Referat na temat agresji wygłoszony na zebraniu rodzicielskim w ramach pedogizacji rodziców

"Agresja jest jak chwast w ogrodzie, który nie plewiony rozrasta się i ogranicza rozwój innych roślin"

Pojęcie i rodzaje agresji.
Autorzy opracowań psychologicznych podają różne definicje agresji. Dla jednych z nich agresja to wszelkie wrogie działanie fizyczne lub słowne, zwykle gwałtowne, będące na ogół reakcją na frustrację i mające na celu szkodę obiektu (Ekel, Jaroszyński, Ostaszewska). Inni natomiast stwierdzają, że agresja (aggresio - łac. napad) to zachowanie agresywne, wrogie, gwałtowne fizycznie lub słowne, związane z pojawieniem się takich stanów emocjonalnych jak rozdrażnienie, niezadowolenie, napięcie, gniew, rzadziej zagrożenie, strach lub lęk - skierowane przeciwko zewnętrznym źródłom wymienionych stanów emocjonalnych (ludziom lub przedmiotom) (Korzeniowski, Pużyński). Według A. Frączek agresja to czynności mające na celu wyrządzenie szkody i spowodowanie utraty cenionych społecznie wartości, zadanie bólu fizycznego lub spowodowanie cierpienia moralnego. Tomaszewski podaje, że agresywne zachowanie się "może przejawiać się w trzech różnych formach, takich jak izolowanie się, demonstrowanie i w formie ataku agresji polegającej na czynnościach zmierzających do zaszkodzenia danej osobie".

Obecnie coraz częściej obserwujemy zachowania dzieci i młodzieży określane jako agresywne lub mające oznaki agresji. Młodzi ludzie nie radzą sobie z trudnościami dzisiejszego świata, nie umieją sami kierować własnym rozwojem, nie mają wzorów zachowań ani ideałów, do których mogliby dążyć. Kryzys wartości w rodzinach, dominacja informacji sensacyjnych z dużym ładunkiem agresji w codziennych wiadomościach, ciągłe oglądanie i filmów o brutalnej zawartości, prowadzi do zagubienia własnej tożsamości i zatracenia tego, co wartościowe. Niepokoi nas narastająca agresja wśród dzieci, brutalność i wulgarny sposób bycia młodzieży, lekceważenie starszych, zaburzenia zachowań, brak umiejętności społecznych.

Nasilające się zachowania agresywne, jeśli nie wynikają z zaburzeń psychicznych, przeważnie są sposobem na dostosowanie się do otaczającej rzeczywistości. Co oferuje, młodemu człowiekowi teraźniejszość i najbliższe otoczenie?

W wielu przypadkach rodzina nie daje oparcia młodemu człowiekowi. Rodzice w "pogoni za pracą i pieniądzem" coraz mniej czasu poświęcają dzieciom. Dla niektórych rodziców "pomocnym" w wychowaniu stał się telewizor czy komputer. Miłości rodzicielskiej nigdy nie zastąpi ani telewizor, ani komputer, ani video, klocki Lego czy lalka Barbi. Agresja jest jakby wołaniem o pomoc, o zauważenie dziecka i o zajęcie się nim. Przyczyny agresji są różnorodne i złożone. Do zachowań agresywnych przyczyniają się frustracje wywołane np. odrzuceniem w grupie rówieśniczej, wzorowanie się na agresywnych postawach otoczenia, niekorzystna atmosfera rodzinna, złe wzorce wychowawcze, niepowodzenia szkolne. Agresywne zachowania, jako forma obronna i adaptacyjna, może wynikać również z wyniesionych z domu rodzinnego wzorców. Dziecko, które słyszy dookoła siebie wulgarne słownictwo, zupełnie nieświadomie, bez kontroli posługuje się słowami wywołującymi ostre reakcje otoczenia. Dzieci rodziców agresywnych stłumione w domu wyładowują swoje napięcie wśród rówieśników. W obecności rodziców są nieśmiałe, posłuszne, natomiast stają się agresywne w stosunku do swoich kolegów. Wadliwe postawy rodzicielskie - odtrącenia, unikania, nadmiernie wymagająca stanowią przyczyny agresywności ich dzieci w szkole. Dzieci nadpobudliwe, przewlekle chore mogą zachowywać się agresywnie. Będzie to sposób na odreagowanie wewnętrznego niepokoju, wstydu przed objawami choroby.

