Jak oceniamy pracę w grupach - na podstawie zajęć prowadzonych na języku polskim w Gminazjum nr 1 w Dąbrowie Tarnowskiej

Poniższe uwagi i spostrzeżenia zostały opracowane na podstawie moich wieloletnich doświadczeń podczas prowadzenia tej formy zajęć na języku polskim oraz w ramach wymiany doświadczeń z innymi nauczycielami języka polskiego. Część z nich znalazła swoje odzwierciedlenie podczas hospitacji, lekcji koleżeńskich oraz prezentacji na rzecz środowiska. Mówiąc o ocenie grup lub jej członków, muszę choćby w zarysie zaprezentować różne sposoby pracy w grupach, bo uniwersalnego sposobu wystawiania stopni nie ma.

Decydując się na pracę w grupach, w klasach pierwszych wspólnie z uczniami ustaliliśmy kodeks honorowy, który będzie obowiązywał podczas wszystkich tego typu zajęć.

KODEKS HONOROWY

1. W grupie pracują wszyscy uczniowie. Każdy ma swój przydział zadania do wykonania. Za niego będzie odpowiedzialny.
2. Wszyscy członkowie grupy współpracują ze sobą (uzupełniają informacje, doradzają, udostępniają materiały, przygotowują wystawkę itp.).
3. Jeśli uczniowie grupy w czasie przygotowań własnego tematu trafią na materiały przydatne innym, udostępniają je koleżankom i kolegom z innych grup.
4. Wszyscy mają świadomość, że od wyników pracy każdego członka grupy a także każdej z grup, zależy powodzenie całego tematu czy projektu.

Doświadczenie uczy, że zasady te stanowią istotny element pracy dydaktycznej, poprzez zaangażowanie całej grupy przy realizacji zadania. Są też ważnym elementem pracy wychowawczej - stymulując zdrową rywalizację między grupami bez zawiści i złośliwości.

SPOSOBY OCENIANIA PRACY W GRUPACH

1. Jedną z metod stosowanych podczas oceny prac w grupach, jest indywidualna ocena jednego lub dwóch uczniów wskazanych przez lidera grupy lub przez nauczyciela. Przy wystawianiu tego typu cenzurki, nauczyciel musi czuwać, by wszyscy członkowie grupy byli jednakowo zaangażowani przy realizacji zadania a o ostatecznym stopniu powinna decydować zarówno merytoryczna strona wypowiedzi jak i jej poprawność językowa.

2. Bardzo interesują formą pracy w grupach, która wyzwala wśród młodzieży inwencję twórczą, jest przygotowywanie inscenizacji utworów literackich. Opracowaliśmy w ten sposób inscenizację "Dziadów", "Wesela", "Zemsty" i innych dzieł literackich. Taka praca zmusza do ścisłej współpracy wszystkich członków grupy, a nad jej koordynacją czuwa jej lider. Przedmiotem ostatecznej oceny jest:
- opanowanie pamięciowe tekstu i jego aktorskie wygłoszenie
- przygotowanie kostiumów, rekwizytów, elementów dekoracji
- wzbogacenie prezentacji o stosowny podkład muzyczny
- oryginalność interpretacji utworu
Przy tego rodzaju pracy, o ostatecznym rezultacie decyduje wkład wszystkich członków grupy i dlatego na ogół stosowałam jednakową ocenę dla wszystkich uczestników przedstawienia z danego zespołu. Warto podkreślić, że nawet w odniesieniu do bardzo trudnych utworów ("Dziady"), rezultat przeszedł moje oczekiwania. Zaproponowałam młodzieży zaprezentowanie swojej interpretacji na spotkaniu z rodzicami i ich reakcja była także taką nieformalną oceną pracy młodzieży a dla mnie satysfakcją.

3. Opracowywałam też z młodzieżą inscenizację twórczą, dotyczącą np. sądu nad Antygoną i Kreonem na podstawie tragedii Sofoklesa. Ten typ lekcji stymuluje uczniów do wyszukiwania informacji i argumentów, które niejednokrotnie wybiegają poza zakres podstawowego materiału nauczania. Młodzież musi opracować scenariusz oraz wykreować postać, w którą ma się wcielić jako oskarżyciel, obrońca, oskarżony czy świadek. Ocenie podlegały:
- oryginalność pomysłu przy układaniu scenariusza swojego wystąpienia
- dobór argumentów adekwatny do prezentowanych ról
- przygotowanie odpowiednich rekwizytów i kostiumów
- poprawność stylistyczna
- opanowanie pamięciowe i interpretacja aktorska opracowanych tekstów.
Wkład pracy młodzieży przy kreowaniu postaci nie zawsze był jednakowy, stąd część uczniów za przygotowane prezentacje otrzymywała stopnie, a część tylko tradycyjne "plusy".

4. Ogromną pomysłowość, poczucie humoru, znajomość nowoczesnych środków przekazu wykazała młodzież podczas przygotowywania reklam i antyreklam. Przy realizacji tego typu tematów, staramy się wyrobić u młodzieży obiektywny, niekiedy krytyczny stosunek do reklam, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń etyczno - moralnych wynikających z tego typu informacji. Po dokładnej analizie warunków, które musi spełniać dobra reklama, uczniowie w 2-3 osobowych grupach opracowywali sposoby prezentacji reklamy. O ostatecznym wyniku miały decydować:
- atrakcyjność i oryginalność sposobu przedstawienia reklamowanego produktu
- przygotowanie odpowiednich rekwizytów i strojów
- podkład muzyczny i efekty dźwiękowe
- poprawność językowa
- przestrzeganie norm etyczno-moralnych
Na ogół młodzież (grupy 2-3 osobowe) - otrzymywała jednakowe oceny w zespole, chociaż i tu w niektórych przypadkach istnieje możliwość zróżnicowania stopni.

