Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo sprawiają wiele problemów swoim postępowaniem i zachowaniem, zarówno rodzicom w domu, jak i nauczycielom w szkole. Bardzo często spotykamy się w pracy z dziećmi nadpobudliwymi. Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania. Do przyczyn nadmiernej ruchliwości dzieci możemy zaliczyć: uszkodzenia powstałe w życiu płodowym, w trakcie porodu np. niedotlenienie mózgu, błędy wychowawcze, a także szybko zmieniające się warunki życia i tempo rozwoju cywilizacji.

Najbardziej rzuca się w oczy nadpobudliwość ruchowa. Może przejawiać się jako wzmożona ekspansja ruchowa lub jako niepokój ruchowy. Dzieci takie mają często nerwowe ruchy rąk lub stóp, nie są w stanie usiedzieć na miejscu. Biegają, krzyczą, na lekcji wyrywają się do odpowiedzi, są pełne energii, ciągle szukają okazji do bycia w ruchu. Wykonują one natychmiast polecenie nauczyciela związane z ruchem, gorzej jest, gdy zadanie wymaga skupienia i dokładności. Wtedy trudno im zapanować nad własnym pobudzeniem ruchowym i szybko się zniechęcają, często nie kończą rozpoczętej pracy. Są bardziej niż inne dzieci narażone na urazy, wypadki, ciągle coś tłuką, łamią i zrzucają. Szczególnie ich ruchliwość rośnie w grupie. Zwykle na zwracane im uwagi nie reagują lub uspokajają się na krótko. Dzieci takie sprawiają wiele kłopotów na lekcji. Zmuszone do spokojnego siedzenia np. w czasie słuchania opowiadania czy głośnego czytania wykonują szereg drobnych ruchów tj. obgryzanie paznokci, otwieranie i zamykanie książki, manipulowanie przedmiotami i inne zbędne ruchy w danej chwili.

Dzieci nadpobudliwe ruchowo nie należy posądzać o złą wolę i robienie na złość, lecz zrozumieć, że po prostu ich zachowanie wynika z niemożności zapanowania nad własnym pobudzeniem ruchowym. Zamiast je strofować i upominać, należy ich nadmierną aktywność ruchową wykorzystać w pokojowy sposób. Mogą rozdawać pomoce, ścierać tablicę, podlewać kwiatki itp.

Próby opanowania i powstrzymania niepokoju ruchowego mają małe szanse powodzenia, natomiast surowa dyscyplina może prowadzić do pojawienia się jąkania, tików nerwowych czy innych zaburzeń.

Inaczej przejawia się nadpobudliwość w sferze poznawczej. Dzieci te nie mogą skoncentrować się na jednej rzeczy, każdy najmniejszy bodziec je rozprasza i odrywa od realizowanej czynności. Długo odrabiają lekcje, lecz z małymi efektami. Popełniają błędy wynikające z niedbałości. Zwykle zeszyty prowadzą niestarannie, często gubią litery i wyrazy, nie kończą zdań. Wypracowania piszą chaotycznie, bez logicznego ciągu. Przeważnie zapytani o coś dają natychmiastową odpowiedź, bez uprzedniego zastanowienia się, przeanalizowania. Toteż przeważnie odpowiedzi są niepełne i złe. Dzieci z nadpobudliwością poznawczą często są niewłaściwie spostrzegane i oceniane jako mniej inteligentne niż w rzeczywistości.

Aby dotrzeć do dzieci z nadpobudliwością poznawczą, konieczne jest ograniczenie ilości dochodzących bodźców, dostosowanie tempa pracy do ich możliwości i zastosowanie metod, które skupią ich uwagę na tym, co najważniejsze w danej chwili.

Nadpobudliwość w sferze emocjonalno-uczuciowej to ogromna wrażliwość połączona z dużą siłą reagowania na bodźce. Dzieci te bardzo rzadko z błahych powodów gniewają się, złoszczą, są impulsywne i gwałtowne, łatwo przechodzą od płaczu do śmiechu. Ich reakcje przybierają często formę agresji fizycznej lub słownej. Angażują się niemal w każdy konflikt na terenie klasy. W stanie silnego wzburzenia trudno się z nimi porozumieć, gdyż nie przyjmują żadnych argumentów. U niektórych dzieci nadpobudliwość może objawiać się w postaci wzmożonej lękliwości np. dziecko wywołane do wypowiedzi czerwieni się, poci, staje się niespokojne lub płacze. Często mocno przeżywają swoje nieporozumienia w domu czy wśród rówieśników. Objawy nadpobudliwości emocjonalnej stają się niejednokrotnie źródłem trudności w przystosowaniu tych dzieci do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.

Dzieci nadpobudliwe są wrażliwe na stosunek do nich. Częste pochwały za każdą dobrze wykonaną pracę na forum grupy doskonale wzmacniają ich samoocenę i eliminują niskie poczucie własnej wartości. Ważny jest także bliski kontakt z takimi uczniami poprzez posadzenie blisko nauczyciela, dotknięcie, pogłaskanie, odpowiednia mina do sytuacji. Istotne jest też wspieranie sugestią, pytaniem czy zachętę w sytuacji, gdy napotykają na trudności, by szybko się nie zniechęcali, lecz powoli dochodzili do celu.

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo są dziećmi trudnymi do współpracy, wymagającymi akceptacji, większego wkładu pracy i więcej cierpliwości. W zależności od rodzaju pobudliwości należy podjąć odpowiednie działania, skonsultować je ze specjalistą. Konieczna jest ścisła współpraca z rodzicami takiego dziecka. Opracowanie wspólnego planu oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych da szansę na zmianę zachowania dziecka, co będzie naszym wspólnym sukcesem w pracy z dzieckiem nadpobudliwym.

Literatura
1. Prekop T., Schweizer Ch., "Niespokojne dzieci", Poznań 1999
2. Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicki M., "Nadpobudliwość psychoruchowa", Lublin 1999
3. Spionek H., "Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka", PWN, Warszawa 1975
4. Spionek H., "Zaburzenia rozwoju ucznia, a niepowodzenia szkolne", PWN, Warszawa 1985

Opracowanie: Grażyna Kruk

Wyświetleń: 735