Agresja wśród dzieci i młodzieży występuje w formie agresji fizycznej lub słownej.

Jest bardziej nasilona wśród chłopców niż w grupie dziewcząt.

Najczęstszą formą agresji fizycznej jest uderzanie, szturchanie, popychanie, bójki. Natomiast kłócenie się, przezywanie, przeklinanie to najczęstszy obraz agresji słownej. Agresja w szkole przybiera niekiedy charakter wojskowej "fali". Młodsi i słabsi są głównymi ofiarami bicia, wymuszeń pieniędzy, niszczenia rzeczy osobistych, znęcania się psychicznego. Młodzież, która dopiero uczy się panować nad swoimi reakcjami, zachowuje się agresywnie w sytuacjach lękowych lub stresowych. Nie wie, jak radzić sobie z trudnościami, stresem, a lęk często pociąga za sobą niestosowne zachowanie.

Problemy nastolatków są wypadkową braku poczucia jego bezpieczeństwa jak i braku autorytetów ze strony dorosłych. Są oni zagubieni w dzisiejszym świecie, nie mogą odnaleźć swojego miejsca.

Od kilku lat w środkach masowego przekazu pojawiają się sygnały dotyczące niewłaściwych zachowań wśród dzieci i młodzieży. Niektóre z nich mają wyjątkowo drastyczny charakter. Wszyscy zastanawiają się co jest przyczyną wciąż wzrastającej agresji wśród młodych łudzi?

Przyczyny są różnorodne. Zdaniem psychologów, najważniejsze z nich mają związek z rodziną oraz stylem wychowania dziecka. Rodzina jest najbliższym środowiskiem, w którym kształtuje się osobowość dziecka. Wpływ rodziny na kształtowanie postawy dziecka jest najważniejszy i najsilniejszy ze wszystkich. W rodzinnej atmosferze kształtuje się postawa społeczna dziecka, wyrabia się szacunek do starszych, do ich autorytetu, umiejętność podporządkowania się obyczajom i zwyczajom oraz normom, zaleceniom i nakazom.

Rodzina stwarza warunki psychicznej równowagi, spokoju, ufności do innych ludzi, budzi gotowość odwzajemniania się. Rodzina oddziałuje na dziecko nie tylko bezpośrednio własnymi wartościami lecz działa wybiórczo na wpływ otoczenia, eliminuje negatywne wpływy np. negatywnej audycji telewizyjnej skierowanej do nieodpowiedniej grupy rówieśniczej.

To wszystko charakteryzuje rodzinę normalną, pozytywnie oddziałującą na dziecko. Okazuje się jednak, iż w niektórych wypadkach udział rodziców w wychowaniu jest niewystarczający.

Świat dziecka na przestrzeni kilkunastu lat znacznie się zmienił. Ma to związek z transformacją polityczno-gospodarczą. Aktywność dużej części społeczeństwa skupiona jest na obronie własnej zagrożonej pozycji, standardu życiowego oraz bezpieczeństwa socjalnego. Dorośli coraz mniej czasu poświęcają wychowaniu dzieci, których potrzeby psychiczne pozostały niezmienione. Jak zawsze oczekują one od rodziców miłości i akceptacji, poczucia bezpieczeństwa. Jeżeli te potrzeby nie zostają zaspokojone rodzą się problemy natury emocjonalnej. Jeżeli dodamy do tego ogromny wpływ, jaki mają na psychikę dziecka gry komputerowe z elementami przemocy, filmy i programy telewizyjne z udziałem scen drastycznych, otrzymamy odpowiedź, skąd tylu agresywnych, sfrustrowanych uczniów w naszych szkołach.

Wg Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychologów -dziecko, zanim ukończy szkolę podstawową przeciętnie ogląda w telewizji około 8 tyś. scen morderstw i l00 tyś. scen gwałtu. Ta dawka przemocy znacząco wpływa na psychikę dziecka, co ma swoje odzwierciedlenie w zachowaniu dziecka. Ponieważ zdolności selekcyjne dziecka są ograniczone, nierzadko bezkrytycznie ulegają one prezentowanym wzorcom.