Kolejna lekcja przeprowadzona metodą projektu miała temat "Rozbroić reklamę". Uczniowie w grupach opracowali plakaty reklamowanego towaru. Na lekcji finalnej, przedstawiciele poszczególnych grup uzasadniali dobór środków plastycznych zastosowanych w swoim projekcie. O ostatecznej ocenie, którą otrzymywał omawiający plakat decydowały:
- uwzględnienie warunków dobrej reklamy
- poprawność stylistyczna, operowanie odpowiednim słownictwem i wyczerpujące uzasadnienie reklamy
- efekt plastyczny i estetyka pracy
- uzasadnienie doboru środków artystycznych

5. Metodą projektu opracowywałam w zespołach temat "Polscy laureaci Nagrody Nobla". Każda z grup otrzymała inną postać-laureata do opracowania. Uzgodniliśmy terminy konsultacji i prezentacji. Jako kryteria ocen przyjęliśmy:
- terminowość i nagromadzenie materiałów podczas poszczególnych konsultacji
- kompletność opracowania pod względem merytorycznym i estetycznym materiałów z uwzględnieniem podziału pracy w grupach
- oryginalność prezentacji z zastosowaniem różnych form (np. wystawki, inscenizacje, nagrania, cytaty, obrazy, autografy, recytacje, wywiady, prelekcje itp.).

Demokratycznie wybrane jury, w oparciu o kryteria, oceniało pracę wszystkich grup. Nauczyciel, uwzględniając wkład pracy nad projektem i sugestie jury ustalał ostateczny stopień dla każdego ucznia. O porównaniu efektów tej formy zajęć z tradycyjnymi, mówiłam na konferencji szkoleniowej.

6. Dużym zainteresowaniem cieszyła się opracowana przeze mnie lekcja, w której młodzież miała zaproponować adaptację filmową "Doliny Issy" - Czesława Miłosza. Po podzieleniu uczniów na zespoły i przypomnieniu podstawowych pojęć związanych z filmem, młodzież w grupach rozdzieliła pomiędzy siebie zadania. I tak należało:
- wykonać ilustrację-plakat do przygotowywanej adaptacji
- zaprojektować scenografię (z uwzględnieniem wyglądu bohaterów, rekwizytów, plenerów, przebiegu akcji)
- przygotować serię ilustracji przedstawiających sposób patrzenia kamery i jej różne ujęcia
- opracować w oparciu o tekst, scenopis, z uwzględnieniem dialogów
- zaproponować stosowny podkład muzyczny i efekty dźwiękowe
Oprócz wykazania się inwencją twórczą, należy podkreślić konieczność ścisłej współpracy i koordynacji prac pomiędzy wszystkimi członkami zespołu. Uczniowie, którzy wykazali największe zaangażowanie, otrzymali stopnie za efekty swojej pracy, a ich współpracownicy - "plusy". Zaproponowaliśmy, by najciekawszy tytuł filmu stał się tematem lekcji.

7. Podczas realizacji kolejnego projektu "Jesteśmy dziennikarzami radiowymi - prezentacja własnych audycji", młodzież oprócz własnej pomysłowości, miała okazję zaprezentować profesjonalizm podczas obsługi nowoczesnego sprzętu radiomagnetofonowego. Tę lekcję poprowadziłam jako koleżeńską dla nauczycieli języka polskiego naszego gimnazjum. Po wyborze tematów przez grupy, dokładnie ustaliliśmy terminarz i zakres konsultacji. Dotyczyły one:
- sprecyzowania tematu i wyboru formy przekazu
- przestrzegania obowiązujących reguł podczas przygotowywania scenariusza audycji radiowych
- właściwego doboru podkładu muzycznego i efektów dźwiękowych
- poprawnej dykcji, czystości nagrania, umiejętności zmiksowania narracji z podkładem muzycznym
- stopnia zaangażowania wszystkich członków grupy

Podobne kryteria otrzymało jury, w którego skład weszły dwie demokratycznie wybrane osoby z klasy oraz po jednym przedstawicielu z każdej grupy. Jurorzy perfekcyjnie oceniali audycje w oparciu o szczegółowe kryteria i to ich ocena zadecydowała o końcowym stopniu uczniów w każdej grupie.


Reasumując, pragnę zauważyć, że nie ma uniwersalnych sposobów oceny pracy w grupach. Inne zasady i kryteria będą obowiązywać przy inscenizacji odtwórczej, inne przy twórczej, jeszcze inne w metodzie projektu. Warto przy tym sięgnąć po pomoc wybranego spośród młodzieży jury. Ważne, by uczniowie od początku znali reguły i kryteria. Oceny za pracę w grupach oprócz funkcji diagnozujących powinny wyzwalać u młodzieży inwencję, mobilizować ich do systematycznej pracy, twórczych poszukiwań. Na podkreślenie zasługuje fakt, że tzw. "uczniowie słabsi", o silnie wykształconych predyspozycjach w określonym kierunku, mają sznse znaleźć uznanie w oczach kolegów i u nauczycieli, co może ich umotywować do zwiększenia wysiłku. Nie sposób przy tym pominąć walorów wychowawczych pracy w zespołach.

Na koniec chcę podkreślić, że wszystkie zebrane uwagi były sprawdzone w naszych szkolnych warunkach z młodzieżą o zróżnicowanych możliwościach intelektualnych i emocjonalnych. Są wynikiem moich doświadczeń i przemyśleń.

Opracowanie: mgr Barbara Mazur

Wyświetleń: 621