektem wieloletnich niewłaściwych nawyków.

O ile fizyczne skutki długotrwałej pracy z komputerem w miarę łatwo można ograniczyć poprzez stosowanie ergonomicznych mebli i urządzeń, filtrów ekranowych, właściwego oświetlenia miejsca pracy, to znacznie trudniej jest zapobiec negatywnym oddziaływaniom na ludzką psychikę. Uzależnienia komputerowe są czymś obecnym w naszej codzienności dopiero od kilku lat, a już spowodowały zainteresowanie psychologów. Ich badania przyniosły jednoznaczne wyniki: technologia informacyjna może mieć negatywny wpływ na umysł człowieka. Leczenie tego typu uzależnień jest trudne, bo dostęp do komputera jest obecnie powszechny i trudno jest kogoś odizolować. Najważniejsze jest uświadomienie nałogowcowi, jakie szkody wywołał u niego zbyt częsty kontakt z komputerem. Konieczne ograniczenia on sam musi sobie narzucić.

Nie chciałbym moim wystąpieniem zniechęcać kogokolwiek do kontaktu z komputerem. Wręcz przeciwnie, postępu techniki nikt nie zatrzyma i dokonuje się on, aby ułatwić nam życie. Musimy jednak zadbać o to, aby z użytkowników komputerów nie stać się ich niewolnikami. Zachęcam do kontroli własnych zachowań, oraz zachowań swoich bliskich zanim będzie za późno by im pomóc. Korzystajmy, zatem ze zdobyczy techniki, pamiętając, że w korzystaniu tym konieczny jest umiar.

Opracowanie: Mirosław Biesiadecki

Wyświetleń: 3610