Silnym wzorcem dla młodych ludzi są rodzice i stosunki między nimi panujące. Wszystko co łączy i dzieli rodzinę, jak w zwierciadle odbija się na dzieciach, na kształtowaniu ich osobowości.

Jeżeli rodzina nie funkcjonuje w sposób prawidłowy młody człowiek nie otrzymuje pozytywnych wzorców zachowań. Poszukuje ich w innym środowisku.

Nieskoordynowane oddziaływania rodziców dezorientują dziecko, wytwarzają stany niepokoju, które bywają redukowane za pomocą zachowań negatywnych (D. Wójcik, 1977 i Z.Zaborowski, 1980).

Według D. Wójcik wykazywanie przez rodziców nadmiernej tolerancji wobec zachowań agresywnych ich dzieci, ma wyraźny związek z wykształceniem się u nich agresywności.

Rodzice często:
- zezwaiają na zachowania agresywne,
- nie stosują kar za takie zachowania,
- zachęcają do zachowań agresywnych.

Tolerowanie agresji wzmacnia ten sposób zachowania. Podobnie stosowanie surowych kar fizycznych, połączone z brakiem serdeczności wykazuje znaczny związek z agresywnością. Bywa również i tak, że rodzice nie pozwalają na przejawianie agresji wobec nich samych, ale tolerują zachowania agresywne wobec kolegów i rodzeństwa.

Autorka uważa, że dzieci (głównie chłopcy) skłonne są do zachowań agresywnych. Dziecko ma możliwość obserwować i naśladować zachowania agresywne rodziców w stosunku do siebie (kłótnie, bójki, wymyślanie), a także wobec innych osób: sąsiadów, dalszej rodziny, kolegów z pracy, obcych ludzi, a także wobec własnego dziecka. Dziecko naśladuje również postawy i poglądy rodziców!

Wnioski:

- Ogromnie ważna jest mądra miłość rodzicielska w rozumieniu i zaspokajaniu potrzeb dziecka. Akceptacja i poszanowanie praw dziecka w znacznym stopniu niwelują pojawiające się negatywne formy zachowania.
- Nadmierna swoboda, podobnie jak i nadmierna kontrola mogą wyzwalać u dziecka niepożądane formy zachowania.
- Wyróżnianie jednego dziecka w rodzinie, a także nadmierne przekonanie o zawsze nienagannym zachowaniu swoich dzieci powoduje ich zadufanie i chęć wykorzystania tej uprzywilejowanej pozycji w kręgu kolegów.
- W systemie wzmocnień pozytywnych powinny decydować nagrody stosowane w miarę często, ale też nie za każde zachowanie. Kara fizyczna rodzi agresję.
- Należy uświadamiać rodzicom potrzebę bliskiego kontaktu z dzieckiem. Obydwoje są dla dziecka Jednakowo ważni i potrzebni.
- Dzieci przejawiające agresję powinny być kontrolowane i otoczone szczególną opieką przez rodziców, wychowawcę klasy oraz pedagoga szkolnego.

Bibliografia:

Krystyna Żuławnik-Rusnak., Agresja - aspekty psychologiczne, "Wychowawca" 3/2003
Gordon T., Wychowanie bez porażek, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1994 r.
Miller A., Mury milczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991 r.
Pilch T., Passini B., Wychowanie i środowisko, WSiP, Warszawa 1979 r.
Pospieszyl I., Przemoc w rodzinie, WSiP, Warszawa 1994 r.
Ranschburg J., Lęk, gniew, agresja, WSiP, Warszawa 1980 r.
Wójcik D., Środowisko rodzinne a poziom agresywności młodzieży przestępczej i nieprzestęp-czej, PWN, Warszawa 1977 r.
Zaborowski Z., rodzina jako grupa społeczno- wychowawcza, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980 r.
Ziemska M., Rodzina i dziecko, PWN, Warszawa 1979 r.
Grochocińska R., Dziecko wobec przemocy w domu rodzinnym, "Edukacja i Dialog" 1/98. Kirwill L Wartości rodziców o różnym poziomie wykształcenia a agresywność i uleganie agresji u dzieci, "Psychologia Wychowawcza" 5/92.

Opracowanie: Jarosław Dzierżak

Wyświetleń: 3894